Nevenklasse: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
JRB (overleg | bijdragen)
kGeen bewerkingssamenvatting
JRB (overleg | bijdragen)
k Aantal linkjes
Regel 1:
In de [[groepentheorie]], een onderdeel van de hogere [[abstracte algebra]], is een '''nevenklasse''' een bepaalde [[verzameling (wiskunde)|verzameling]] [[element (wiskunde)|element]]en van een [[groep (wiskunde)|groep]] die ontstaat door de elementen van een [[ondergroep (wiskunde)|ondergroep]] samen te stellen met een vast element. Het Engelse '''coset''' treedt op als synoniem.
 
==Definitie==
Regel 5:
 
De '''linkernevenklasse''' van ''g'' ten opzichte van ''H'' is de verzameling producten van elementen van ''H'', links samengesteld met ''g'':
:<math>gH=\left\{g.h gh | h \in H\right \}</math>
 
De verzameling van alle linkernevenklassen van ''H'' in ''G'' noteert men gewoonlijk ''G/H''.
:<math>gH=\left\{g.h|h\in H\right\}</math>
:<math>Hg=\left\{h.g|h\in G/H\right\ }</math>
 
De verzameling van alle linkernevenklassen van ''H'' in ''G'' noteert men gewoonlijk ''G/H''.
 
De '''rechternevenklasse''' van ''g'' ten opzichte van ''H'' is de verzameling producten van elementen van ''H'', rechts samengesteld met ''g'':
:<math>Hg=\{ hg | h \in H \}</math>
 
:<math>Hg=\left\{h.g|h\in H\right\}</math>
 
De verzameling van alle rechternevenklassen van ''H'' in ''G'' noteert men gewoonlijk ''G\H''.
:''G\H''
 
In een [[abelse groep]] zijn linker- en rechternevenklassen gelijk.
In een niet-abelse groep kunnen linker- en rechternevenklassen verschillen. De [[normalisator]] van ''H'' in ''G'' is de verzameling elementen van ''G'' waarvoor de desbetreffende linker- en rechternevenklasse identiek zijn.
 
Als de linker-en rechternevenklassen van een ondergroep ''H'' identiek zijn voor alle elementen ''g'' van ''G'', dan noemen we ''H'' een [[normaaldeler]] van ''G'' en we spreken kortweg van '''nevenklassen'''. In dat geval kunnen we ''G/H'' ook uitrusten met een [[groepsbewerking]] en spreken we van de [[factorgroep]] van ''G'' over ''H''.
 
In een abelse groep zijn alle ondergroepen normaaldelers.
Regel 33:
 
===Voorbeeld in een niet-abelse groep===
Beschouw de groep ''SO''(3) der [[rotatie (voorwerp)|rotaties]] van de reële driedimensionale [[ruimte (wiskunde)|ruimte]]. Dit is een [[LiegroepLie-groep]], maar in dit voorbeeld speelt slechts de [[algebraïsche structuur]] een rol. Beschouw een orthonormaal [[coördinatenstelsel]] (''x'',''y'',''z'') en noem ''H'' de ondergroep van ''SO''(3) die bestaat uit de rotaties om de ''Z''-as. Noteer ''r'' voor de rotatie ter grootte van een [[rechte hoek]] om de ''Y''-as die de ''Z''-as op de ''X''-as afbeeldt, met behoud van de positieve [[oriëntatie (meetkunde)|oriëntatie]].
 
De linkernevenklasse ''rH'' bestaat uit alle rotaties die de ''Z''-as oriëntatiebewarend op de ''X''-as afbeelden. De rechternevenklasse ''Hr'' bestaat uit alle rotaties die de ''X''-as met omkering van de oriëntatie op de ''Z''-as afbeelden. Beide nevenklassen zijn verschillend, ze hebben zelfs maar één element gemeenschappelijk (namelijk ''r'' zelf).
 
De ondergroep ''H'' is geen normaaldeler van ''SO''(3). De [[normalisator]] van ''H'' in ''SO''(3) is ''H'' zelf.
 
==Cardinaliteit==