Edward Lorenz: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Zorrobot (overleg | bijdragen)
UIC2 (overleg | bijdragen)
→‎De biologische vlinder van Lorenz; een fabeldier: Stukje waarschijnlijk grappig bedoelde nonsense verwijderd
Regel 29:
 
==De biologische vlinder van Lorenz; een fabeldier==
Naast de hierboven behandelde wiskundige vlinder van Lorenz ontstond in 1972 een 'biologische' vlinder van Lorenz. Lorenz hield in dat jaar een korte voordracht voor een gezelschap van financiers van wetenschappelijk onderzoek. Hij legde er de nadruk op dat in de atmosfeer kleine storingen soms snel kunnen uitgroeien tot belangrijke veranderingen in de weersituatie en dat het onderzoek naar de omstandigheden waaronder dat volgens de nieuwere inzichten kan plaats vinden kosten met zich mee zou brengen. Door de organisator van de bijeenkomst werd voor de voordracht als titel bedacht de vraag: "Predictability: Does the Flap of a Butterfly's Wings in Brazil Set Off a Tornado in Texas ?" De tekst van de voordracht werd niet gepubliceerd en de 'vlinder' ging als het [[vlindereffect]] een eigen leven leiden. Zo heeft men aan Lorenz wel de mening toegeschreven [[vlindereffect|dat deze vraag bevestigend beantwoord moest worden]], hetgeen alleen al wegens de locatie van de vlinder op het zuidelijk halfrond niet aannemelijk is. We vermoeden zelfs dat een vlinder die aanwezig is ter plaatse van de ontwikkeling van een [[Tornado (wervelwind)|tornado]] liever een veilige schuilplaats zal zoeken dan zich te bemoeien met de bijzondere omstandigheden van temperatuur en vochtigheid die voor de ontwikkeling van een tornado nodig zijn. In 1993 heeft Lorenz de tekst van de voordracht opgenomen in zijn autobiografisch getinte boek 'The Essence of Chaos'. Daaruit blijkt dat de vlinder een 'fabeldier' is, een [[metafoor]] waarmee men wilde benadrukken dat in de atmosfeer kleine storingen, die een kleine verandering brengen in de toestand op een bepaald ogenblik, moeilijk voorspelbare gevolgen kunnen hebben voor het weersverloop. We kunnen denken aan de precieze plaats waar een tornado of een nieuwe [[lagedrukgebied|depressie]] zal ontstaan.
 
In 1993 heeft Lorenz de tekst van de voordracht opgenomen in zijn autobiografisch getinte boek 'The Essence of Chaos'. Daaruit blijkt dat de vlinder een 'fabeldier' is, een [[metafoor]] waarmee men wilde benadrukken dat in de atmosfeer kleine storingen, die een kleine verandering brengen in de toestand op een bepaald ogenblik, moeilijk voorspelbare gevolgen kunnen hebben voor het weersverloop. We kunnen denken aan de precieze plaats waar een tornado of een nieuwe [[lagedrukgebied|depressie]] zal ontstaan.
In navolging van de Amerikaanse wiskundige [[Yorke]] spreekt men bij onregelmatig gedrag van deterministische systemen wel van 'deterministische chaos'. We moeten bedenken dat daarmee de betekenis van het begrip chaos werd uitgebreid. Chaos betekende voorheen het ontbreken van iedere ordening, terwijl bij deterministisch chaotische systemen fraaie, voor het systeem karakteristieke, structuren kunnen optreden zoals in de atmosfeer de verschillende circulatiesystemen en de structuren in de bewolking.
 
In navolging van de Amerikaanse wiskundige [[Yorke]] spreekt men bij onregelmatig gedrag van deterministische systemen wel van 'deterministische chaos'. WeDaarmee moeten bedenken dat daarmeewerd de betekenis van het begrip chaos werd uitgebreid. Chaos betekende voorheen het ontbreken van iedere ordening, terwijl bij deterministisch chaotische systemen fraaie, voor het systeem karakteristieke, ''structuren'' kunnen optreden. Een voorbeeld van dergelijke zoalsstructuur in dechaos atmosfeerzijn de verschillende circulatiesystemen in de atmosfeer en de structuren in de bewolking.
 
==Toegepaste wetenschap==