Paus Sixtus V: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
TobeBot (overleg | bijdragen)
k robot Erbij: war:Papa Sixto V
Taalvos (overleg | bijdragen)
alles in verleden tijd
Regel 12:
'''Sixtus V''', geboren als ''Felice Peretti da Montalto'' ([[Grottammare]] bij [[Montalto]] ([[Ancona (stad)|Ancona]]), [[13 december]] [[1521]] - [[Rome (stad)|Rome]], [[27 augustus]] [[1590]]) was [[paus]] van [[1585]] tot [[1590]].
 
==Biografie==
Zijn ouders, Piergentile "Peretto" Di Giacomo en Marianna da Frontillo Di Camerino gaven hem de naam "Felice" Peretti Da Montalto , wat 'de gelukkige' betekent. Hij was de 4de van de 7 kinderen en groeide op in een armoedige omgeving.
 
Zijn ouders, Piergentile "Peretto" Di Giacomo en Marianna da Frontillo Di Camerino gaven hem de naam "Felice" Peretti Da Montalto , wat 'de gelukkige' betekent. Hij was de 4de van de 7 kinderen en groeide op in een armoedige omgeving.
 
In verschillende biografieën wordt verteld hoe Felice Peretti voorbestemd was voor een uitzonderlijke toekomst.
Regel 19 ⟶ 21:
Ook heeft hij de pestplaag overleefd, ondanks het feit dat zijn broer er aan bezweek.
Enkele jaren later speelde Peretti nabij het water met enkele vrienden, waarop hij in het water viel. Hij werd gered door zijn zus, die daar kleren aan het wassen was.
Afgezien van deze voorvallen verliep Peretti 's jeugd eerder rustig, terwijl hij het vee van zijn vader hoedde, wat de gewoonte was bij de armere bevolking.
 
In 1534 trad hij als [[novice]] in in het bij Montalto gelegen [[Franciscaner orde|Franciscaner]] klooster, waarop hij een andere naam aannam, ''Crinitu'', oftewel ''De Langharige''. Zijn oom van moederskant Salvatore, was monnik in hetzelfde klooster. In 1540 begon Felice Peretti een studie [[filosofie]] in [[Ferrara (stad)|Ferrara]], en kort daarop in 1543 een studie [[theologie]] in [[Bologna (stad)|Bologna]]. In 1544 verwisselde hij Bologna voor [[Rimini (stad)|Rimini]] en in 1546 verhuisde hij naar [[Siena (stad)|Siena]], waar hij priester werd gewijd. Op 26 juli 1548 voltooide hij zijn studie bij de Magister der Theologie in [[Fermo (stad)|Fermo]].
 
In 1551 wordtwerd Felice Peretti regent van het seminarium in Siena, nadat hij sinds 1548 aan het Franciscaner seminarium in [[Macerata (stad)|Macerata]] lesgegeven heefthad. In [[Assisi]] wordtwerd Felice Peretti opgemerkt tijdens een debat door kardinaal Capri, die onder de indruk was van zijn kennis en welsprekendheid. Zo werd hij, op voorspraak van kardinaal Carpi, de protector van de Franciscaner orde, in 1552 als vastenprediker naar Rome geroepen.
Daar preektpreekte Felice Peretti in de [[Santi XII Apostoli]], waar hij volle kerken trekttrok.
 
Hij nam in 1553 in Genua deel aan het generaal-kapittel van zijn orde en wordtwerd nog in hetzelfde jaar regent van het San Lorenzo-seminarium in Napels.
Begin 1556 wordtwerd hij door [[Paulus IV]] als inquisiteur naar [[Venetië (stad)|Venetië]] gezonden.
Op 16 juli 1560 wordtwerd hij benoemd als consultant van de Roomse [[inquisitie]]. Hij nam als lid van zijn [[kloosterorde]] deel aan het [[Concilie van Trente]], na een benoeming tot theoloog door Paus [[Pius IV]].
Hij wordtwerd in 1561 benoemd tot Procureur-generaal der Franciscanen.
In 1565, dankzij kardinaal Chislieri (later [[Pius V]]) bemachtigtbemachtigde hij de positie van theologisch adviseur van kardinaal Boncompagni (laterde latere [[Gregorius XIII]])op missie naar Spanje, waar Felice Peretti preektpreekte voor koning Philip II.
Op 15 november 1566 wordtwerd hij benoemd als [[bisschop]] van het [[bisdom]] [[Sant'Agata dei Goti]] bij [[Benevento (stad)|Benevento]] in Italië door [[Pius V]]
Op 17 mei 1570 maaktmaakte paus [[Paus Pius V|Pius V]] hem tot [[kardinaal (geestelijke)|kardinaal]]. Hij iswas daarna in Italië bekend als ''Cardinale di Montalto''. In 1571 wordtwerd hij bisschop van het [[Aartsbisdom Fermo]].
 
