Tczew
Dit artikel gaat over de plaats Tczew. Voor de gelijknamige gemeente zie Tczew (gemeente).
Tczew (Duits: Dirschau) is een stad in het Poolse woiwodschap Pommeren, gelegen in de powiat Tczewski. De oppervlakte bedraagt 22,26 km², het inwonertal 60.128 (2005).
Stad in Polen 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Woiwodschap | Pommeren | ||
| District | Powiat Tczewski | ||
| Gemeente | Tczew | ||
| Coördinaten | 54° 6′ NB, 18° 43′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 22,26 km² | ||
| Inwoners (2005) |
60.128 (2701 inw./km²) | ||
| Identificatiecode | 22140 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Markt van Tczew | |||
| |||
Geschiedenis bewerken
De plaats Dersow werd in 1309 door de Duitse Orde veroverd en verwoest en pas in 1364 als stad ingericht en bevolkt met kolonisten uit het noorden van Duitsland. Sindsdien werd ze Zursau genoemd. In 1440 sloot de stad zich aan bij opstand van de Pruisische steden tegen het gezag van de Orde. De Poolse koning nam de leiding in deze opstand en versloeg uiteindelijk de Orde die in de Tweede Vrede van Thorn geheel West-Pruisen moest afstaan. De West-Pruisische stedelijke burgerijen werden na 1520 luthers maar in Zursau (of ook wel Dirschau) moesten het stadsbestuur na een halve eeuw de Contrareformatie toelaten en sindsdien versterkte zich het Poolse karakter van de stad. In de oorlogen tussen Polen en Zweden werd de stad een uitvalsbasis van de Zweden en vele malen belegerd en deels verwoest. In 1772 annexeerde het koninkrijk Pruisen de provincie West-Pruisen en bij de eerste bestandsopname bleek Dirschau toen tot een dorp met nauwelijks 1.500 inwoners afgezakt te zijn. In de omgeving hadden zich in zogenaamde 'Holländereien' (Olędrzy) Mennonieten van Nederlands-Friese afkomst gevestigd om er de uiterwaarden van de Weichsel in te bedijken en zo voor landbouw geschikt te maken. In Dirschau nam het Duitse element toe door de Pruisische bestuursinstellingen die hier werden gevestigd. Maar voorlopig verliep dit proces nog langzaam. In 1807 werd het Pruisische gezag overgenomen door Franse en Poolse troepen die enkele jaren later ingezet zouden worden voor de invasie van Rusland. Een versnelling van de industriële ontwikkeling kon pas plaatsgrijpen toen in 1888 een spoorbrug over de Weichsel werd gebouwd voor de verbinding Berlijn-Koningsbergen. In 1905 had de bevolking zich ten opzichte van 1772 vertienvoudigd. 40% van hen waren lutherse Duitsers werkzaam in de industrie en het openbaar bestuur. In 1919 moest Duitsland West-Pruisen en dus ook Dirschau afstaan aan de nieuwe republiek Polen. De stad heette sindsdien Tczew en werd een Poolse grensplaats met de vrije stad Danzig. De brug over de Weichsel werd afgebroken om de voor Polen ongewenste relaties te blokkeren tussen het Pools geworden West-Pruisen en het Duits gebleven Oost-Pruisen. Veel Duitsers verdwenen, in 1922 noemde zich een kwart en in 1939 nog maar amper een tiende van de bevolking Duits. Na de re-annexatie tijdens de Duitse bezetting (1939-1945) kwam een einde aan elke Duitse aanwezigheid want Duitstaligen moesten nu verdwijnen. In de na-oorlogse periode werd de stad een industrieel centrum en groeide de bevolking uit tot 60.000 inwoners, maar na 1990 trad stagnatie op.
Verkeer en vervoer bewerken
Geboren bewerken
- Alexander von Suchten (ca. 1520–1590), alchemist
- Johann Reinhold Forster (1729–1798), natuurwetenschappelijk ontdekkingsreiziger
- Gottfried Edelbüttel (1867–1937), generaal in de Duitse Reichswehr
- Fritz Lüdecke (1873–1931), admiraal in de Duitse Reichsmarine
- Bernhard Kamnitzer (1890–1959), senator van de vrije stad Danzig
- Alfred Eisenstaedt (1898–1995), Duits-Amerikaans fotograaf
- Alfred Salomon (1910–2006), predikant van de Bekennende Kirche
- Inferno (1978), Pools drummer
- Piotr Trochowski (1984), Duits voetballer
- Paweł Wszołek (1992), Pools voetballer
| Bronnen, noten en/of referenties |