Sint-Katelijne-Waver

gemeente in Antwerpen, België

Sint-Katelijne-Waver is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen en behoort tot het kieskanton Duffel en het gerechtelijk kanton Mechelen. De gemeente bestaat uit twee deelgemeenten, namelijk Sint-Katelijne-Waver en Onze-Lieve-Vrouw-Waver, en telt daarnaast ook de kernen Elzestraat en Pasbrug-Nieuwendijk. Sint-Katelijne-Waver telt ruim 21.500 inwoners en grenst in het zuiden aan de stad Mechelen.

Sint-Katelijne-Waver
Gemeente in België Vlag van België
Sint-Katelijne-Waver (België)
Sint-Katelijne-Waver
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Mechelen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
36,16 km² (2021)
65,47%
18,34%
16,2%
Coördinaten 51° 4' NB, 4° 32' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
21.595 (01/01/2023)
49,18%
50,82%
597,28 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
19,66%
58,53%
21,81%
Buitenlanders 6,11% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Kristof Sels (N-VA)
Bestuur N-VA, CD&V
Zetels
N-VA
CD&V
Samen Anders
Groen
Vlaams Belang

27
10
6
8
1
2
Economie
Gemiddeld inkomen 22.946 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 4,29% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2860
2861
Deelgemeente
Sint-Katelijne-Waver
Onze-Lieve-Vrouw-Waver
Zonenummer 015 - 03
NIS-code 12035
Politiezone BODUKAP
Hulpverleningszone Rivierenland
Website www.sint-katelijne-waver.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Mechelen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Parochiekerk Sint-Augustinus
Pastorie in de Clemenceaustraat
Abdij van Rozendaal (domein Roosendael), Koetshuis
Abdij van Rozendaal (domein Roosendael), Poorthuis
Kasteel Rozenhouthof, bijgebouwen aan de Kuikenstraat
Sint-Michielskasteel
Midzeelhoeve I
Eclectische woning in de Albertstraat
Station Sint-Katelijne-Waver

Toponymie bewerken

Sint-Katelijne is vermoedelijk Catharina van Alexandrië, een populaire heilige in de middeleeuwen. In het dialect zegt men kortweg Katlijne of Sint-Katlijne.

Waver verwijst naar het Mechelse Waverwoud dat hier gedurende de middeleeuwen gelegen was. De eerste vermelding van dit woud gebeurde in het jaar 1008.

Geschiedenis bewerken

Prehistorie bewerken

In november 2014 werd er per toeval een silexsteen teruggevonden in de educatieve tuin van basisschool Dijkstein. Na onderzoek bleek de silex ongeveer 35.000 à 45.000 jaar oud te zijn en vervaardigd te zijn door Neanderthalers. Vondsten van door Neanderthalers gemaakte artefacten zijn zeldzaam in Vlaanderen.[1]

Middeleeuwen bewerken

Zowel het dorpscentrum van Sint-Katelijne-Waver als dat van Onze-Lieve-Vrouw-Waver ontstonden op de gronden van het Waverwoud omstreeks de 13de eeuw toen de ontginning van het woud haar hoogtepunt bereikte.

16e - 19e eeuw bewerken

In 1570 telde de gemeente 400 inwoners. In 1686 waren er in het dorp drie brouwerijen, 26 herbergen en zes winkels.[2] Tussen 1762 en 1769 waren er ongeveer 1430 inwoners. In 1786 steeg het aantal verder tot 1532 mensen en in 1831, geen 50 jaar later, was het aantal mensen bijna verdubbeld tot 2954. Nog zo'n 15 jaar later, in 1846, waren er 3213 inwoners, weer een sterke stijging.[2]

In 1846 was er de volgende industrie: 2 windmolens, 2 (plantaardige) oliebedrijven, 3 brouwerijen, een distilleerderij, een kaarsbedrijf en een aantal wevers.[2] Er waren toen 585 huizen, waarvan 9 onbewoond.

