Thomas Adrianus Romein

Thomas Adrianus Romein (Leeuwarden, 16 december 1811 – Leeuwarden, 24 februari 1881), in vakliteratuur doorgaans Th. Romein genoemd, was een Nederlandse architect.

Thomas Romein was de zoon van de timmerman Jacob Romein (1792-1842) en Janke Pabes van der Helm (1786-1868). Op 24 mei 1837 trouwde hij in Leeuwarden met Geertruida Filbach (1811-1886). Hij was een oudoom van de bekende historicus Jan Romein.

Begin van zijn loopbaan bewerken

Romein volgde eerst in Leeuwarden lessen aan de stedelijke Teekenschool voor de Burgerlijke Bouwkunde bij Jaane van der Wielen, de zoon van toenmalig stadsarchitect Gerrit van der Wielen (1767-1858). Vervolgens werd hij vanaf 1830 opgeleid aan het tekengenootschap Hierdoor tot Hooger in Rotterdam, waar hij in 1832 een prijs behaalde^[1].

Aansluitend keerde hij in september 1833 naar Leeuwarden terug, en trad op 18 januari 1838 in dienst van Gedeputeerde Staten als 'buitengewoon Opzichter bij de Provinciale Waterstaat en der Publieke Werken in Vriesland'. Vanuit Leeuwarden solliciteerde hij in de zomer van 1838 vergeefs naar de post van stadsarchitect van Utrecht, als opvolger van Johannes van Embden^[2].

Stadsarchitect van Leeuwarden bewerken

Op 18 november 1843 werd hij na de pensionering van Van der Wielen uit een twintigtal gegadigden tot stadsarchitect van Leeuwarden benoemd (vanaf 1874 directeur Gemeentewerken)^[3]. Hij zou tot de belangrijkste vertegenwoordiger van het neoclassicisme in Friesland uitgroeien^[4]. Al in 1843 werd hij lid van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, waarvoor hij vanaf 1846 of 1847 gedurende tientallen jaren als correspondent zou fungeren^[5].

In Leeuwarden zelf ontwierp Romein de raadzaal in het Leeuwarden (1845-1847). Ook verbouwde hij er begin jaren veertig de Westerkerk, de Jacobijnerkerk^[6] en de Galileërkerk. Later bouwde hij onder meer het Paleis van Justitie (1846-1851), zijn hoofdwerk^[7], en nog vlak voor zijn dood de Beurs (1878-1880) en het Stadsarmenhuis (1879-1881).

Buiten Leeuwarden zette hij behalve ettelijke landhuizen een half dozijn kerken op zijn naam^[8]. De eerste van de reeks was de Akkrum in Akkrum in 1835, officieel op naam van zijn vader Jacob Romein; de belangrijkste vormden de Hervormde Kerk van Terband (1843)^[9] en de Grote Kerk in Sint Jacobiparochie (1843-1844), een schoolvoorbeeld van neoclassicistische sacrale architectuur^[10].

In 1860 zou Romein, na vijf jaar eerder ook een vergeefse poging in Zwolle te hebben gedaan bij het vertrek van stadsarchitect Zeger van der Bie^[11], nogmaals naar de functie van stadsarchitect in Utrecht solliciteren, en ditmaal met succes. Vanwege de teleurstellende materiële randvoorwaarden - waaronder een ontoereikende bezoldiging - zag hij uiteindelijk echter toch van verhuizing af^[12]. Dientengevolge bleef Romein in Leeuwarden wonen tot zijn dood.

Enkele werken bewerken

Jaar	Plaats	Werk
1835	Akkrum	Doopsgezinde kerk (i.s.m. J. Romein)
1841/1842	Sint Annaparochie	Huize Oostenburg
1843	Hegebeintum	Harsta State (verbouwing)
1843	Menaldum	Gemeentehuis
1843	Terband	Terbantster Tsjerke
1844	Sint Jacobiparochie	Groate Kerk
1845	Pietersbierum	Kerk van Pietersbierum
1845	Leeuwarden	Hoofdwacht
1846	Leeuwarden	Verbouwing van de Westerkerk
1851	Leeuwarden	Paleis van Justitie
1852	Dokkum	Verenigde christelijke kerk
1856	Leeuwarden	Nieuwe manege
1864	Leeuwarden	Brugwachterswoning Vrouwenpoortsbrug
1870	Leeuwarden	Stadsvilla, Sophialaan 1
1874	Leeuwarden	Lijkenhuisje Oude Stadsbegraafplaats Spanjaardslaan
1875	Leeuwarden	Grachtenpand, Willemskade 15
1876	Leeuwarden	Middelbare school voor meisjes, Grote Kerkstraat 12
1880	Leeuwarden	Beurs- en waaggebouw
1881	Leeuwarden	Stedelijk Gymnasium
onbekend	Leeuwarden	Stadsvilla, Stationsweg 2

Literatuur bewerken

C.Boschma, 'Thomas Romein, een classicistisch bouwmeester in het Friesland van de negentiende eeuw', in: H.W.M.van der Wijck, C.Boschma en H.M.van den Berg (red.), Opus Musivum. Een bundel studies aangeboden aan Professor Doctor M.D.Ozinga ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag op 20 november 1962 (Assen 1964), p.439-467.
G.Yedema, Neoclassicisme in Friesland. Thomas Romein (Leeuwarden 1992).

