Vorstendom Fürstenberg

Fürstenberg was een tot de Zwabische Kreits behorend vorstendom binnen het Heilige Roomse Rijk, gelegen in Baden-Württemberg, bij de bronnen van de Donau. Het stond onder het gezag van de Fürstenbergers.

Wapen van Fürstenberg

Hoewel er volgens het rijksrecht nooit sprake geweest is van een vorstendom Fürstenberg, wordt het door de historici wel als zodanig aangeduid.

Fürstenberg tot 1559

Na de dood van graaf Egon V van Urach en Freiburg in 1236 deelden zijn zoons de bezittingen. Graaf Hendrik kreeg de bezittingen in de Baar en nam de naam Fürstenberg aan. In 1278 werden de steden Villingen, Fürstenberg en Haslach en de heerlijkheid Dornstetten vrij van vreemde rechtbanken.

In 1283 werd graaf Frederik van Fürstenberg beleend met het landgraafschap Baar, hoewel dit eigenlijk een allodiaal graafschap was. Villingen werd daarmee een erfelijk rijksleen. Van 1286 tot 1386 was er een jongere linie te Haslach en Villingen. Na 1294 ging Villingen in fasen verloren aan het aartshertogdom Oostenrijk. In 1326 was Villingen definitief Oostenrijks.

Ten gevolge van het huwelijk van Frederik I met Udilhid van Wolfach kwam omstreeks 1305 Wolfach aan Fürstenberg. Graaf Hendrik II van Fürstenberg was gehuwd met Verena, de dochter van graaf Hendrik van Freiburg-Badenweiler. Zij erfde in 1303 van haar vader de heerlijkheid Hausen en in 1318 van haar moeder Anna van Wartenberg de andere delen van de Baar, zodat de gehele Baar onder het huis Fürstenberg verenigd werd. Na 1408 werd de titel niet regelmatig meer gevoerd of was er sprake van de onjuiste titel landgraaf van Fürstenberg.

Na het uitsterven van de jongere tak in Haslach in 1386 maakten koning Wenzel, de bisschop van Straatsburg, de markgraaf van Baden en de graaf van Hohenzollern aanspraak op de erfenis. Hasslach was van 1389 tot 1393 als rijksleen in het bezit van het bisdom Straatsburg, waarna het aan Fürstenberg terug kwam.

Na de dood van Hendrik IV In 1408 vond een deling plaats tussen zijn zoons:

• Hendrik V
• Koenraad, kreeg Wolfach en Hasslach (Fürstenberg-Kinzigtal, uitgestorven in 1490)
• Egon kreeg de Baar, Wartenberg en Giesingen (uitgestorven in 1449)

Na het uitsterven van twee van de drie linies werden de bezittingen weer verenigd..

In 1488 werden Donaueschingen en Aufen verworven en in 1491 Lenzkirch van Blumenegg. Een familiepact kwam in 1491 tot stand. In 1498 werden de heerlijkheid Schenkenzell en de voogdij over het klooster Wittichen verworven. Van het keurvorstendom van de Palts werd in 1504 de halve landvoogdij in de Ortenau gepand.

Het huwelijk in 1516 van Frederik III met Anna van Werdenberg-Heiligenberg leverde in 1534 een grote territoriale erfenis op:

• het graafschap Heiligenberg (een rijksleen)
• de heerlijkheid Jungnau (een allood)
• de heerlijkheid Trochtelfingen (een allood)

In 1536 werd de heerlijkheid Blumberg (met Stalegg, Tannegg en Hüfingen) gekocht van de heren van Bodman. De landvoogdij in de Ortenau ging in 1551/6 aan Oostenrijk verloren. In 1553 werd de heerlijkheid Möhringen verworven.

Na de dood van Frederik III in 1559 vond er een deling plaats tussen zoons;

• Christof kreeg Kinzigtal
• Joachim kreeg Heiligenberg (uitgestorven in 1716)
• Hendrik kreeg Fürstenberg (uitgestorven in 1596)

Fürstenberg-Kinzigtal (1559-1641)

Het bezit van deze linie breidde zich door huwelijken sterk uit. Wratislaus huwde eerst in 1622 Johanna Eleonora van Helfenstein, de erfgename van de heerlijkheid Meßkirch (successie in 1627) en vervolgens in 1636 Fransisca Caroline van Helfenstein, de erfgename van de heerlijkheid Gundelfingen en een derde deel van de heerlijkheid Wiesensteig. Frederik Rudolf, een broer van Wratislaus huwde in 1631 Maria Maximilana van Pappenheim, de erfgename van het landgraafschap Stühlingen en de heerlijkheid Hohenhöwen. In 1639 volgde de successie.

regering	naam	geboren	overleden	familie
1559-1559	Christof I	24-8-1534	17-8-1559	zoon van Frederik III
1559-1599	Albrecht I	15-3-1557	13-9-1599	zoon
1599-1614	Christof II	16-11-1580	5-1-1614	zoon
1614-1642	Wratislaus II	1600	27-5-1642	zoon

Fürstenberg-Meßkirch (1627-1744)