20e - 21e eeuw bewerken

In 1939-40 bouwde men in de gemeente negen bunkers als onderdeel van de KW-stelling. In 1977 fusioneerden beide gemeenten die de verwijzing naar het Waverwoud in hun naam behielden. Na bijna acht eeuwen werden beide gemeenten opnieuw herenigd. De derde gemeente in het Waverwoud was Sint-Nicolaas-Waver. Deze gemeente leefde voort onder de naam Putte.

Geografie bewerken

Deelgemeenten bewerken

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Sint-Katelijne-Waver 23,32 15.403 661 12035A
2 Onze-Lieve-Vrouw-Waver 12,84 5.613 437 12035B

Kernen bewerken

Naast de twee deelgemeenten bestaat Sint-Katelijne-Waver nog uit twee kernen: Elzestraat (in het verleden noemde men deze plaats Sint-Augustinus-Waver[3]) en Pasbrug-Nieuwendijk. Op de grens van de vroegere deelgemeenten bevindt zich bovendien het gehucht Hagelstein (of Katerveire).

Aangrenzende gemeenten bewerken

   Aangrenzende gemeenten   
 Duffel              Lier 
             
    Putte 
           
 Mechelen       Bonheiden        

Natuur en landschap bewerken

 
Het zogenaamde Pesthuis op het domein Roosendael

Sint-Katelijne-Waver ligt op een hoogte van 8-15 meter. De hydrografie van Sint-Katelijne-Waver wordt gekenmerkt door de Beneden-Nete, die de grens van de gemeente vormt in het uiterste noorden, en daarnaast nog 5 (noemenswaardige) waterlopen. Dit zijn de Kammaarbeek, de Goorbosbeek, de Perwijsveldloop, de Melenhoekbeek (die gedeeltelijk de grens vormt met Putte) en de Vrouwvliet (op de grens met Mechelen).

De belangrijkste natuurgebieden zijn:

Parken bewerken

Bezienswaardigheden bewerken

Kerkelijke gebouwen bewerken

Kastelen bewerken

Boerderijen bewerken

  • Het Hooghuis aan de Mechelsesteenweg
  • De Midzeelhoeve
  • De Schaliënhoeve
  • De Goorboshoeve
  • De Herenhoeve Slaapt in’t stro
  • De Kleine Bullemhoeve
  • De Kretenborghoeve
  • De Sandhoeve
  • De Schaapstalhoeve
  • De Schranshoeve
  • De Borgersteinhoeve

Burgerlijke gebouwen bewerken

Vestingwerken bewerken

Begraafplaatsen bewerken

Musea bewerken

Partnersteden bewerken

Demografie bewerken

Aantal huizen[4] bewerken

Jaar 1480 1496 1526 1826
Huizen 180 191 245 468

Demografische ontwikkeling voor de fusie bewerken

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.[5]

Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[6]
1992 18.312
1993 18.468
1994 18.539
1995 18.611
1996 18.743
1997 18.918
1998 18.922
1999 19.042
2000 19.038
2001 19.108
2002 19.120
2003 19.245
2004 19.236
2005 19.432
2006 19.577
2007 19.642
2008 19.974
2009 19.994
2010 20.149
2011 20.341
2012 20.349
2013 20.412
2014 20.401
2015 20.427
2016 20.609
2017 20.681
2018 20.870
2019 20.792
2020 21.026
2021 21.197
2022 21.391
2023 21.595

Politiek bewerken

Structuur bewerken

De gemeente Sint-Katelijne-Waver maakt deel uit van het kieskanton Duffel, gelegen in het provinciedistrict Lier, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Sint-Katelijne-Waver Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Antwerpen Mechelen Sint-Katelijne-Waver
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Lier Duffel Sint-Katelijne-Waver
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis bewerken

(Voormalige) Burgemeesters bewerken

Tijdspanne Burgemeester
1803 Pierre Mathieu Bleeckx
1844 - 1854 Cornelius Van Trichtveldt
1855 - 1857 Gomm. Van Slagmolen
1858 - 1861 Joannes M. Somers
1862 - 1876 Petrus Franciscus Van Den Bergh
1877 - 1882 Corn. Hellemans
1883 - 1884 J. B. Goovaerts
1885 - 1910 Pieter Franciscus Budts
1911 - 1921 Jan Baptist Sels
1921 - 1938 Louis Claes
1939 - 1952 Jozef Laenen
1953 - 1962 Victor Van den Eynde
1962 - 1971 Desideer Vermeulen[7] (CVP)
1971 - 1976 Jan-August Van Calster (CVP)
1977 - 1982 Michel Van Dessel (CVP)
1983 - 1988 Jan-August Van Calster
1989 - 2002 Kris Lens[8] (CVP / CD&V)
2003 - 2012 Eddy Vercammen[9] (CD&V)
2013 - heden Kristof Sels (N-VA)