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Boschma 1964, p.445-447; Yedema 1992, p.18.
↑ T.H.von der Dunk, 'Een nieuwe stadsbouwmeester voor Utrecht in 1838. De opvolging van Johannes van Embden (1767-1846) door Johannes van Maurik (1812-1893)', Jaarboek Oud-Utrecht, 2006, p.194-197.
↑ Boschma 1964, p.448; Yedema 1992, p.18.
↑ Voor een oeuvrelijst zie Boschma 1964, p.464-466; Yedema 1992, p.19.
↑ Boschma 1964, p.447-448. Zie ook C.P.Krabbe, Ambacht, Kunst, Wetenschap. Bevordering van de bouwkunst in Nederland (1775-1880) (Zwolle 1998), p.137.
↑ Voor de verbouwing van de Jacobijnerkerk: A.Fahner en J.Wassenaar, De Jacobijner, hart van Leeuwarden. Een kleine geschiedenis van de Grote Kerk (Leeuwarden 2003), p.4-7.
↑ Voor het Paleis van Justitie: J.J.Mulder, Met dank aan de Russen. Paleis van Justitie Leeuwarden (Leeuwarden 1993); en A.G.Bosch, 'Het Paleis van Justitie te Leeuwarden', Trema, 26 (2003), p.319-324.
↑ Zie voor Romeins kerken: Boschma 1964, p.449-453; Yedema 1992, p.21 en 31-33; G.Elzinga, 'Het neo-klassicisme', in: Negentiende-eeuwse kerkbouw in Friesland (Leeuwarden 1979), p.109-115.
↑ Voor Terband: Yedema 1992, p.35-45.
↑ Voor St.Jacobiparochie: G.Elzinga, De Hervormde Kerk te Sint Jacobiparochie (Leeuwarden 1981); H.Kingmans, De Groate Kerk van Sint Jacobiparochie. Bedelman, edelman (Leeuwarden 1988).
↑ T.J.de Vries, Geschiedenis van Zwolle (Zwolle 1961), deel II, p.247.
↑ Zie Boschma 1964, p.448-449.

Zie ook bewerken

Lijst van Nederlandse architecten

Zie de categorie Thomas Adrianus Romein van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Boschma 1964, p.445-447; Yedema 1992, p.18.

[2] T.H.von der Dunk, 'Een nieuwe stadsbouwmeester voor Utrecht in 1838. De opvolging van Johannes van Embden (1767-1846) door Johannes van Maurik (1812-1893)', Jaarboek Oud-Utrecht, 2006, p.194-197.

[3] Boschma 1964, p.448; Yedema 1992, p.18.

[4] Voor een oeuvrelijst zie Boschma 1964, p.464-466; Yedema 1992, p.19.

[5] Boschma 1964, p.447-448. Zie ook C.P.Krabbe, Ambacht, Kunst, Wetenschap. Bevordering van de bouwkunst in Nederland (1775-1880) (Zwolle 1998), p.137.

[6] Voor de verbouwing van de Jacobijnerkerk: A.Fahner en J.Wassenaar, De Jacobijner, hart van Leeuwarden. Een kleine geschiedenis van de Grote Kerk (Leeuwarden 2003), p.4-7.

[7] Voor het Paleis van Justitie: J.J.Mulder, Met dank aan de Russen. Paleis van Justitie Leeuwarden (Leeuwarden 1993); en A.G.Bosch, 'Het Paleis van Justitie te Leeuwarden', Trema, 26 (2003), p.319-324.

[8] Zie voor Romeins kerken: Boschma 1964, p.449-453; Yedema 1992, p.21 en 31-33; G.Elzinga, 'Het neo-klassicisme', in: Negentiende-eeuwse kerkbouw in Friesland (Leeuwarden 1979), p.109-115.

[9] Voor Terband: Yedema 1992, p.35-45.

[10] Voor St.Jacobiparochie: G.Elzinga, De Hervormde Kerk te Sint Jacobiparochie (Leeuwarden 1981); H.Kingmans, De Groate Kerk van Sint Jacobiparochie. Bedelman, edelman (Leeuwarden 1988).

[11] T.J.de Vries, Geschiedenis van Zwolle (Zwolle 1961), deel II, p.247.

[12] Zie Boschma 1964, p.448-449.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]