Sint-Katelijne-Waver
Sint-Katelijne-Waver is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen en behoort tot het kieskanton Duffel en het gerechtelijk kanton Mechelen. De gemeente bestaat uit twee deelgemeenten, namelijk Sint-Katelijne-Waver en Onze-Lieve-Vrouw-Waver, en telt daarnaast ook de kernen Elzestraat en Pasbrug-Nieuwendijk. Sint-Katelijne-Waver telt ruim 21.500 inwoners en grenst in het zuiden aan de stad Mechelen.
Gemeente in België | |||
---|---|---|---|
Geografie | |||
Gewest | Vlaanderen | ||
Provincie | Antwerpen | ||
Arrondissement | Mechelen | ||
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
36,16 km² (2021) 65,47% 18,34% 16,2% | ||
Coördinaten | 51° 4' NB, 4° 32' OL | ||
Bevolking (bron: Statbel) | |||
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
21.595 (01/01/2023) 49,18% 50,82% 597,28 inw./km² | ||
Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2023) 19,66% 58,53% 21,81% | ||
Buitenlanders | 6,11% (01/01/2022) | ||
Politiek en bestuur | |||
Burgemeester | Kristof Sels (N-VA) | ||
Bestuur | N-VA, CD&V | ||
Zetels N-VA CD&V Samen Anders Groen Vlaams Belang |
27 10 6 8 1 2 | ||
Economie | |||
Gemiddeld inkomen | 22.946 euro/inw. (2020) | ||
Werkloosheidsgraad | 4,29% (jan. 2019) | ||
Overige informatie | |||
Postcode 2860 2861 |
Deelgemeente Sint-Katelijne-Waver Onze-Lieve-Vrouw-Waver | ||
Zonenummer | 015 - 03 | ||
NIS-code | 12035 | ||
Politiezone | BODUKAP | ||
Hulpverleningszone | Rivierenland | ||
Website | www.sint-katelijne-waver.be | ||
Detailkaart | |||
ligging binnen het arrondissement Mechelen in de provincie Antwerpen | |||
|
Toponymie bewerken
Sint-Katelijne is vermoedelijk Catharina van Alexandrië, een populaire heilige in de middeleeuwen. In het dialect zegt men kortweg Katlijne of Sint-Katlijne.
Waver verwijst naar het Mechelse Waverwoud dat hier gedurende de middeleeuwen gelegen was. De eerste vermelding van dit woud gebeurde in het jaar 1008.
Geschiedenis bewerken
Prehistorie bewerken
In november 2014 werd er per toeval een silexsteen teruggevonden in de educatieve tuin van basisschool Dijkstein. Na onderzoek bleek de silex ongeveer 35.000 à 45.000 jaar oud te zijn en vervaardigd te zijn door Neanderthalers. Vondsten van door Neanderthalers gemaakte artefacten zijn zeldzaam in Vlaanderen.[1]
Middeleeuwen bewerken
Zowel het dorpscentrum van Sint-Katelijne-Waver als dat van Onze-Lieve-Vrouw-Waver ontstonden op de gronden van het Waverwoud omstreeks de 13de eeuw toen de ontginning van het woud haar hoogtepunt bereikte.
16e - 19e eeuw bewerken
In 1570 telde de gemeente 400 inwoners. In 1686 waren er in het dorp drie brouwerijen, 26 herbergen en zes winkels.[2] Tussen 1762 en 1769 waren er ongeveer 1430 inwoners. In 1786 steeg het aantal verder tot 1532 mensen en in 1831, geen 50 jaar later, was het aantal mensen bijna verdubbeld tot 2954. Nog zo'n 15 jaar later, in 1846, waren er 3213 inwoners, weer een sterke stijging.[2]
In 1846 was er de volgende industrie: 2 windmolens, 2 (plantaardige) oliebedrijven, 3 brouwerijen, een distilleerderij, een kaarsbedrijf en een aantal wevers.[2] Er waren toen 585 huizen, waarvan 9 onbewoond.
20e - 21e eeuw bewerken
In 1939-40 bouwde men in de gemeente negen bunkers als onderdeel van de KW-stelling. In 1977 fusioneerden beide gemeenten die de verwijzing naar het Waverwoud in hun naam behielden. Na bijna acht eeuwen werden beide gemeenten opnieuw herenigd. De derde gemeente in het Waverwoud was Sint-Nicolaas-Waver. Deze gemeente leefde voort onder de naam Putte.