Legislatuur 2006 - 2012 bewerken

Sint-Katelijne-Waver werd tot in 2012 decennialang bestuurd door de CD&V (voordien CVP). Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 ging deze partij in kartel met de N-VA naar de kiezer en slaagde erin haar aantal zetels te behouden. Het kartel ging aanvankelijk in bad met VLD.[10] Na de overstap van 2 raadsleden van VLD naar LDD (Martine De Graef en Martine Verbist) besloot CD&V-N-VA het coalitieakkoord met VLD te verbreken. Ze werden de verdere legislatuur aan een meerderheid geholpen door de raadsleden van LDD[11] (die in 2008 nog versterkt werden door de overkomst van ex-Vlaams Belangers Marina Cooreman[12] en Luc Vercammen[13]). De oppositie bestond uit Open Vld, sp.a en Vlaams Belang.

Legislatuur 2013 - 2018 bewerken

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 is er een aardverschuiving ontstaan. N-VA werd de grootste partij met 10 zetels gevolgd door CD&V (9 zetels), Samen Anders (kartel Open Vld, sp.a en OK[14]) (5 zetels), Vlaams Belang (2 zetels) en Groen (1 zetel). N-VA heeft reeds op dezelfde avond aangekondigd dat zij een coalitie zullen vormen met Samen Anders. Dat betekende dat er voor de eerste keer in de geschiedenis Sint-Katelijne-Waver geen christendemocratische burgemeester meer had. Burgemeester is Kristof Sels (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en Samen Anders. Samen vormen ze de meerderheid met 15 op 27 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij of kartel 10-10-1976[15] 10-10-1982[15] 9-10-1988[15] 9-10-1994[15] 8-10-2000[15] 8-10-2006[16] 14-10-2012[17] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 27 % 27 % 27
CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2 62,161 17 47,061 14 51,081 15 52,841 16 41,751 12 41,62A 12 31,452 9 19,22 6 2
VU1 / CD&V+N-VAA / N-VA2 23,941 6 28,511 8 20,161 5 8,141 1 - 32,232 10 32,42 10 2
PVV1 / VLD2 / Samen Anders (Vld-sp.a-ok)C 2,071 0 5,451 0 7,421 1 17,642 4 27,472 7 22,132 5 18,69C 5 25,3C 8 C
SP1 / sp.a-spirit-Groen!B / Samen AndersC 11,821 2 13,071 3 14,081 3 11,741 2 9,291 2 17,08B 4
Agalev1 / sp.a-spirit-Groen!B / Groen2 - 5,031 0 7,251 1 9,651 2 6,891 1 6,582 1 7,42 1 2
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 - 0,881 0 - - 13,371 3 19,172 4 9,202 2 10,22 2 2
Anderen(*) - - - - 1,23 0 - 1,85 0 5,5 0 -
Totaal stemmen 11832 12465 13048 13263 13539 14268 14488 15032
Opkomst % 94,63 92,74 91,84 93,59 92,16 94,5
Blanco en ongeldig % 2,97 4,46 3,83 5,2 3,75 4,44 2,93 3,1

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 2000: W.O.W. / 2012: Katelijne Anders / 2018: KA-WA


Cultuur bewerken

Evenementen bewerken

Lente bewerken

  • Erfgoeddag: in april
  • Week van de Groentestreek: in mei

Zomer bewerken

  • Katelijne zomert (eind juni)
  • Midzeelhoevedag: augustus
  • Jaarmarkten: Onze-Lieve-vrouw-Waver / Centrum Sint-Katelijne-Waver

