Wikipedia

Windmotoren in Friesland

molen in Friesland

In Friesland staan verschillende windmolens van het type windmotor, ook Amerikaanse windmotor genoemd, om ze te onderscheiden van traditionele Nederlandse windmolens.

De Weidumermolen, een rijksmonument
Vervallen windmotor bij Wolvega

Geschiedenis bewerken

Vanaf het begin van de jaren twintig werden in toenemende mate Amerikaanse windmotoren voor het bemalen van polders ingezet. Traditionele windmolens werden bijna niet meer gebouwd en de bestaande molens raakten in verval. Na circa 1930 echter kwam een einde aan het tijdperk van windbemaling, toen windmolens, zowel de traditionele als de windmotor, werden opgevolgd door elektrische gemalen. Ook windmotoren raakten vervolgens in onbruik. Van de enkele honderden die in Friesland zijn gebouwd, resteren nog ongeveer vijftig. De meeste daarvan verkeren in slechte staat, al heeft ruim een dozijn ervan de status van rijksmonument. Slechts een gering aantal is nog bedrijfsvaardig.

Evenals traditionele molens worden ook windmotoren soms gerestaureerd en weer bedrijfsvaardig gemaakt. Enkele zijn elders opnieuw ingezet.

Architectuur bewerken

Een groot verschil met een traditionele molen is het feit dat een Amerikaanse windmotor een of twee windvanen heeft, waarmee hij zichzelf op de wind kan richten. Hij hoeft dus niet door een molenaar in de wind te worden gedraaid. De grotere windmotor heeft twintig tot dertig bladen, een betonnen onderbouw en een platform. De meeste zijn van het merk Herkules Metallicus van de Vereinigte Windturbine Werke AG te Dresden en werden in Nederland geïmporteerd door R.S. Stokvis.[1] De middelgrote windmotor heeft tien tot twintig bladen. Ze zijn meestal uitgevoerd met een platform en van het merk Record. Het kleinere type heeft vier bladen. Veel van deze kleine en middelgrote windmolens werden geproduceerd door de windmotorenfabriek Gebr. Bakker te IJlst. Ook Lubbert van der Laan uit Garijp was een belangrijke producent van de Amerikaanse windmolen. Na de oorlog werd het bedrijf uitgeoefend door zijn zonen Jelle en Tije.

