Een '''onderzoeksinstituut''' is een [[organisatie]] gericht op de ontwikkeling van [[wetenschap]] en of de uitvoering van [[toegepast onderzoek]]. Zo'n organisatie wordt ook wel aangeduid als ''centrum'', ''expertisecentrum'', ''kenniscentrum'', ''kennisinstituut'', ''onderzoekscentrum'', ''instituut'', ''research instelling'' en alle mogelijke EngelstalligeEngelstalige varianten.
==Algemeen==
Een onderzoeksintituutonderzoeksinstituut is in de regel een organisatie van wetenschappers, wetenschappelijke medewerkers en administratief personeel. De grootte van zo'n instituut kan verschillen van enkele tot honderden medewerkers. Het [[onderzoeksgebied]] met de doelen, wegen en middelen wordt vastgelegd in het [[beleid]] van het instituut. Sommige instituten zijn opgezet rond een [[onderzoeksprogramma]].
Veel onderzoeksinstitutenonderzoekinstituten zijn in de afgelopen decennia voortgekomen uit het onderzoek aan de [[universiteit]]en, en hiermee nog nauw verbonden gebleven. Rond elke universiteit bestaan tegenwoordig tientallen instituten. Hiernaast zijn in Nederland vele instituten verbonden aan [[Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek|NWO]]: ''Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek'' of de [[KNAW]]: ''Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen''.
De KNAW beheert een [http://www.onderzoekinformatie.nl database] met wetenschappelijke onderzoekinformatie. Hierin staat een onderzichtoverzicht van [http://www.onderzoekinformatie.nl/nl/oi/nod/onderzoeksinstelling/ wetenschappelijke onderzoeksinstitutenonderzoekinstituten] in Nederland.
==De historie==
De traditie van de organisatie en de uitvoeren van wetenschappelijke experimenten en onderzoek stamt uit de [[17e eeuw]]. Voordien werd wetenschap vooral ontwikkeld aan de universiteit met bronnenonderzoek en het debaterendebatteren. Vanaf de 17e eeuw werd voor de uitvoering van natuurkundige en medisch onderzoek [[laboratoria]] opgericht door vaklieden, universiteiten of ziekenhuizen. Vanaf de [[18e eeuw]] werd dit ook een hobbiehobby van de gegoede burgerij. En in de [[19e eeuw]] ontstonden onderzoekscentra bij opkomende grotere bedrijven.
In de [[20e eeuw]] is veel onderzoek gecentreerd rond de [[universiteit]]en. Elke professor organiseerde z'n onderzoek in zijn eigen vakgroep, met enige medewerkers en promovendi. De omvang van deze onderzoeksgroepen waren beperkt. Halverwege de 1980er jaren is het wetenschappelijk onderzoek naar Amerikaans model gereorganiseerd in de zogeheten onderzoeksinstitutenonderzoekinstituten.