Geografie bewerken
Deelgemeenten bewerken
# | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
---|---|---|---|---|---|
1 | Sint-Katelijne-Waver | 23,32 | 15.403 | 661 | 12035A |
2 | Onze-Lieve-Vrouw-Waver | 12,84 | 5.613 | 437 | 12035B |
Kernen bewerken
Naast de twee deelgemeenten bestaat Sint-Katelijne-Waver nog uit twee kernen: Elzestraat (in het verleden noemde men deze plaats Sint-Augustinus-Waver[3]) en Pasbrug-Nieuwendijk. Op de grens van de vroegere deelgemeenten bevindt zich bovendien het gehucht Hagelstein (of Katerveire).
Aangrenzende gemeenten bewerken
Aangrenzende gemeenten | ||||
---|---|---|---|---|
Duffel | Lier | |||
Putte | ||||
Mechelen | Bonheiden |
Natuur en landschap bewerken
Sint-Katelijne-Waver ligt op een hoogte van 8-15 meter. De hydrografie van Sint-Katelijne-Waver wordt gekenmerkt door de Beneden-Nete, die de grens van de gemeente vormt in het uiterste noorden, en daarnaast nog 5 (noemenswaardige) waterlopen. Dit zijn de Kammaarbeek, de Goorbosbeek, de Perwijsveldloop, de Melenhoekbeek (die gedeeltelijk de grens vormt met Putte) en de Vrouwvliet (op de grens met Mechelen).
De belangrijkste natuurgebieden zijn:
- De Gasthuisbossen aan de Berlaarbaan, waar reeën, damherten en talrijke vogelsoorten, waaronder de buizerd voorkomen.
- Andere natuurgebieden van het Waverwoud zijn Brede Zeyp.
Parken bewerken
- Het Park van de voormalige abdij van Roosendael
- Het Sint-Michielspark
- Het Park Borgerstein
- Het Park Ursulinen
Bezienswaardigheden bewerken
Kerkelijke gebouwen bewerken
- De Goede Herderkerk aan de Mechelsesteenweg in Pasbrug-Nieuwendijk
- De Sint-Catharinakerk aan de Markt
- De Sint-Augustinuskerk in het dorp Elzestraat
- De Onze-Lieve-Vrouw van Smartenkerk
- De Abdij van Rozendaal
- De Onze-Lieve-Vrouwekapel aan de Berkelei in de wijk Pasbrug-Nieuwendijk
- Het Klooster Hagelstein aan de Berlaarbaan
- Het Verzorgingstehuis Borgerstein aan het IJzerenveld in de wijk Pasbrug-Nieuwendijk
- Het Rusthuis Sint-Elisabeth aan de Wilsonstraat
- Het Sint-Ursula-Instituut
Kastelen bewerken
- Het Kasteel Lombaardstein
- Het Sint-Michielskasteel
- Het Kasteel Zorgvliet in het dorp Elzestraat
- Het Kasteel Rozenhouthof in het dorp Elzestraat
- Het Kasteel Fruytenborg aan de Stationsstraat
- Het Kasteel Dijkstein
Boerderijen bewerken
- Het Hooghuis aan de Mechelsesteenweg
- De Midzeelhoeve
- De Schaliënhoeve
- De Goorboshoeve
- De Herenhoeve Slaapt in’t stro
- De Kleine Bullemhoeve
- De Kretenborghoeve
- De Sandhoeve
- De Schaapstalhoeve
- De Schranshoeve
- De Borgersteinhoeve
Burgerlijke gebouwen bewerken
- Het Art-decohuis Waverwoud
- Het Oud gemeentehuis
- Het Nieuw gemeentehuis
Vestingwerken bewerken
- De Schans van Bosbeek aan de Bosbeekweg
- De Schans van Dorpveld
- Het Fort van Sint-Katelijne-Waver
- De KW-stelling
Begraafplaatsen bewerken
- Begraafplaats Onze-Lieve-Vrouw-Waver
- Begraafplaats Elzestraat
- Begraafplaats Pasbrug-Nieuwendijk
- Begraafplaats Sint-Katelijne-Waver
- Het Grafmonument Ysebrant de Lendonck
Musea bewerken
- Groentemuseum 't Grom
- Het Schoolmuseum en klasje van toen
Partnersteden bewerken
- Iernut (Roemenië) (2001)
Demografie bewerken
Aantal huizen[4] bewerken
Jaar | 1480 | 1496 | 1526 | 1826 | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Huizen | 180 | 191 | 245 | 468 | |||||
Demografische ontwikkeling voor de fusie bewerken
- Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente bewerken
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.[5]
Inwoners van jaar tot jaar Op 1 januari 1992 tot heden | ||
---|---|---|
Aantal[6] | ||
1992 | 18.312 | |
1993 | 18.468 | |
1994 | 18.539 | |
1995 | 18.611 | |
1996 | 18.743 | |
1997 | 18.918 | |
1998 | 18.922 | |
1999 | 19.042 | |
2000 | 19.038 | |
2001 | 19.108 | |
2002 | 19.120 | |
2003 | 19.245 | |
2004 | 19.236 | |
2005 | 19.432 | |
2006 | 19.577 | |
2007 | 19.642 | |
2008 | 19.974 | |
2009 | 19.994 | |
2010 | 20.149 | |
2011 | 20.341 | |
2012 | 20.349 | |
2013 | 20.412 | |
2014 | 20.401 | |
2015 | 20.427 | |
2016 | 20.609 | |
2017 | 20.681 | |
2018 | 20.870 | |
2019 | 20.792 | |
2020 | 21.026 | |
2021 | 21.197 | |
2022 | 21.391 | |
2023 | 21.595 |
Politiek bewerken
Structuur bewerken
De gemeente Sint-Katelijne-Waver maakt deel uit van het kieskanton Duffel, gelegen in het provinciedistrict Lier, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.