Na het uitsterven van de vorstelijke tak Fürstenberg-Heiligenberg in 1716 werden de bezittingen van deze tak geërfd. Vervolgens werden de graven op 10 december 1716 tot rijksvorst verheven. In 1744 stierf het huis uit. Het bezit viel aan Fürstenberg-Stühlingen.

regering	naam	geboren	overleden	familie
1627-1652	Wratislaus	1600	27-5-1642	zoon van Christof van Fürstenberg-Kinzigthal
1642-1671	Frans Christof	28-7-1625	22-9-1671	zoon
1671-1741	Frans Ferdinand	6-8-1664	4-4-1741	zoon
1741-1744	Karel Frederik Nicolaas	9-8-1714	7-9-1744	zoon

Fürstenberg-Stühlingen (1639-1744)

De graven werden op 10 december 1716 tot rijksvorst verheven. Na het uitsterven van Fürstenberg-Meßkirch werden alle bezittingen onder deze tak herenigd en werd voortaan de naam Fürstenberg gevoerd.

regering	naam	geboren	overleden	familie
1639-1655	Frederik Rudolf	23-4-1602	24-10-1655	zoon van Christof van Fürstenberg-Kinzigthal
1655-1681	Maximiliaan Frans	12-5-1634	24-10-1681	zoon
1681-1704	Prosper Ferdinand	12-9-1662	21-11-1704	zoon
1704-1762	Jozef Willem Ernst	12-4-1699	29-4-1762	zoon

Fürstenberg-Heiligenberg (1559-1716)

De broers Frans Egon, Herman Egon en Willem Egon werden op 12 mei 1664 tot rijksvorst verheven. In 1667 werd een zetel in de bank van de vorsten in de Rijksdag verworven. Frans Egon was van 1663 tot zijn dood in 1682 bisschop van Straatsburg, waarna Willem Egon hem opvolgde tot zijn dood in 1704. De broers zijn bekend geworden door hun anti-keizerlijke politiek. De tak stierf in 1716 uit, waarna de bezittingen aan Fürstenberg-Meßirch vielen.

regering	naam	geboren	overleden	familie
1559-1598	Joachim	25-1-1538	21-10-1569	zoon van Frederik III
1598-1617	Frederik IV	9-5-1563	8-8-1617	zoon
1617-1618	Willem	4-2-1586	15-10-1618	zoon
1618-1635	Egon VIII	21-3-1588	24-8-1635	broer
1635-1662	Ferdinand Frederik	6-2-1623	28-8-1662	zoon
1662-1676	Maximiliaan Jozef	19-6-1651	24-8-1676	zoon
1676-1716	Anton Egon	24-4-1656	10-10-1716	volle neef

Vorstendom Fürstenberg na 1744

In 1752 werd het aandeel in de heerlijkheid Wiesensteig aan het keurvorstendom Beieren afgestaan. Op 19 januari 1762 werd de titel rijksvorst aan alle nakomelingen verleend.

regering	naam	geboren	overleden	familie
1704-1762	Jozef Willem Ernst	12-4-1699	29-4-1762	zoon van Prosper Ferdinand van Fürstenberg-Stühlingen
1762-1783	Jozef Wenzel	21-3-1728	2-6-1783	zoon
1783-1796	Jozef Benedictus	9-1-1758	24-6-1796	zoon
1796-1804	Karel Joachim	31-3-1771	17-5-1804	broer
1804-1806	Karel Egon II	28-10-1796	22-10-1854	achterkleinzoon van Jozef Willem Ernst

Paragraaf 32 van de Reichsdeputationshauptschluss van 25 februari 1803 kende de vorsten een tweede zetel in de Rijksdag toe voor Baar en Stühlingen.

De mediatisering vond plaats toen artikel 24 van de Rijnbondakte van 12 juli 1806 het volgende vastelegde:

• onder de soevereiniteit van het het koninkrijk Württemberg komen de heerlijkheden Gundelfingen en Neufra.
• onder de soevereiniteit van het groothertogdom Baden komen het vorstendom Fürstenberg met uitzondering van de heerlijkheden Gundelfingen, Neufra, Trochtelfingen, Jungnau en het deel van het ambt Meßkirch op de linker oever van de Donau.
• onder de soevereiniteit van het vorstendom Hohenzollern-Sigmaringen komen de heerlijkheden Trochtelfingen, Jungnau en het deel van de heerlijkheid Meßkirch op de linker oever van de Donau.

Bezit:

• de heerlijkheden Hausen, Wartenberg, Prechtal, Romberg, Lenzkirch, Schenkenzell, Waldsberg, Schlatt am R, Aulfingen en Hausen vor Wald.
• de stad Hülfingen
• de hoofdvoogdijambten Blumberg, Engen, Haslach, Löffingen, Möhringen, Neufra, Neustadt, Stühlingen en Trochtelfingen
• de hoofdambten Heiligenberg, Hüfingen, Jungnau, Messkirch en Wolfach.

Waldsberg en Stetten behoorden tot de gebieden van de rijksridderschap Voor de Baar, Heiligenberg, Stühlingen, Messkirch en Hausen hadden de vorsten vijf zetels in de Zwabische Kreits.