Analytisch en synthetisch oordeel: verschil tussen versies

Een '''analytisch oordeel''' is een [[logica|logische]] [[kwalificatie]] van een [[propositie]] waarin het [[Gezegde (taalkunde)|predicaat]] al in het [[subject]] besloten ligt. Belangrijke eigenschappen van dergelijke oordelen zijn dat ze [[noodzakelijkheid|noodzakelijk]] zijn en niets aan de bestaande kennis toevoegen, in tegenstelling tot [[synthetische oordeel|synthetische oordelen]], die [[contingentie|contingent]] zijn en wel iets aan de bestaande kennis toevoegen. Typisch aan een analytisch oordeel is dat het een [[a priori]] bewering is, en dus niet ontleend is aan de ervaring.

Om deze kentheoretische kloof te overbruggen, werkte Kant in zijn [[Kritik der reinen Vernunft]] het onderscheid uit tussen ''[[aprioria priori]]'' (of: rationeel) en ''[[aposterioria posteriori]]'' (of: [[empirisch]]) en tussen ''analytisch'' en ''[[Synthese (filosofie)|synthetisch]]''. De hoofdvraag van zijn werk is: "(Hoe) zijn synthetische oordelen apriori mogelijk?". Immers, de mogelijkheid van aposterioria posteriori synthetische oordelen is evident (het constateren van een stand van zaken in de waarneembare werkelijkheid voegt altijd kennis toe) evenals de mogelijkheid van apriori analytische oordelen (het rationeel afleiden van een predicaat van een subject dat al in de geest van het denkende individu aanwezig is).

De mogelijkheid van aprioria priori synthetische oordelen bewijst Kant echter ook: de [[logische tafels]] en [[Ruimte (filosofie)|ruimte]] en [[tijd]] zijn zogenaamde ''[[transcendentalia]]'', ofwel ''mogelijkheidsvoorwaarden'' voor de ervaring.