Na de dood van paus [[Pius V]] gaatging de carrière van kardinaal Montalto minder vlot. Door onenigheden met [[Gregorius XIII]], die ontstaan zijnontstonden op de Spaanse missie in 1565, richtrichtte hij zich op zijn grote collectie boeken en schaftschafte zich Villa Montalto aan in 1576. [[Gregorius XIII]] stoptstopte de betaling van zijn pensioen, maar kardinaal Montalto wordtwerd gesteund door [[Francesco De'Medici]]. In zijn opdracht liet Montalto een monument bouwen voor de franciscaanse paus [[Nicholas IV]] in de [[Santa Maria Maggiore]] te [[Rome (stad)|Rome]], waar hij ook in zijn opdracht een kapel voor zichzelf bouwde.
Hij nam in 1553 in Genua deel aan het generaal-kapittel van zijn orde en wordt nog in hetzelfde jaar regent van het San Lorenzo-seminarium in Napels.
Begin 1556 wordt hij door [[Paulus IV]] als inquisiteur naar [[Venetië (stad)|Venetië]] gezonden.
Op 16 juli 1560 wordt hij benoemd als consultant van de Roomse [[inquisitie]]. Hij nam als lid van zijn [[kloosterorde]] deel aan het [[Concilie van Trente]], na een benoeming tot theoloog door Paus [[Pius IV]].
Hij wordt in 1561 benoemd tot Procureur-generaal der Franciscanen.
In 1565, dankzij kardinaal Chislieri (later [[Pius V]]) bemachtigt hij de positie van theologisch adviseur van kardinaal Boncompagni (later [[Gregorius XIII]])op missie naar Spanje, waar Felice Peretti preekt voor koning Philip II.
Op 15 november 1566 wordt hij benoemd als [[bisschop]] van het [[bisdom]] [[Sant'Agata dei Goti]] bij [[Benevento (stad)|Benevento]] in Italië door [[Pius V]]
Op 17 mei 1570 maakt paus [[Paus Pius V|Pius V]] hem tot [[kardinaal (geestelijke)|kardinaal]]. Hij is daarna in Italië bekend als ''Cardinale di Montalto''. In 1571 wordt hij bisschop van het [[Aartsbisdom Fermo]].
 
==Pontificaat==
Na de dood van paus [[Pius V]] gaat de carrière van kardinaal Montalto minder vlot. Door onenigheden met [[Gregorius XIII]], die ontstaan zijn op de Spaanse missie in 1565, richt hij zich op zijn grote collectie boeken en schaft zich Villa Montalto aan in 1576. [[Gregorius XIII]] stopt de betaling van zijn pensioen, maar kardinaal Montalto wordt gesteund door [[Francesco De'Medici]]. In zijn opdracht liet Montalto een monument bouwen voor de franciscaanse paus [[Nicholas IV]] in de [[Santa Maria Maggiore]] te [[Rome (stad)|Rome]], waar hij ook in zijn opdracht een kapel voor zichzelf bouwde.
 
Het [[conclaaf]] kiestkoos Felice Peretti op 24 april 1585, tevens de verjaardag van de [[stichting van Rome]], als nieuwe paus. Hij kiestkoos de naam Sixtus V als een eerbetoon aan 2 van zijn voorgangers, [[Sixtus IV]], een medefranciscaner en [[paus Pius V|Pius V]], zijn mentor.
Een van zijn eerste ambtshandelingen als nieuwe paus was de benoeming van zijn achterneef [[Alessandro Damasceni]] tot kardinaal.
 
Regel 42 ⟶ 46:
Zo ondernam hij stappen om de positie van de kerk in Europa te verbeteren, onder meer door de macht van de kerk in Frankrijk te vergroten en de plannen van de Hugenoten, die Europa wilden protestantiseren te vernietigen.
 
