Syllepsis: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
herschreven; dit ging eerder over ellips |
||
Regel 1:
Een '''syllepsis''' is een zinsconstructie waarin een woord wordt betrokken op een ander woord in de zin, waar het echter strikt logisch of strikt grammaticaal niet bij zou kunnen passen.
*Het bekendste voorbeeld in het Nederlands is een constructie als:
::''Een aantal deelnemers <u>hebben</u> tegen deze beslissing protest aangetekend.''
[[Categorie:Syntaxis]]▼
:Hier wordt ''hebben'' bij ''aantal'' betrokken, en vaak wordt deze vorm afgekeurd. De redenering is dan dat ''aantal'' [[enkelvoud]] is, en het [[werkwoord]] daarom ''heeft'' zou moeten luiden. Toch heeft het gewone dagelijkse taalgebruik deze constructie bekrachtigd. Grammatica's geven dan ook wel aan dat hier ''heeft'' wordt gebruikt als de deelnemersgroep als één geheel, een collectief, wordt beschouwd. Bezien wij die deelnemers echter als individuen, dan ligt het sylleptische gebruik van ''hebben'' meer voor de hand.
*Een andere veelgehoorde constructie is van het type:
::''Lars was een van degenen die afstand van dit onzalige denkbeeld <u>nam</u>.''
:Hier is ''nam'' in strijd met de grammaticale regels. De bijzin (''die . . . nam'') hoort immers bij ''eersten'', en het zou dus ''namen'' moeten zijn. Blijkbaar wordt de bijzin beschouwd als nadere toelichting bij ''Lars''.<br>In dit geval kan de taalgebruiker voor zichzelf nagaan dat het enkelvoud onlogisch is. Dit blijkt uit een herschikking binnen de zin:
::''Van degenen die afstand van dit onzalige denkbeeld namen, was Lars er een.''
:Nu is wellicht gemakkelijker in te zien dat de bijzin bij ''degenen'' hoort.
*Syllepsis treedt ook op als een woord tegelijkertijd verschillende functies moet vervullen, zoals in:
::''Ik kan de sleutel niet vinden. Monique of haar zusjes <u>hebben</u> hem blijkbaar weer eens verstopt.''
:Het de meervoudsvorm ''hebben'' van het werkwoord pas hier bij het meervoudige ''zusjes'', maar moet ook dienst doen als [[persoonsvorm]] bij ''Monique''; dat woord is echter enkelvoud. Ook deze vorm van syllepsis wordt door sommige taalgebruikers wel, door andere niet goedgekeurd.
[[da:Syllepsis]]
| |||