Sint-Katelijne-Waver | Supranationaal | Nationaal | Gemeenschap | Gewest | Provincie | Arrondissement | Provinciedistrict | Kanton | Gemeente | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Administratief | Niveau | Europese Unie | België | Vlaanderen | Antwerpen | Mechelen | Sint-Katelijne-Waver | ||||
Bestuur | Europese Commissie | Belgische regering | Vlaamse regering | Deputatie | Gemeentebestuur | ||||||
Raad | Europees Parlement | Kamer van volksvertegenwoordigers |
Vlaams Parlement | Provincieraad | Gemeenteraad | ||||||
Kiesomschrijving | Nederlands Kiescollege | Kieskring Antwerpen | Mechelen-Turnhout | Lier | Duffel | Sint-Katelijne-Waver | |||||
Verkiezing | Europese | Federale | Vlaamse | Provincieraads- | Gemeenteraads- |
Geschiedenis bewerken
(Voormalige) Burgemeesters bewerken
Tijdspanne | Burgemeester | |
---|---|---|
1803 | Pierre Mathieu Bleeckx | |
1844 - 1854 | Cornelius Van Trichtveldt | |
1855 - 1857 | Gomm. Van Slagmolen | |
1858 - 1861 | Joannes M. Somers | |
1862 - 1876 | Petrus Franciscus Van Den Bergh | |
1877 - 1882 | Corn. Hellemans | |
1883 - 1884 | J. B. Goovaerts | |
1885 - 1910 | Pieter Franciscus Budts | |
1911 - 1921 | Jan Baptist Sels | |
1921 - 1938 | Louis Claes | |
1939 - 1952 | Jozef Laenen | |
1953 - 1962 | Victor Van den Eynde | |
1962 - 1971 | Desideer Vermeulen[7] (CVP) | |
1971 - 1976 | Jan-August Van Calster (CVP) | |
1977 - 1982 | Michel Van Dessel (CVP) | |
1983 - 1988 | Jan-August Van Calster | |
1989 - 2002 | Kris Lens[8] (CVP / CD&V) | |
2003 - 2012 | Eddy Vercammen[9] (CD&V) | |
2013 - heden | Kristof Sels (N-VA) |
Legislatuur 2006 - 2012 bewerken
Sint-Katelijne-Waver werd tot in 2012 decennialang bestuurd door de CD&V (voordien CVP). Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 ging deze partij in kartel met de N-VA naar de kiezer en slaagde erin haar aantal zetels te behouden. Het kartel ging aanvankelijk in bad met VLD.[10] Na de overstap van 2 raadsleden van VLD naar LDD (Martine De Graef en Martine Verbist) besloot CD&V-N-VA het coalitieakkoord met VLD te verbreken. Ze werden de verdere legislatuur aan een meerderheid geholpen door de raadsleden van LDD[11] (die in 2008 nog versterkt werden door de overkomst van ex-Vlaams Belangers Marina Cooreman[12] en Luc Vercammen[13]). De oppositie bestond uit Open Vld, sp.a en Vlaams Belang.
