Beknopte bijzin: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Verwijst door naar Bijzin |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
Een '''beknopte bijzin''' is een [[bijzin]] zonder [[persoonsvorm]] maar met een [[gezegde (taalkunde)|gezegde]]. Het principe van de beknopte bijzin-constructie is gebaseerd op [[samentrekking]] van zinsdelen.
Terwijl een [[hoofdzin]] in principe altijd een onderwerp en een [[gezegde (taalkunde)|gezegde]] bevat - waarbij bovendien in een [[Nederlands|Nederlandse]] hoofdzin het onderwerp en de persoonsvorm verplicht bij elkaar staan -, kan in een bijzin het onderwerp worden weggelaten indien het gelijk is aan dat van de hoofdzin (zie ook [[samentrekking]]). De persoonsvorm wordt in zo'n geval vervangen door een [[onvoltooid deelwoord]], een [[voltooid deelwoord]] of de constructie "[[voorzetsel]] + ''te'' + [[infinitief]]". Het voltooid deelwoord heeft in zo'n geval meestal een lijdende ([[actief/passief (taalkunde)|passieve]]) betekenis. Deze beknopte constructie wordt beknopte bijzin genoemd. Enkele voorbeelden:
* ''Luid gillend van de pijn'' kwam de gewonde vrouw de kamer binnenstormen.
* De ''door de alcohol benevelde'' stamgast beging een stommiteit. Of: De stamgast, ''door de alcohol beneveld'', beging een stommiteit.
* ''Na uren gewacht te hebben'' was hij het zat.
Een beknopte bijzin kan zelf weer nieuwe bijzinnen bevatten, bijvoorbeeld:
* ''Zich afvragend'' (bijzin 1) ''hoe hij nu verder moest'' (bijzin 2) kreeg de bergbeklimmer plotseling een ingeving.
Een veelgemaakte fout is de foutief beknopte bezin, waarbij het impliciete onderwerp van de bijzin niet gelijk is aan dat van de hoofdzin. Dit kan merkwaardige en onbedoeld komische zinsconstructies opleveren, zoals:
* ''Vrolijk zingend'' werden het bestek en de borden afgewassen.
== Niet-beknopte bijzin ==
Een beknopte bijzin kan in principe altijd tot een niet-beknopte bijzin worden herschreven, dus tot een bijzin met een persoonsvorm. Een niet-beknopte bijzin wordt ingeleid door een voegwoord. In de gegeven voorbeelden wordt dat:
* ''Terwijl ze luid gilde van de pijn'' kwam de gewonde vrouw de kamer binnenstormen.
* De stamgast, ''die door de alcohol beneveld was'', beging een stommiteit.
* ''Nadat hij uren gewacht had'' was hij het zat.
* ''Terwijl hij zich afvroeg'' hoe hij nu verder moest, kreeg de bergbeklimmer plotseling een ingeving (hoofdzin).
== Grammaticale functies ==
Een beknopte bijzin kan een bijvoeglijke/ betrekkelijke of een bijwoordelijke bijzin zijn. In het laatste geval is tevens sprake van een [[bijwoordelijke bepaling]] en dus van een apart [[zinsdeel]] binnen het grotere geheel van de samengestelde zin:
* De ''door de alcohol benevelde'' stamgast beging een stommiteit (beknopte bijvoeglijke bijzin).
* * ''Luid gillend van de pijn'' kwam de gewonde vrouw de kamer binnenstormen (beknopte bijwoordelijke bijzin en bijwoordelijke bepaling).
[[Categorie:Grammatica]]
[[en:Non-finite clause]]
| |||