Vliedberg: verschil tussen versies

'''Vliedberg''' is de gebruikelijke naam voor de kunstmatige heuvels die verspreid liggen over voornamelijk de [[Zeeland (provincie)|provincie Zeeland]]. Hoewel er veel verwarring was over waar deze vijf- tot twaalf meter hoge bergjes voor dienden, is men er tegenwoordig van overtuigd dat de meeste vliedbergen oorspronkelijk dienden als heuvel voor een [[mottekasteel]]. Dit in tegenstelling tot wat de naam vliedberg suggereert.

De meeste vliedbergen zijn opgericht in de periode die liep van het eind van de tiendetwaalfde- tot en met de dertiendeveertiende eeuw. In die periode was er van enig centraal gezag in Zeeland nauwelijks sprake. Om zich beter te kunnen verdedigen bouwden sommige landheren in die tijd eenvoudige mottekastelen. Mottekastelen zijn de voorgangers van het veel bekendere [[waterkasteel]]. De oudste bestaan uit een steile kernheuvel, die vaak vaak bovenop een bestaand [[terp]]je werd gebouwd. Het bouwmateriaal voor de kernheuvel werd meestal weggehaald rondom de heuvel zodat er meteen een [[gracht]] gegraven werd. De vliedbergen die zo ontstonden worden meestal 2 periode bergjes genoemd omdat ze in 2 perioden zijn opgeworpen (eerst de terp en later de kernheuvel). Vliedbergen die niet op een bestaand terpje werden opgericht worden vaak 1 periode bergjes genoemd. Bovenop de kernheuvel op een rond plateau stond meestal een een eenvoudig houten kasteel of [[donjon]] dat dan weer omringd werd door een [[pallisade]]rij. Het voordeel van dit type burcht was dat ze eenvoudig en goedkoop was op te richten, omdat er alleen met lokaal voorradig materiaal gebouwd werd (aarde en hout). Deze mottekastelen waren de voorgangers van het veel bekendere [[waterkasteel]].

SommigeEnkele van deze eenvoudige mottekastelen werden in de loop der tijd steeds groter en complexer. In de loop van de twaalfde eeuw ontwikkelde het mottekasteel zich tot zijn uiteindelijke vorm. Deze vorm bestond ten eerste uit de kernheuvel, ook wel opperhof genoemd, waarop het [[donjon]] was aangelegd. Dit donjon was omsloten door een pallisademuur die tijdens latere ontwikkelingen vaak vervangen werd door een stenen muur. De kernheuvel zelf is meestal omgeven door een gracht. De motteheuvel met de versterkte toren vertegenwoordigde het residentiële (adellijke) en militaire karakter van de [[burcht]] <ref>M. Bur, ''Le château'', Brepols, Turnhout, 1999, p. 23.</ref>. VerderSoms bestond de motte dan ook nog uit een of meerdere voorburchten, ookdit welwas nederhofechter gehetenin Zeeland slechts zelden het geval. DitEr was meestal wel een lager gelegen 'nederhof', een gebied dat ook omgracht was, en omgeven door een pallisaderij. In hetdeze nederhof, met zijn [[nutsgebouwen]] en met soms een [[Kapel (gebouw)|kapel]] ofen het eigenlijke woonhuis van de heer (in het geval dat de donjon enkel als noodverblijf werd gebruikt), speelde het dagelijkse leven zich af. Deze verschijningsvormbeschrijving isdient echter slechts eenals voorbeeld, er bestonden vele varianten. Bij de Zeeuwse vliedbergen is het bekendste voorbeeld van een volledig ontwikkeld mottekasteel de [[Berg van Troje]] in het dorp [[Borssele (dorp)|Borssele]]. Hier is behalve de kernheuvel die naast het nederhof gebouwd was nog een volledig vierkante gracht herkenbaar in het landschap.

Buiten Zeeland ontwikkelden sommige mottekastelen zich tot volledige stenen kastelen zoals in [[Kasteel Limbricht|Limbricht]] en in [[Burcht van Leiden|Leiden]], heden ten dage nog goed te zien is. Of deze ontwikkeling ook in Zeeland heeft plaats gevonden is niet zeker, aangezien er in Zeeland op geen van de vliedbergen enig kasteelrestant is overgebleven. Wel is uit [[Archeologie|archeologisch]] onderzoek bekend dat op de [[Berg van Troje]] de houten pallisaderij vervangen werd door een stenen muur. In Zeeland raakten de mottekastelen tenslotte in verval. Wat ervan overbleef waren de aarden vliedbergen, van welke zelfs de oorspronkelijke functie na enkele eeuwen helemaal vergeten was.

Ooit zijn in Zeeland zo'n 170 mottes geweest. Op ongeveer 40 plaatsen is nog een vliedberg terug te vinden in het landschap. De meeste vliedbergen zijn gelegen op [[Walcheren]] en [[Zuid-Beveland]]. Enkele vliedbergen zijn ook te vinden op [[Tholen (eiland)|Tholen]], [[Zeeuws-Vlaanderen]] en [[Schouwen-Duiveland]].