Legislatuur 2013 - 2018 bewerken
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 is er een aardverschuiving ontstaan. N-VA werd de grootste partij met 10 zetels gevolgd door CD&V (9 zetels), Samen Anders (kartel Open Vld, sp.a en OK[14]) (5 zetels), Vlaams Belang (2 zetels) en Groen (1 zetel). N-VA heeft reeds op dezelfde avond aangekondigd dat zij een coalitie zullen vormen met Samen Anders. Dat betekende dat er voor de eerste keer in de geschiedenis Sint-Katelijne-Waver geen christendemocratische burgemeester meer had. Burgemeester is Kristof Sels (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en Samen Anders. Samen vormen ze de meerderheid met 15 op 27 zetels.
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken
Partij of kartel | 10-10-1976[15] | 10-10-1982[15] | 9-10-1988[15] | 9-10-1994[15] | 8-10-2000[15] | 8-10-2006[16] | 14-10-2012[17] | 14-10-2018 | 13-10-2024 | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stemmen / Zetels | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 25 | % | 27 | % | 27 | % | 27 | |
CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2 | 62,161 | 17 | 47,061 | 14 | 51,081 | 15 | 52,841 | 16 | 41,751 | 12 | 41,62A | 12 | 31,452 | 9 | 19,22 | 6 | 2 | ||
VU1 / CD&V+N-VAA / N-VA2 | 23,941 | 6 | 28,511 | 8 | 20,161 | 5 | 8,141 | 1 | - | 32,232 | 10 | 32,42 | 10 | 2 | |||||
PVV1 / VLD2 / Samen Anders (Vld-sp.a-ok)C | 2,071 | 0 | 5,451 | 0 | 7,421 | 1 | 17,642 | 4 | 27,472 | 7 | 22,132 | 5 | 18,69C | 5 | 25,3C | 8 | C | ||
SP1 / sp.a-spirit-Groen!B / Samen AndersC | 11,821 | 2 | 13,071 | 3 | 14,081 | 3 | 11,741 | 2 | 9,291 | 2 | 17,08B | 4 | |||||||
Agalev1 / sp.a-spirit-Groen!B / Groen2 | - | 5,031 | 0 | 7,251 | 1 | 9,651 | 2 | 6,891 | 1 | 6,582 | 1 | 7,42 | 1 | 2 | |||||
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 | - | 0,881 | 0 | - | - | 13,371 | 3 | 19,172 | 4 | 9,202 | 2 | 10,22 | 2 | 2 | |||||
Anderen(*) | - | - | - | - | 1,23 | 0 | - | 1,85 | 0 | 5,5 | 0 | - | |||||||
Totaal stemmen | 11832 | 12465 | 13048 | 13263 | 13539 | 14268 | 14488 | 15032 | |||||||||||
Opkomst % | 94,63 | 92,74 | 91,84 | 93,59 | 92,16 | 94,5 | |||||||||||||
Blanco en ongeldig % | 2,97 | 4,46 | 3,83 | 5,2 | 3,75 | 4,44 | 2,93 | 3,1 |
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 2000: W.O.W. / 2012: Katelijne Anders / 2018: KA-WA
Cultuur bewerken
Evenementen bewerken
Lente bewerken
Zomer bewerken
|
Herfst bewerken
Winter bewerken
|
Religie en levensbeschouwing bewerken
Sint-Katelijne-Waver is de hoofdplaats van de federatie Duffel-Sint-Katelijne-Waver die deel uitmaakt van het dekenaat Mechelen. Deze maakt op haar beurt weer deel uit van het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen in het Aartsbisdom Mechelen-Brussel. De gemeente wordt onderverdeeld in zes parochies, met name Sint-Catharina (Centrum), De Goede Herder (Nieuwendijk), Sint-Libertus (Pasbrug), Sint-Augustinus (Elzestraat), Onze-Lieve-Vrouw (Zuurbossen) en Onze-Lieve-Vrouw-van-Smarten (Onze-Lieve-Vrouw-Waver).
Mobiliteit bewerken
Openbaar vervoer bewerken
In Sint-Katelijne-Waver bevindt zich op spoorlijn 25 en 27 het station Sint-Katelijne-Waver. Het stationsgebouw werd eind 2020 begin 2021 afgebroken en maakte plaats voor een grote overdekte fietsenparking. Daarnaast verbinden verschillende buslijnen van de vervoermaatschappij De Lijn de gemeente met Mechelen, Lier en andere gemeenten in de omgeving.
Wegennet bewerken
De belangrijkste wegen in de gemeente zijn de N105 die de dorpskern van Sint-Katelijne-Waver verbindt met het station, de R6 (Mechelen), de Duffelsesteenweg (Duffel), de Mechelbaan (Mechelen en Koningshooikt), de Liersesteenweg (Duffel), de Bergstraat (Bonheiden) en ten slotte de Molenstraat (Putte).
