Belemnieten: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k robot Erbij: no:Belemnitter |
Linkfix ivm sjabloonnaamgeving + standaardopmaak met AWB |
||
Regel 1:
{{Taxobox
| type=dier | naam=Belemnieten
| afbeelding=Belemnit.jpg
| grootte=270px
| afbeeldingtekst=Belemniet uit de '[[Fränkische Jura]]', lengte 20 cm
| rijk=[[Dierenrijk|Animalia]]
| stam=[[Weekdieren|Mollusca]]
| klasse=[[Cephalopoda]]
| orde=[[Coloidea]]
| taxon=Belemnoidea
| auteur=[[John Edward Gray|Gray]]
| datum=1849
}}
'''Belemnieten''' (Belemnoidea) zijn een uitgestorven groep tienarmige [[inktvissen]] die erg veel leken op de huidige [[pijlinktvissen]] en verwant waren aan de [[Zeekatten (inktvissen)|zeekatten]].
== Skelet ==
[[
Als [[fossiel]] wordt bijna alleen het achterste gedeelte van de schelp, het zgn rostrum (ook wel 'donderkeilen' genoemd) gevonden. Met 'belemniet' wordt ook vaak alleen het rostrum bedoeld. Het rostrum is cilindrisch, langgerekt kegelvormig. Het heeft een spits of afgerond uiteinde (achterzijde). Aan de voorkant van het rostrum zit een uitholling, de alveolus. Meestal is het rostrum daar recht afgebroken en is de alveolus niet meer aanwezig. Bij heel goed geconserveerde exemplaren zit aan de alveolus een gekamerde, breed conisch uitlopende schelp, de phragmocoon. De kamers zijn afgescheiden met septen die loodrecht op de lengteas van de schelp staan. Aan de voorkant van het phragmocoon groeit aan één zijde vervolgens het dunne 'pro-ostracum'. Dit pro-ostracum is op te vatten als de oorspronkelijk 'woonkamer' van het dier. Bij primitieve belemnieten is dit deel nog afgesloten, bij verder geëvolueerde belemnieten is dat niet meer het geval. Het sterk gereduceerde pro-ostracum heeft dan waarschijnlijk alleen nog maar een ondersteunende functie als onderdeel van het inwendige skelet gehad.
De phragmocoon is [[homologie (anatomie)|homoloog]] met de schelp van andere inktvissen, zoals de inwendige schelp van de zeekat. Beide bestaan uit [[aragoniet]]. Het rostrum is opgebouwd uit [[calciet]]. Het grote verschil tussen beide schelpdelen: phragmocoon dunwandig en van aragoniet, rostrum massief en van calciet is de oorzaak van het grote verschil in [[fossiel|fossilisatie]].
Een recht afgebroken rostrum laat een opbouwstructuur zien van radiale calcitische vezelkristallen.
[[
De meeste rostra zijn enkele centimeters tot één decimeter lang. Het rostrum van de Europese en Aziatische soort ''Megateuthis gigantea'', kan tot 46 centimeter lang worden. Dit betekent dat het levende dier een geschatte lengte van drie meter kan hebben gehad.
Rostrum, phragmocoon en pro-ostracum vormen tezamen het inwendige skelet van het dier.
== Weke delen ==
Omdat vooral rostra als fossiel gevonden werden is lang onduidelijk geweest tot welke diergroep belemnieten behoorden.
Er zijn echter uitzonderlijk goed geconserveerde fossiele exemplaren gevonden die de weke delen nog goed laten zien. Het dier had een gestroomlijnd lichaam en goed ontwikkelde ogen. Er was een [[inktzak]] aanwezig. De armen droegen geen zuignappen maar haakjes van [[calciumfosfaat|kalkfosfaat]] die dienden voor het vastgrijpen van prooi. In tegenstelling tot beide recente groepen waren de armen van vrijwel gelijke lengte: twee verlengde armen (tentakels) zoals aanwezig bij pijlinktvissen en zeekatten ontbraken. Er was een snavelachtige uit hoorn bestaande kaak, ongeveer zoals bij de zeekat. Het levende dier was veel groter dan alleen uit de fossiele rostra blijkt.
== Levenswijze ==
Regel 47 ⟶ 48:
<gallery>
</gallery>
== Externe links ==
*[http://www.tonmo.com/science/fossils/fossilsjump.php TONMO.com Artikelen over fossiele inktvissen en discussie forums]
{{Commonscat|Belemnoidea}}
| |||