Planeet: verschil tussen versies

Vanaf de [[Aarde (planeet)|aarde]] gezien bewegen planeten elk op hun eigen manier langs de [[hemelbol]] en bewegen ze niet met de sterren mee. Aan dit gedrag danken planeten hun Griekse naam zwerver of de vroeger in het Nederlands gebruikte term ''dwaalster''. De naam is afkomstig van het Griekse πλανήτης (planētēs), dat zelf weer teruggaat op πλανὰομαι (planáomai), wat ''ronddolen'', ''rondzwerven'' betekent. Dat had in het [[Oud-Grieks]] betrekking op een kudde vee die ronddoolde op de wei.

In de [[Griekse oudheid]] werden alle hemellichamen die niet met de [[sterrenhemel]] meebewogen als planeet geclassificeerd. Naast de toen bekende planeten [[Mercurius (planeet)|Mercurius]], [[Venus (planeet)|Venus]], [[Mars (planeet)|Mars]], [[Jupiter (planeet)|Jupiter]] en [[Saturnus (planeet)|Saturnus]] werden ook de [[zon]] en de [[maan]] als planeet beschouwd.

Na het verwerpen van de leer van het [[geocentrisme]] en het aannemen van de [[heliocentrische theorie]] werd de aarde aan het rijtje van planeten toegevoegd en de zon ervan geschrapt. Toen [[Galileo Galilei]] manen rond Jupiter ontdekte werd ook de maan van de aarde niet langer als planeet gezien. Lange tijd werd "elk hemellichaam dat rond de Zon draaide en niet rond een ander hemellichaam" als planeet geclassificeerd. Later is deze definitie regelmatig gewijzigd en verder gespecificeerd.

"''A planet is a celestial body that (a) has sufficient mass for its self-gravity to overcome rigid body forces so that it assumes a hydrostatic equilibrium (nearly round) shape, and (b) is in orbit around a star, and is neither a star nor a satellite of a planet.''" ofwel<br />

Enkele relatief dicht bij de aarde staande planeten zijn in de [[oudheid]] al beschreven omdat deze met het blote oog zichtbaar zijn. Mercurius was [[3500-3000 v.Chr.|3000 v.Chr.]] bekend bij de [[Sumer]]iërs onder de naam Ubu-idim-gud-ud. De eerste gedetailleerde beschijvingen van Venus dateren uit de [[17e eeuw v.Chr.|1600 v.Chr.]], eveneens door de Sumeriërs. [[Mars (planeet)|Mars]] was bekend in het oude [[Oude Egypte|Egypte]] en de Arabieren noemden deze planeet [[Al Qahira]]. Ook Jupiter en [[Saturnus (planeet)|Saturnus]] waren in de oudheid bekend omdat deze planeten vaak als zeer heldere ''sterren'' aan de hemel stonden. Andere planeten zijn vanaf aarde niet met het blote oog zichtbaar.

Vanaf halverwege de [[1990-1999|jaren '90]] van de [[20e eeuw]] zijn de eerste planeten buiten het [[zonnestelsel]] waargenomen. Deze [[exoplaneet|exoplaneten]] zijn uitsluitend met geavanceerde technieken te detecteren. In [[2004]] waren ruim 100 planeten buiten ons zonnestelsel bekend, 173 in Oktober 2005 en November 2007 stond de teller op 265 exoplaneten.

Mede om tot een sluitende definitie te komen van wat een planeet is, worden vaak vergelijkingen met andere hemellichamen getrokken. Een [[planetoïde]] onderscheidt zich van een planeet door een grillige vorm terwijl een planeet een volmaakte bolvorm benadert. Daarnaast zijn planetoïden kleiner dan planeten. Het verschil tussen een [[bruine dwerg]] en een planeet is dat bij de eerste wel (enige) [[kernfusie]] plaatsvindt en bij planeten niet en ook de ontstaanswijze is anders. Tenslotte verschilt een planeet van een [[natuurlijke maan|maan]] omdat een planeet rond een ster beweegt en een maan niet. Een maan beweegt namelijk rond een planeet, dwergplaneet, planetoïde, of eventueel een andere maan. Bij een maan ligt het gemeenschappelijke zwaartepunt waaromheen beide objecten draaien ook nog eens binnen de oppervlakte van de planeet. Bij Pluto en Charon ligt dit punt buiten Pluto, zodat dit eigenlijk een dubbeldwergplaneet is, toch wordt Charon nog vaak als een maan beschouwd omdat Pluto groter is en meer massa heeft.

{{Navigatie Astronomieastronomie}}