Economie bewerken
Van oudsher werd hier intensief aan land- en gespecialiseerde tuinbouw gedaan. De tuinbouwveiling BelOrta, met hoofdzetel in Sint-Katelijne-Waver, is de grootste coöperatieve groente- en fruitveiling van België en ook Europees marktleider. BelOrta werd gevormd in 2013, door de fusie tussen de Vennootschap Mechelse Veilingen (VMV) en de Coöbra witloofveiling uit Zellik-Asse. In 2014 trad ook de aardbeien en kleinfruit Veiling Borgloon toe. In 2024 werden de veilingen van Sint Truiden en Glabbeek overgenomen.
Sint-Katelijne-Waver is naast een tuinbouwgemeente ook een heuse onderwijsgemeente, met meer dan zesduizend leerlingen en studenten uit het lager (zeven scholen), secundair (twee scholen) en het hoger onderwijs
Onderwijs bewerken
Kleuter- en Lager Onderwijs bewerken
- Gemeentelijke basisschool Dijkstein
- Gemeentelijke basisschool GLOC
- Gemeentelijke basisschool Octopus
- Basisschool Hagelstein
- Sint-Katarinaschool
- Basisschool WAVO
- Heilig Hart basisschool
Secundair Onderwijs bewerken
Hoger Onderwijs bewerken
Instituut De Nayer, met onderwijs van de Katholieke Universiteit Leuven en Hogeschool Thomas More.
Sport bewerken
Voetbal bewerken
De gemeente telt vier voetbalploegen die uitkomen in de KBVB, zijnde KSK Wavria in Onze-Lieve-Vrouw-Waver, KFC Katelijne-Waver in het centrum, KGR Katelijne aan de grens met Mechelen en Red Boys Elzestraat aan de grens met Duffel.
Basketbal bewerken
De dames van basketbalclub BC Sint-Katelijne-Waver kwamen in het seizoen 2006-2007 uit in 1ste nationale en eindigden hier verdienstelijk als derde. Sindsdien eindigden ze elk jaar in de top 3, en in het seizoen 2009-2010 werden ze uiteindelijk Belgisch kampioen.
Overige sporten bewerken
- WAK-Waver, een badmintonclub die uitkomt in de eerste afdeling van de PBA competitie.
- Golfclub De Wijnvelden, de club van onder andere vijfvoudig Belgisch kampioen golf Raph Vanbegin.
- WAVOC, een volleybalclub die haar matchen speelt in Sporthal Bruultjeshoek.
- Duikcentrum Ludwig Neefs, het grootste PADI-duikcentrum van België.
- Bansoo Gym, de kickboksen-club van onder andere Belgisch kampioen 2007 "light contact -84 kg" Jelle Hermans.
- WTC Nieuwendijk, een wielertoeristenclub.
Bekende inwoners bewerken
- Jan Kadodder (16??-16??), boerenzoon en verzetsleider. Kadodders is ook de bijnaam van de inwoners van Sint-Katelijne-Waver.[18]
- Peter op de Beeck (1733-1824), kwakzalver
- Frans Verschoren (1874-1951), auteur
- Barth Verschaeren (1888-1946), schilder
- René Gaspar (1893-1958), taalkundige
- Suske Henderickx (1907-1971), zanger-humorist
- Jef Andries (1919-2006), voetballer
- Michel Van Dessel (1927-2018), politicus
- Eugène en François-Jérome Bollekens, vliegtuigbouwers
- Jan Van Der Auwera (1924-2004), voetballer
- Jenny Tanghe (1926-2009), actrice
- Alois De Hertog (1927-1993), wielrenner
- Jan-August Van Calster (1935-2013), politicus
- Joos Somers (1936-2012), politicus
- Jos Molemans (1938-1994), historicus
- Manu Verreth (1940-2009), acteur
- Paul Van Rompuy (1940), econoom
- Jean Dockx (1941-2002), voetballer
- Herman Portocarero (1952), auteur
- Guy Culot, paralympisch wielrenner
- Martine De Graef (1963), politica
- Emma Balemans (1999), zangeres
Foto's bewerken
-
Leliestraat kijkrichting Mechelen
-
Gemeentehuis
-
Markt
-
Markt
-
Markt, kijkrichting Stationsstraat - Walem
-
Veiling, Heiveld, Mechelsesteenweg
-
Fort 12 "van Midzelen", deel van de Hoofdweerstandsstelling
Externe link bewerken