Als paus bestrijdtbestreed Sixtus V de bandieten in zijn kerkstaat met ijzeren hand. Zo laatliet hij meteen op de dag van zijn kroning, ter gelegenheid van de heuglijke dag, opgepakte bandieten terechtstellen en steltstelde hun lijken aan de brug voor de [[Engelenburcht]] ten toon. Verder vergeldtvergold hij verschillende vergrijpen met draconische straffen,: zo steltstelde hij bijvoorbeeld op echtscheiding, homoseksualiteit, incest, etc. de doodstraf in. Verder verbeterde hij de leefbaarheid van Rome door middel van infrastructurele werken en een stabiele voedselvoorziening.
Ook bouwde hij de Pauselijke vloot uit om de kusten van Italië te beschermen tegen piraten en liet de haven van Terracina herbouwen om de handel te stimuleren.
 
Met zijn pauselijke [[bul (document)|bul]] ''[[Postquam verus]]'' van 3 september 1586 bracht hij het aantal leden van het college van kardinalen op maximaal 70. Pas in 1958 verhoogtzou paus [[Paus Johannes XXIII|Johannes XXIII]] het aantal kardinalen tot boven de 70 verhogen.
 
Verder voerde hij de ''Cappele Papali'' opnieuw in. Dit hield in dat de paus zelf de viering in de belangrijkste kerken in Rome leidde.
Hij liet alle vormen van hekserij en Astrologieastrologie bestraffen om ketterij te vermijden.
 
De financiële situatie van de kerkstaat saneertsaneerde Sixtus V door bezuinigingsmaatregelen en het verhogen van veel belastingen. Sixtus V verzamelde in zijn relatieve korte pontificaat een enorm vermogen in de Engelenburcht. Tegen het einde van zijn pontificaat was Sixtus V een van de rijkste Europese vorsten.
 
=== Sixtijnse stadsuitbreiding van Rome ===
{{main|Sixtijnse stadsuitbreiding van Rome}}
Toen Felice Peretti di Montalto paus werd, was [[Rome (stad)|Rome]] slechts een schim van het grootse antieke Rome. Slechts één derde binnen de [[Aureliaanse Muur|Aureliaanse stadswallen]] was bewoond, de aquaducten die vroeger de watertoevoer naar de heuvels verzorgden waren verloederd en het Middeleeuwse stadsweefsel en de heuvels zorgdezorgden voor een moeilijke circulatie, vooral voor pelgrims die op zo’n kort mogelijke tijd de zeven hoofdkerken wilden zien. Sixtus V had zich voor zijn ambtstermijn als paus al over deze problemen gebogen. Als kardinaal woonde hij in een paleis bij de [[Santa Maria Maggiore]], één van [[Zeven pelgrimskerken van Rome|de zeven bedevaartsplekken van Rome]] en gelegen in het centrum. Hier zag hij hoe Rome niet kon voldoen aan de eisen die het statuut van spirituele hoofdstad van Europa en seculiere zetel van het pausdom de stad oplegde.
 
Uitgaande van dit statuut begon Sixtus V bij zijn aanstelling dan ook met een grondige hervorming van zowel de stadsadministratie als het stedelijke ontwerp van Rome. De hoofdgedachte bij dit plan bestond erin de zeven hoofdkerken van Rome te verbinden door middel van assen. Dit deed hij omwille van drie redenen. Enerzijds wilde hij zo de circulatie van de pelgrims in goede banen leiden door een rationeel systeem en een hiërarchische route aan te leggen die de pelgrims eenvoudig van de ene naar de andere kerk zouden leiden. Anderzijds wilde hij op deze manier een territoriale claim leggen op een groot stuk van Rome. Tot slot wou hij zo er ook voor zorgen dat de lege stadsdelen terug herbevolkt werden. Dit plan was sterk beïnvloed door de [[Contrareformatie]] die in het werk wou stellen dat het [[Rooms-katholicisme]] terug de overheersende godsdienst werd, in een tijd die gekenmerkt wordtwerd door de verbrokkeling van het Christendom.
 
Hoewel Sixtus’ plan niet volledig ten uitvoer werd gebracht tijdens zijn pontificaat, werden de grove lijnen uitgezet en zouden deze elementen en het plan op zich de verdere stadsplanning van Rome nog eeuwenlang bepalen. Het beeld dat Rome nu kenmerkt, is voor een groot stuk terug te brengen op Sixtus’ stadsuitbreiding. Het wordt beschouwd als één van de effectiefste uitbreidingsplannen van Rome en als het begin van de moderne stadsplanning. Het plan getuigt van een grote [[Barokke architectuur|barokke tendens]] met als kenmerken: de spanning tussen twee focale punten, de perspectivistische werking van de lange lanen, de dynamiek van het systeem en de christelijke grondslag die aan de basis van het plan ligt.