Versie van 21 feb 2009 01:09 bewerken 84.104.8.13 (overleg) Geen bewerkingssamenvatting ← Oudere bewerking		Versie van 27 mei 2009 08:09 bewerken ongedaan maken T. Tichelaar (overleg \| bijdragen) 25.457 bewerkingen lay out Nieuwere bewerking →
Regel 1: [[Afbeelding:touwslager.jpg\|thumb\|~~250px~~200px\|Touwslager aan het werk in het [[Openluchtmuseum]] te [[Arnhem]]]] [[Afbeelding:touwslagerij.JPG\|thumb\|~~250px~~200px\| Lijnbaan voor het maken van touwwerk tot 35 meter]] [[Afbeelding:touwslagerij 2.jpg\|thumb\|~~250px~~200px\| Uitscheren van de garens op de lijnbaan]] [[Afbeelding:touwslagerij 3.jpg\|thumb\|~~250px~~200px\|Het met het slagmechanisme in elkaar draaien van de garens tot strengen]] [[Afbeelding:touwslagerij 4.jpg\|thumb\|~~250px~~200px\|Het met behulp van de klos in elkaar draaien van de strengen tot een touw]] Een '''touwslager''', '''lijndraaier''', '''baander''' of '''zeeldraaier''' is een [[Ambacht (handwerk)\|ambacht]]sman die [[garen (draad)\|garens]], vroeger meestal van [[hennep]] tot [[touw]] verwerkt. Sinds het einde van de 19e eeuw is het beroep vrijwel uitgestorven. ==Lijnbaan== De touwslager deed zijn werk in de open lucht, overdekt of in een tentachtig geheel, op een '''touwslagerij''' of '''lijnbaan''': een soms wel 300 meter lange, smalle strook grond waarboven vele door een [[spinnen (textiel)\|spinner]] aangeleverde garens, werden uitgeschoren (uitgelopen). Het touw kwam terecht in een "kuil", een nog steeds bestaande lengtemaat voor touw. Aan een van de uiteindes van de lijnbaan werden de garens in groepjes aan de haken van een een wiel of slagmechanisme (slinger) bevestigd , aan iedere haak 1een groepje garens. Daar stond ook een teer- en drooghuis. Aan de andere zijde van de lijnbaan werden de garens allemaal aan de ene haak van de lopende bok vast gemaakt . Deze lopende bok was een karretje met 2twee wielen en een over de grond slepend uiteinde waarop gewichten konden worden gezet , om zodoende de kracht waarmee de garens in elkaar werden gedraaid te kunnen regelen . Zo kon de kracht waarmee de garens tot strengen worden gedraaid worden bepaald en daarmee de uiteindelijke trekkracht en de stijfheid van het touw . Ook bevond zich aan dit uiteinde van de lijnbaan de klos : een taps toelopend en voor iedere groepje garens ingekerfd stuk hout dat hier de garens uit elkaar moest houden . De term touwslaan wordt verklaard doordat er tijdens het proces gebruik werd gemaakt van haken en als een haak in de rondte draait zegt men dat de haak in de rondte slaat . De ronddraaiende haken brengen dus slagen in de groepjes garens aan . Het wiel / de slinger werd vervolgens, meestal door kinderen, zoals van [[Michiel de Ruyter]] bekend is, rondgedraaid zodat door het ronddraaien van de haken ([[moment (mechanica)\|torsie]]) uit ieder groepje garens een streng (ineen gedraaide garens) ontstond . Vervolgens werden deze strengen met behulp van een houten [[klos]] onder voortdurend blijven draaien aan het wiel ook weer in elkaar gedraaid tot een touw , het zogenaamde wantslag touwwerk. Deze klos zorgde in dit stadium ervoor dat de strengen tijdens het draaien maar op 1 plek om elkaar heen werden gedraaid (alleen achter de klos aan de kant van de losse bok) en dat de strengen heel regelmatig in elkaar werden gedraaid . Tevens kon door met de klos mee te lopen en deze tegen te houden of juist mee te duwen richting slagmechanisme de lengte van de slag van het touwwerk bepaald worden : de lengte waarover de strengen van een touw 1 volle slag om elkaar heen worden gedraaid . Hoe korter deze slag hoe stijver het touwwerk .▼ [[Afbeelding:touwslagerij 7.jpg\|thumb\|~~250px~~200px\|left\|De Klos.]]▼ Om verschillende touwdiktes te produceren werd het aantal garens per haak vermeerderd . Met enkele van zulke wantslag-touwen kon vervolgens het proces worden herhaald, zodat het mogelijk was om dikke flexibele scheeptrossen te maken , het zogenaamde kabelslag touwwerk.▼ [[Afbeelding:touwslagerij 5.jpg\|thumb\|~~250px~~200px\|left\|Losse bok met 1een haak, en tussen de garens de klos]]▼ ▲Deze klos zorgde in dit stadium ervoor dat de strengen tijdens het draaien maar op 1een plek om elkaar heen werden gedraaid (alleen achter de klos aan de kant van de losse bok) en dat de strengen heel regelmatig in elkaar werden gedraaid . Tevens kon door met de klos mee te lopen en deze tegen te houden of juist mee te duwen richting slagmechanisme de lengte van de slag van het touwwerk bepaald worden : de lengte waarover de strengen van een touw 1een volle slag om elkaar heen worden gedraaid . Hoe korter deze slag hoe stijver het touwwerk . ▲Om verschillende touwdiktes te produceren werd het aantal garens per haak vermeerderd . Met enkele van zulke wantslag-touwen kon vervolgens het proces worden herhaald, zodat het mogelijk was om dikke flexibele scheeptrossen te maken , het zogenaamde kabelslag touwwerk. Touw werd volop gebruikt voor de [[Tuigage (schip)\|tuigage]] van [[zeilschip\|zeilschepen]]. Touwslagerijen kwam men dan ook vooral tegen in havensteden. Veel van deze steden hebben nog steeds straten waarvan de naam aan deze voormalige functie herinnert, bijvoorbeeld de [[Lijnbaan (Rotterdam)\|Lijnbaan]] in [[Rotterdam]], de [[Lijnbaansgracht]] in [[Amsterdam]] en de [[Reeperbahn]] in [[Hamburg]]. == Etymologie == Zoals bij vele historische beroepen vindt men daar een weerslag van terug in [[Kevin Seeldraeyers\|achternamen]]. Regel 29 ⟶ 36: == Externe links == *[http://www.touwmuseum.nl Touwmuseum de Baanschuur] ▲[[Afbeelding:touwslagerij 7.jpg\|thumb\|250px\|left\|De Klos.]] ▲[[Afbeelding:touwslagerij 5.jpg\|thumb\|250px\|left\|Losse bok met 1 haak en tussen de garens de klos]] [[Categorie:Historisch ambacht]]

Touwslager: verschil tussen versies