Herfst bewerken

  • Herdenking 'Slag van Dorpveld': laatste weekend van september
  • Jan Kadoddertocht: laatste zondag van oktober
  • Week van de smaak: november

Winter bewerken

  • Lichtstoet: tweede kerstdag (26 december)
  • Waver Wintert (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)

Religie en levensbeschouwing bewerken

Sint-Katelijne-Waver is de hoofdplaats van de federatie Duffel-Sint-Katelijne-Waver die deel uitmaakt van het dekenaat Mechelen. Deze maakt op haar beurt weer deel uit van het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen in het Aartsbisdom Mechelen-Brussel. De gemeente wordt onderverdeeld in zes parochies, met name Sint-Catharina (Centrum), De Goede Herder (Nieuwendijk), Sint-Libertus (Pasbrug), Sint-Augustinus (Elzestraat), Onze-Lieve-Vrouw (Zuurbossen) en Onze-Lieve-Vrouw-van-Smarten (Onze-Lieve-Vrouw-Waver).

Mobiliteit bewerken

Openbaar vervoer bewerken

In Sint-Katelijne-Waver bevindt zich op spoorlijn 25 en 27 het station Sint-Katelijne-Waver. Het stationsgebouw werd eind 2020 begin 2021 afgebroken en maakte plaats voor een grote overdekte fietsenparking. Daarnaast verbinden verschillende buslijnen van de vervoermaatschappij De Lijn de gemeente met Mechelen, Lier en andere gemeenten in de omgeving.

Wegennet bewerken

De belangrijkste wegen in de gemeente zijn de N105 die de dorpskern van Sint-Katelijne-Waver verbindt met het station, de R6 (Mechelen), de Duffelsesteenweg (Duffel), de Mechelbaan (Mechelen en Koningshooikt), de Liersesteenweg (Duffel), de Bergstraat (Bonheiden) en ten slotte de Molenstraat (Putte).

Economie bewerken

Van oudsher werd hier intensief aan land- en gespecialiseerde tuinbouw gedaan. De tuinbouwveiling BelOrta, met hoofdzetel in Sint-Katelijne-Waver, is de grootste coöperatieve groente- en fruitveiling van België en ook Europees marktleider. BelOrta werd gevormd in 2013, door de fusie tussen de Vennootschap Mechelse Veilingen (VMV) en de Coöbra witloofveiling uit Zellik-Asse. In 2014 trad ook de aardbeien en kleinfruit Veiling Borgloon toe. In 2024 werden de veilingen van Sint Truiden en Glabbeek overgenomen.

Sint-Katelijne-Waver is naast een tuinbouwgemeente ook een heuse onderwijsgemeente, met meer dan zesduizend leerlingen en studenten uit het lager (zeven scholen), secundair (twee scholen) en het hoger onderwijs

Onderwijs bewerken

Kleuter- en Lager Onderwijs bewerken

  • Gemeentelijke basisschool Dijkstein
  • Gemeentelijke basisschool GLOC
  • Gemeentelijke basisschool Octopus
  • Basisschool Hagelstein
  • Sint-Katarinaschool
  • Basisschool WAVO
  • Heilig Hart basisschool

Secundair Onderwijs bewerken

Hoger Onderwijs bewerken

Instituut De Nayer, met onderwijs van de Katholieke Universiteit Leuven en Hogeschool Thomas More.

Sport bewerken

Voetbal bewerken

De gemeente telt vier voetbalploegen die uitkomen in de KBVB, zijnde KSK Wavria in Onze-Lieve-Vrouw-Waver, KFC Katelijne-Waver in het centrum, KGR Katelijne aan de grens met Mechelen en Red Boys Elzestraat aan de grens met Duffel.

Basketbal bewerken

De dames van basketbalclub BC Sint-Katelijne-Waver kwamen in het seizoen 2006-2007 uit in 1ste nationale en eindigden hier verdienstelijk als derde. Sindsdien eindigden ze elk jaar in de top 3, en in het seizoen 2009-2010 werden ze uiteindelijk Belgisch kampioen.

Overige sporten bewerken

Bekende inwoners bewerken

Foto's bewerken

Externe link bewerken

Zie de categorie Sint-Katelijne-Waver van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.