Sesam
Sesam (Sesamum indicum, synoniem: Sesamum orientale) is een plant uit de familie Pedaliaceae. De soort hoort waarschijnlijk tot de oudste vanwege de olie gekweekte gewassen van de wereld.
| Sesam | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
| Sesamum indicum uit Koehler (1887) | |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||
| Sesamum indicum L. (1753) | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||
Sesam op  Wikispecies
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
De plant komt oorspronkelijk uit Afrika. Het woord sesam komt van het Arabische saasim/simsim. Aldaar worden de sesamzaadjes vaak gebrand gegeten, net als pinda's. De wortels van de plant worden in de zomer geoogst en de zaden op het moment dat de omhulsels van de sesam bruin-zwart zijn verkleurd.
Sesam wordt verbouwd in tropische en subtropische gebieden in de gehele wereld, maar vooral in Afrika, Zuid- en Midden-Amerika.
Het is een kruidachtige plant die 0,5–1 m groot wordt. De bloemen lijken wel op een vingerhoed. De oliehoudende zaden zitten in een doosvrucht.
De zaden, de olie en de wortel worden voor geneeskundige en culinaire doelen gebruikt.
Samenstelling bewerken
Sesam bevat onverzadigde vetzuren, eiwitten, vitamine E, vitamine B in de vorm van foliumzuur en nicotinezuur, en mineralen, zoals magnesium, calcium en fosfor.
Sesamzaad bewerken
Sesamzaadjes worden zowel gepeld als ongepeld verkocht, vaak ook geroosterd. Ze worden gebruikt ter verfijning van brood en gebak en voor het kruiden van gerechten. Met name het geroosterde sesamzaad heeft een sterke smaak. In de Midden-Oosterse keuken is tahin (tahini, tahine of tahina in andere talen) zeer geliefd. Dit is een olierijke saus of pasta van gemalen sesam, citroensap, peper, knoflook en andere specerijen. De saus wordt gebruikt om hummus (spreek uit: hoemoes) en andere gerechten van het Midden-Oosten te kruiden. Geroosterde sesamzaden zijn voorts een belangrijk ingrediënt voor veel oriëntaalse zoetwaren, zoals de in Turkije bekende halva. In de natuurvoeding worden ook wel de kiemen van de zaden gebruikt. In Japan is gomasio geliefd, een specerij gemaakt van geroosterde sesam en zeezout.
In China en in de antieke Oriënt werden de zaden als levensverlengend en geestversterkend beschouwd.
In 2021 werden in België en Nederland sommige producten met sesamzaad uit de handel gehaald, omdat er het niet-toegelaten etheenoxide aan was toegevoegd.[1]
Sesamolie bewerken
Zie sesamolie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Sesamzaad bevat tot wel 50% sesamolie en 20% eiwit. Sesamolie uit gebrande en koudgeperste zaden is vrijwel reukloos, licht zoetig en wordt haast niet rans. Het verliest wel vrij snel zijn aroma. De goede houdbaarheid kan verklaard worden door het hoge gehalte aan antioxidanten. In de Chinese en Japanse keuken, maar ook in de Arabische, is sesamolie een belangrijke olie om mee te koken.
Sesamolie wordt ook toegepast in huidverzorgende producten. Het dient als grondstof voor cosmetica en is goed bruikbaar als massageolie.
In de ayurvedische geneeswijze wordt sesamolie uitwendig toegepast ter behandeling van huidziekten.
Productie bewerken
|
Productie in ton sesamzaad. Gegevens van 2003-2004 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| India | 800.000 | 26 % | 800.000 | 26 % | |
| China | 593.594 | 20 % | 650.620 | 21 % | |
| Myanmar | 380.000 | 13 % | 380.000 | 12 % | |
| Soedan | 325.000 | 11 % | 325.000 | 11 % | |
| Oeganda | 110.000 | 4 % | 110.000 | 4 % | |
| Nigeria | 75.000 | 2 % | 75.000 | 2 % | |
| Pakistan | 68.000 | 2 % | 68.000 | 2 % | |
| Andere landen | 679.070 | 22 % | 683.042 | 22 % | |
| Totaal | 3.030.664 | 100 % | 3.091.662 | 100 % | |
Typische sesamproducten bewerken
| Bronnen, noten en/of referenties |