Szlachta (adel): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k robot Erbij: be, de, es, fi, fr, it, ja, lv, no, pl, pt, ro, ru, uk |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
[[Afbeelding:Stanislaw Antoni Szczuka (1652 1654-1710).jpg|thumb|[[Stanislaw Szczuka]], een lid van de ''Szlachta''.]]
De '''Szlachta''' is de naam die aan de aristocratie (de [[adel]]) van het [[Pools-Litouwse Gemenebest|Kieskoninkrijk Polen-Litouwen]] sinds het einde van de [[16e eeuw]] ([[1572]]) werd gegeven.<ref name="_1572">{{aut|Vermeir R.}} ''Staten en hun evoluties.'' in {{aut|Vermeir R.}} {{aut|e.a.}} ed. ''Een inleding tot de geschiedenis van de Vroegmoderne Tijd.'' Wommelgem, Uitgeverij Van In, 2008, {{ISBN|978-90-306-4806-2}}, p. 82</ref> Ongeveer 8% van de Pools-Litouwse bevolking behoorde tot deze zeer bevoorrechte adelstand, die zijn welvaart voornamelijk haalde uit de opbrengst van zijn [[landadel|landerijen]].<ref name="szlachta">{{aut|Vermeir R.}} ''Staten en hun evoluties.'' in {{aut|Vermeir R.}} {{aut|e.a.}} ed. ''Een inleding tot de geschiedenis van de Vroegmoderne Tijd.'' Wommelgem, Uitgeverij Van In, 2008, {{ISBN|978-90-306-4806-2}}, p. 83</ref>
Politiek gezien hadden deze edelen zeer veel macht. Polen-Litouwen was een [[kieskoninkrijk]] (vergelijkbaar met het [[Heilig Roomse Rijk]]) waarbij de koning gekozen werd door de zgn. ''magnaten'', leden van de ''Szlachta''. Naast het verkiezen van de koning, zetelden deze edelen ook in de ''[[Sejm]]'', het Pools-Litouwse parlement, bestaande uit twee huizen; het Lagerhuis (de regionale adelsparlementen) en het Hogerhuis (de 140 belangrijkste grootgrondbezitters).<ref name="szlachta" /> Alle beslissingen in dit parlement werden genomen bij [[unanieme meerderheid]]. Dit klopt echter niet helemaal, de beslissingen werden genomen bij gewone meerderheid, maar ieder lid van de ''Sejm'' had een [[veto|vetorecht]]. In Polen-Litouwen heette dit de ''[[Aurea Libertas]]'' (''Gouden Vrijheid'') met het ''[[liberum veto]]'' (''Vetorecht'').<ref name="szlachta" /> Deze ''[[Nihil novi nisi commune consensu]]'' (''Niets nieuws tenzij in consensus'') leidde tot totale [[anarchie]] en bestuurloosheid en uiteindelijk tot het einde van het Koninkrijk [[Polen-Litouwen]].
{{Bronnen|1=
*{{aut|Vermeir R.}} ''Staten en hun evoluties.'' in {{aut|Vermeir R.}} {{aut|e.a.}} ed. ''Een inleding tot de geschiedenis van de Vroegmoderne Tijd.'' Wommelgem, Uitgeverij Van In, 2008, {{ISBN|978-90-306-4806-2}}, p. 82 - 83
<references />
}}
| |||