Vertekening: verschil tussen versies

Van een lenzenstelsel wordt verwacht dat het de driedimensionale ruimte op een tweedimensionaal plat vlak afbeeldt met in achtneming van [[Lijnperspectief|lijnperspectief]] (ook ''centraal perpectief'' geheten). Wanneer een voorwerp met rechte lijnen door een lenzenstelsel wordt afgebeeld blijkt er echter meestal sprake van kleine afwijkingen van dit perpectief. Het heet ''tonvormige vertekening'' wanneer de zijden van een zuivere rechthoek in de afbeelding naar buiten welven (bol staan), en het wordt ''kussenvormige'' vertekening genoemd wanneer de zijden naar binnen krommen (hol staan). De afbeelding toont een vierkant met 5% tonvormige vertekening, een perfect vierkant raster en een vierkant met 5% kussenvormige vertekening.

Aan een lenzenstelsel (kortweg: lens) worden uiteenlopende eisen gesteld en niet aan al die eisen kan perfect worden voldaan, zodat in een ontwerp voor compromissen gekozen wordt. Er zijn situaties waarin afwezigheid van vertekening van het grootste belang is, maar zelfs bij die lenzen is er altijd nog een beetje vertekening aanwezig, in de orde van maximaal 0,1%. Denk hierbij aan lenzen in [[Fotokopiëren|fotokopiëerapparaten]], reproductiecamera's, vergrotingsapparaten, scanners en dergelijke, waarvan verwacht wordt dat ze een plat voorwerp op een andere schaal maar met perfece verhoudingen afbeelden. Deze lenzen hebben een geringe lichtsterkte (vandaar de felle lampen in een kopiëerapparaatkopieerapparaat), om via deze beperking een lenzenstelsel met weinig vertekening te kunnen ontwerpen.

Optiek in een gewone [[Fotocamera|foto-]] of [[Videocamera|videocamera]] moet lichtsterk zijn, moet alle kleuren aankunnen, scherpgesteld kunnen worden van zeer dichtbij tot veraf enzovoort. Om aan alle wensen enigszins te kunnen voldoen wordt onder meer wat vertekening toegelaten. Bij [[Groothoeklens|groothoeklenzen]] is vooral sprake van tonvormige vertekening, bij [[Teleobjectief|telelenzen]] juist van kussenvormige vertekening. Hier geldt: hoe duurder het objectief, des te geringer meestal de vertekening. [[Zoomlens|Zoomlenzen]] zijn sowieso lastig te construeren en daar is de vertekening veelal nog wat forser dan bij lenzen met een vast brandpunt. In het groothoekbereik van een amateurvideocamera kan de tonvormige vertekening naar de 10% gaan, in het telebereik is er dan een ongeveer even sterke kussenvormige vertekening. Gelukkig zijn er veel te filmen onderwerpen waar vertekening niet zo opvalt.

Bij architectuurfotografie valt vertekening snel op. Gebouwen hebben over het algemeen veel rechte lijnen en rechte hoeken, en een beetje kromming van de rechte lijnen springt ons direct in het oog. Bij fotografie van architectuur is meestal ook een zeer grote beeldhoek gewenst en de beste oplossing is om met een [[Technische camera|technische camera]] en een speciaal [[Supergroothoeklens|supergroothoekobjectief]] te werken. Toch bedraagt de vertekening aan de randen zo'n 0,6%.

Bij een groothoek op een technische camera is de afstand tussen objectief en film zeer gering. In [[Spiegelreflexcamera|spiegelreflexcamera's]] moet achter de lens ruimte zijn voor de spiegel en daar wordt dus een andere constructie gebruikt, de [[Retrofocus|retrofocusconstructieretrofocus]]constructie. Hier is de vertekening moeilijker in de hand te houden en aan de randen kan er dan ook gemakkelijk 2% vertekening zijn.

[[Categorie: Optica]]