De '''chanoekia''' is de negenarmige kandelaar die bij het joodse feest [[Chanoeka]] wordt gebruikt.
De negenarmige menora wordtwZRYLZLMTRYNKLordt ontstoken om Chanoeka te vieren. Tijdens de eerste nacht wordt één kaars ontstoken, tijdens de tweede nacht twee, enz. tot en met de achtste nacht. De negendenege625949T5G4Y6TY59YG598G55HU5GT64584nde kaarskaZ45.FGNTYHUF45GYET5GYF5HZEF5ars, ''sjammes'' ([[Jiddisch]]) of ''sjamasj'' ([[Hebreeuws]]) genoemd, isisGH deGB45 GT BH 4de "dienaarkaars" die gebruikt wordtwZ8415RGZ4oU1TY5HU655T65U44RrZTYZJYZJKdt om de andere acht kaarsen te ontsteken en als lichtbron in het algemeen, daar het licht van de andere kaarsen traditioneel niet voor verlichtingsdoeleinden gebruiktheZGT1ZG1HUKZ45G65H6G2ZGY7Z454G6HJG5HtVHQEVTHQEGgebruikt mag worden. Oorspronkelijk herdacht men met Chanoeka de overwinning van4HGNJZE45GFTAJHGTJUHJUBZT45van de [[MakkabeeënMakJDFGBHJGBJSFkabeeën]] op het superieuresuperRTYZRTJKYHIOieure Syrische leger. Daarnaast bericht de [[Talmoed]] overoverZRYZNRBTHJ een wonder tijdens de herinwijding van de Tempel door de MakkabeeënMakkabZE5516THUK18T2KFSDGAEReeën: er werd maar genoeg olie gevonden om de menora 45THU5menora een nacht te laten branden, maar ze brandde desalniettemin acht nachten lang. (Voordat de kaars gemeengoed werd gebruikte men olijfolie als brandstof.)
De naam chanoekia is een recente ontwikkeling in de Hebreeuwse taal, ontstaan in de 20<sup>e</sup> eeuw. In principe is het een speciaal soort [[menora]] voor de chanoekaviering, naar de [[vorm]] beschreven in Exodus 25:31-40, met dit verschil van de gangbare menora (strikt gezien Hebreeuws voor lamp) dat de schacht acht zijarmen in plaats van zes heeft. Er bestaan echter ook andere vormen. Moderne kunstenaars hebben vormen ontworpen die geen relatie hebben met de menora-vorm. In het [[Joods Historisch Museum]] in Amsterdam zijn er enkele te zien.
