Periodisering: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 1:
'''Periodisering''' is een manier om de [[geschiedenis]] en de [[archeologie]] in te delen. Vanwege de enorme omvang van het beschikbare bronnenmateriaal is zonder ordening het bestuderen van beide wetenschappen in hun totaliteit onmogelijk. Elke historicus of archeoloog is genoodzaakt een periodisering aan te brengen door in zijn materiaal (en daarmee in zijn weergave van de geschiedenis) een onderverdeling te maken op basis van gemeenschappelijke kenmerken. Deze ordening kan chronologisch, thematisch of een combinatie van beide aspecten zijn.
== Geschiedenis ==
Het begin en het einde van een periode worden aangegeven met grote gebeurtenissen. Op verschillende plaatsen betekenen dezelfde begrippen andere tijden. In de Europese geschiedenis is de [[Oudheid]] bij het ontstaan van de klassieke [[Oude Griekenland|Griekse beschaving]] in ± 800 v.Chr tot de val van het [[West-Romeinse Rijk]] in 476, maar in [[Periodisering van de Chinese geschiedenis|China]] loopt de [[Chinese oudheid|Oudheid]] van 841 v.Chr. tot 220 n.Chr. In de Europese geschiedenis bestaan de [[Middeleeuwen]] van de val van het West-Romeinse Rijk in ± 500 tot de val van het [[Byzantijnse Rijk]] in 1453, maar in China lopen de [[Chinese Middeleeuwen|Middeleeuwen]] van 220 n.Chr. tot 600 of tot 960.
Periodisering kan verschillen per historicus, afhankelijk van waar deze een transformatie ziet en welk belang deze daar aan hecht. Enkele periodiseringen hebben daarbij een grotere navolging gekregen. Door de tijd heen is daar kritiek op gerezen, zoals op het begrip Middeleeuwen, dat wel wordt gezien als zelfverheerlijking van humanistische geleerden, waarbij deze de eigen tijd en de als inspiratie geldende Oudheid als superieur beschouwden ten opzichte van de tussenliggende tijd.
=== Bekende periodisiseringen ===
[[Kerkvader]] [[Hiëronymus van Stridon|Hiëronymus]] (ca. 347 - 419/420) introduceerde een periodisering van de wereldgeschiedenis die gebaseerd was op het Bijbelboek [[Daniël (boek)|Daniël]]. Hierin wordt koning [[Nebukadnezar II|Nebukadnezar]]s droom uitgelegd door [[Daniël (Hebreeuwse Bijbel)|Daniël]]. De koning zou een schrikwekkend beeld hebben gezien met een hoofd van zuiver goud, borst en armen van zilver, buik en lendenen van koper, benen van ijzer en de voeten deels van ijzer deels van leem. Het beeld zou hierna langzaam ineen storten. Volgens Daniël stond het rijk van Nebukadnezar voor het gouden hoofd, maar na hem zou de neergang beginnen met een zilveren koninkrijk, gevolgd door een derde koninkrijk van koper. Het vierde koninkrijk zou hard als ijzer zijn, gevolgd door het eeuwige rijk Gods.
Hiëronymus zag deze rijken in zijn [[Eschatologie|eschatologisch]] geschiedwerk als;
#het [[Babylonië|Babylonische rijk]],
#het [[Meden|Medisch]]-[[Perzische rijk]],
#het [[Macedonische Rijk|Macedonische rijk]],
#het [[Romeinse Rijk|Romeinse rijk]].
[[Pompeius Trogus]] had overigens al een dergelijke indeling gemaakt, niet gebaseerd op Daniël. In het aan [[Hesiodus]] (8e eeuw v.Chr.) toegeschreven ''[[Werken en dagen]]'' is er ook al sprake van een gouden, zilveren, bronzen en ijzeren tijdperk bij de beschrijving van de [[Pandora (mythologie)|mythe van Pandora]]. Ook Hesiodus meende al in de ijzeren tijd te leven.
Daarnaast was er een onderverdeling in zes tijdperken (''[[aetates]]''), analoog aan de zes scheppingsdagen, die door ''[[De Civitate Dei]]'' (''Over de stad Gods'') van [[Augustinus van Hippo|Augustinus]] (354 – 430) een groot gezag kreeg, hoewel de onderverdeling al eerder door [[Sextus Julius Africanus]] (rond 160/170 - na 240) was gemaakt.
{|
|-
|
#[[Adam]] - [[Zondvloed]]
# Zondvloed - [[Abraham]]
# Abraham - [[David]]
# David - [[Babylonische ballingschap]]
# Babylonische ballingschap - [[geboorte van Christus]]
# Geboorte van Christus - [[Eindtijd|einde van de wereld]]
|
''infantia''<br/>
''pueritia''<br/>
''adolescentia''<br/>
''juventus''<br/>
''gravitas''<br/>
''senectus''
|
kindsheid<br/>
knapenleeftijd<br/>
jonge man<br/>
jeugd (20-40 jaar)<br/>
ernst, bedaardheid<br/>
grijsheid
|}
[[Christoph Cellarius|Cellarius]] (ca. 1700):
{|
|-
|
#''Historia Antiqua''
#''Historia Medii Aevi''
#''Historia Nova''
|
[[wereldrijk]]en – AD 306<br/>
306 – 1453<br/>
1453 –
|}
== Archeologie ==
In de archeologie worden vondsten ingedeeld naar periodes die ingedeeld worden naar het gebruik van materialen, zoals steen, ijzer of brons. De periodisering gebeurt ook naar de plaats als er van een bepaalde cultuur voor het eerst iets uit een bepaalde tijd gevonden wordt.
| |||