Windmotoren bewerken

Naam/benaming Plaats Bouwjaar Bladen Vlucht Merk/type Rijks-
monument 		Foto
Greate Wierum Lutkewierum 1922 30 11 m Herkules ja  
Heechhiem Deinum 1936 18 4,0 m Record nee  
Kleiterpstermolen Oosterwierum 1920 30 11 m Herkules ja  
Mantgumermolen Mantgum 1920 30 11 m Herkules ja  
De Skarmolen It Heidenskip 1920 30 10 m Herkules ja  
De Sulveren Roas Oosterlittens 1920 (ca.) 18 onbekend onbekend nee  
Voorheen Molen Schokker Nijetrijne onbekend 21 6,0 m Record nee  
Windmotor Aegum Aegum onbekend onbekend onbekend onbekend nee  
Windmotor Baijum Baijum 1935 (ca.) 18 onbekend Mous ja  
Windmotor Barfjild Oudega
(Smallingerland)		 onbekend 18 3,0 m Adema nee  
Windmotor Birdaard Birdaard onbekend onbekend 4,5 m onbekend nee  
Windmotor Blesdijke Blesdijke 2005 18 5,0 m Record-16
(gedeeltelijk)		 nee  
Windmotor Britswerd Britswerd 1925 (ca.) 18 onbekend Record nee  
Windmotor Broek Broek 1915 18 3,60 m Van der Laan nee  
Windmotor Cornjum Cornjum onbekend 18 2,4 m onbekend nee  
Windmotor Edens Edens 1925 (ca.) 18 onbekend Record nee  
Windmotor Eernewoude 1 Eernewoude onbekend 18 5,0 m Adema nee  
Windmotor Eernewoude 2 Eernewoude onbekend 18 onbekend onbekend nee  
Windmotor Eernewoude 3 Eernewoude onbekend 18 4,5 m onbekend nee  
Windmotor Eernewoude 4 Eernewoude onbekend 18 5,0 m Adema nee  
Windmotor Ferwerd Ferwerd onbekend onbekend 2,0 m onbekend nee  
Windmotor Garijp Garijp onbekend 18 onbekend onbekend nee  
Windmotor Goingarijp Goingarijp 2007 18 onbekend Slager nee  
Windmotor Hartwerd Hartwerd 1925 (ca.) 18 4,5 m Record ja  
Windmotor De Hoeve De Hoeve onbekend 12 3,5 m onbekend nee  
Windmotor IJsbrechtum IJsbrechtum onbekend 12 eerste helft 20e eeuw onbekend ja  
Windmotor Itens Itens 1925 (ca.) 18 onbekend Mous ja  
Windmotor Jorwerd Jorwerd 1925 (ca.) 18 4,5 m Record nee  
Windmotor Jousterp Jousterp
(Tjerkwerd)		 1924 30 10 m Herkules ja  
Windmotor De Knijpe De Knijpe onbekend 18 4,23m Van der Laan nee  
Windmotor Lindevallei Wolvega onbekend onbekend 5,0 m onbekend nee  
Windmotor De Meenthe Wolvega onbekend onbekend 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Mirns Mirns 1920 (ca.) 12 4,5 m onbekend nee  
Windmotor Molkwerum Molkwerum 1925 30 12 m Herkules ja  
Windmotor Nieuwebrug Nieuwebrug 1925 (ca.) 12 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Nijetrijne 1 Nijetrijne onbekend 12 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Nijetrijne 2 Nijetrijne onbekend 12 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Nijetrijne 3 Nijetrijne onbekend 12 2,5 m onbekend nee  
Windmotor Nijetrijne 4 Nijetrijne onbekend 12 3,5 m Bakker nee  
Windmotor Nijetrijne 6 Nijetrijne onbekend 12 2,5 m onbekend nee  
Windmotor Nijetrijne 7 Nijetrijne onbekend 18 4,0 m onbekend nee  
Windmotor Nijetrijne 8 Nijetrijne onbekend 12 onbekend onbekend nee  
Windmotor Nijetrijne 9 Nijetrijne onbekend 18 onbekend onbekend nee  
Windmotor Oldeberkoop Oldeberkoop onbekend 12 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Oldelamer 1 Oldelamer onbekend 12 4,5 m Bakker nee  
Windmotor Oldelamer 2 Oldelamer onbekend 12 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Oldelamer 3 Oldelamer onbekend 18 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Oldelamer 4 Oldelamer onbekend 12 3,5 m Bakker nee  
Windmotor Oldelamer 5 Oldelamer onbekend onbekend onbekend onbekend nee  
Windmotor Oldelamer 6 Oldelamer onbekend 12 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Oosternijkerk Oosternijkerk onbekend 18 3,5 m onbekend nee  
Windmotor Oudega Oudega
(Smallingerland)		 onbekend 18 4,5 m Herkules nee  
Windmotor Polder Folkertsma Koudum onbekend onbekend onbekend onbekend nee  
Windmotor Rinsumageest Rinsumageest 1920 (ca.) 12 3,5 m Record nee  
Windmotor Ruigahuizen Ruigahuizen 1920 (ca.) 18 4,5 m onbekend nee  
Windmotor Scharsterbrug Scharsterbrug onbekend 18 4,5 m Mous nee  
Windmotor Sijbrandahuis Sijbrandahuis onbekend 12 2,5 m onbekend nee  
Windmotor Sint Nicolaasga Sint Nicolaasga onbekend 18 4,5 m Record nee  
Windmotor Spanga Spanga onbekend onbekend 4,5 m onbekend nee  
Windmotor Stroobos Stroobos 1923 30 10 m Herkules ja  
Windmotor Terhorne 1 Terhorne onbekend 18 4,5 m onbekend nee  
Windmotor Terhorne 2 Terhorne onbekend 8 onbekend onbekend nee  
Windmotor Teroele Teroele tussen 1920 en 1925 onbekend 5,0 m onbekend nee  
Windmotor Tijnje Tijnje onbekend 8 2,5 m onbekend nee  
Windmotor Tirns Tirns 1922 30 11 m Herkules ja  
Windmotor Uitwellingerga 1 Uitwellingerga 1929 21 6,0 m Herkules ja  
Windmotor Uitwellingerga 2 Uitwellingerga 1920 12 5,5 m Herkules ja  
Windmotor De Veenhoop De Veenhoop 1921 30 11 m Herkules ja  
Windmotor De Veenhoop 2 De Veenhoop 2003 18 nee  
Windmotor Waskemeer Waskemeer onbekend 18 nee  
Weidumermolen Weidum 1920 30 12 m Herkules ja  
Borniamoune Weidum onbekend 6 onbekend Record-8 nee  
Windmotor Wirdum Wirdum 19?? - 2009 18 ? Record-18 ja  

Kaart bewerken

 
Windmotoren in Friesland

Externe link bewerken

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Windmotoren_in_Friesland&oldid=64400265"