Christoffel Polhem: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Casper (overleg | bijdragen)
k Typo
RoboRex (overleg | bijdragen)
k Robot-geholpen doorverwijzing: IJzer (metaal)
Regel 5:
Direct na zijn studie kreeg Polhem de opdracht om de [[Middeleeuwen|Middeleeuwse]] [[klok]] (<math>\pm</math>[[1500]]) van de [[kathedraal]] van [[Uppsala]] van [[Petrus Astronomus]] te repareren. Hij voerde deze taak met groot succes uit en viel daardoor op bij [[Koning Karel XI van Zweden]], die hem vroeg zijn aandacht te verleggen naar de Zweedse [[mijnbouw]].
 
De directe aanleiding voor het verzoek van de koning was het instorten van de mijn bij [[Falun]]. De Zweedse mijnbouw had echter over het algemeen zeer grote problemen op het gebied van veiligheid en efficiëntie. Zweden bezit van nature zeer rijke en goed bereikbare lagen [[iJzer (metaalelement)|ijzererts]], die rond de tijd van Polhem gewonnen werden met de brand-methode (het aansteken van vuren tegen de rotswanden aan, zodat deze zouden splijten door de hitte). De mijnen hadden echter flinke last van de bekende, Zweedse meren. De mijnen liepen dusdanig snel vol dat ruim eenderde van de mijnwerkers voltijd bezig was met het leeghozen van de mijnschachten. Bovendien moest het erts met handgeduwde karren naar slecht-draaiende [[hoogoven]]s gebracht worden, wat veel tijd kostten duur was en slecht staal opleverde (terwijl het erts toch zo goed was).
 
Polhem begon aan een rondreis door Europa, waarbij hij methoden van mijnbouw bestudeerde en bekende natuurkundigen sprak (onder meer [[Leibniz]], die een diepe indruk op Polhem maakte). Eenmal teruggekeerd in Zweden, besloot Polhem om het probleem als oplossing te gaan gebruiken en waterkracht te gaan gebruiken om de mijnen droog te houden en het erts te verplaatsen over grotere afstanden. Daarvoor maakte hij gebruik van het al bestaande [[waterrad]], dat hij echter uitbreidde met een overbrenging en een methode om de energie van het water over grote afstanden te transporteren. De zogeheten [[Polhem-rad]]eren verrezen door heel Zweden en zijn nu nog overal te vinden.