Epigram: verschil tussen versies

Een '''epigram''' (puntdicht, sneldicht) is een kort en bondig [[gedicht]] met een [[woordspeling]] of [[pointe]].

 

Het woord epigram is van Griekse oorsprong (ἐπίγραμμα) en betekent letterlijk 'opschrift'. Het werd oorspronkelijk gebruikt in inscripties op monumenten, wijgeschenken, grafstenen, altaren, enz. Omdat het maken van een inscriptie veel werk is en er vaak weinig ruimte was voor tekst was een bondige formulering vereist. Vanaf de achtste eeuw v.Chr. werden epigrammen vaak in dichtvorm geschreven.

 

In de vroegmoderne [[Neolatijnse literatuur]] wordt de term "epigrammata" (epigrammen) gebruikt om een gevarieerde collectie gedichten aan te duiden waarvan niet alle individuele gedichten aan de enge definitie van epigram of "puntdicht" hoeven te voldoen. Neolatijnse collecties epigrammen kunnen derhalve ook liefdeselegieën of kleine epische vormen bevatten. De grote variatie van vorm, metrum en inhoud in één collectie gaat terug op de Romeinse dichter [[Catullus]].

 

Ook in de Bijbel staan epigrammen. De dichter en zanger David schreef tal van liederen en gedichten die "Psalmen" worden genoemd. De psalmen 16, 56, 57, 58, 59 en 60 worden door David beschreven als een "miktam" (Hebreeuws: mikh‧tam′), een ander woord voor epigram.

 

Een in KB (Lexicon in Veteris Testamenti Libros, door L. Koehler en W. Baumgartner, Leiden 1958), blz. 523, geopperde betekenis was "Boetpsalm", maar KB3 (Hebräisches und aramäisches Lexikon zum Alten Testament, door W. Baumgartner, 3de uitg., Leiden 1967-1996), blz. 551, 552, geeft als betekenis "epigram". Derhalve zouden de zes psalmen met het opschrift "miktam" (Ps 16, 56–60) epigrammen zijn van de talrijke episoden die erin worden beschreven.

 

*Kadt gy moedt het weten ongegund brodt wordt veel gegeten<br/>Ul dit is een stuck daer ick op let ick krieg dy noch wel bi de neck

::''gevelsteen in [[Onderdendam]]''

::N.N.

 

Een beroemde collectie epigrammen uit de Griekse oudheid is de [[Anthologia Graeca]] met ruim 4000 epigrammen van meer dan 300 auteurs. Een beroemde schrijver van epigrammen uit de Romeinse oudheid was [[Martialis]] (40-±103). [[Constantijn Huygens]] (1596-1687) schreef zeer veel epigrammen, zowel in het Nederlands (gepubliceerd in zijn ''Koren-bloemen'') als in het Latijn (gepubliceerd in zijn ''Momenta Desultoria''). Ook tijdgenoten [[Roemer Visscher]] (1547-1620) en [[Jeremias de Decker]] (1609-1666) schreven een omvangrijke reeks epigrammen. Moderne Nederlandse puntdichters waren [[Willem Hussem]] (1900-1974) en [[Kees Stip]] (1913-2001).

 

*[[Hofje van Bakenes]]

*Een kortere puntige uitspraak heet een [[aforisme]]

 

*Epigram van [http://www.muurgedichten.nl/hussem.html Willem Hussem]

 

 

[[bg:Епиграма]]

[[hu:Epigramma]]

[[ia:Epigramma]]

[[it:Epigramma]]

[[ja:エピグラム]]