Samuel Corneille Jean Wilhelm van Musschenbroek
Samuel Corneille Jean Wilhelm van Musschenbroek (Den Haag, 5 juli 1827 - Leiden, 7 november 1883) was een (bestuurs)ambtenaar in Nederlands Indië, ontdekkingsreiziger en natuurwetenschapper.
| Samuel Corneille Jean Wilhelm van Musschenbroek | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Samuel Corneille Jean Wilhelm van Musschenbroek | |||
| Geboren | 5 juli 1827 Den Haag | |||
| Overleden | 7 november 1883 Leiden | |||
| Nationaliteit |  Nederland
| |||
| Beroep | koloniaal ambtenaar, bestuurder, natuuronderzoeker en ontdekkingsreiziger | |||
| Bekend van | Macrogalidia musschenbroekii (Celebespalmroller) | |||
| ||||
Biografie bewerken
Mr. S.C.J.W. van Musschenbroek was lid van het patricische geslacht Van Musschenbroek en zoon van Jan Willem van Musschenbroek (1802-1878) en jkvr. Anne de Mey (1801-1873), de laatste een halfzus van Jean Gijsberto baron de Mey van Streefkerk (1782-1841). Hij trouwde in 1860 jkvr. Wilhelmina Henrietta Teding van Berkhout (1829-1908); uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren, onder wie de kunstschilder Jan Rudolph van Musschenbroek (1873-1954).[1]
Van Musschenbroek studeerde rechten en promoveerde op 18 september 1852 aan de Universiteit van Leiden. Daarna deed hij in 1854 het examen van toekomstige ambtenaar in Nederlands-Indië aan de Koninklijke Academie te Delft.[2] In 1855 reisde hij naar Java (Nederlands-Indië) en in 1856 werd hij controleur bij de landelijke inkomsten en cultures. Hij werd in 1859 lid van het Bataafs Genootschap voor Proefondervindelijke Wijsbegeerte.
Na een verlofperiode in Nederland kwam hij in 1862 terug op Java. Hij werd benoemd tot controleur in Karangbanjar. Oktober het jaar erop werd hij gepromoveerd tot controleur eerste klas in Ambarawa (Sumatra). Hij was in 1865 getuige van een grote aardbeving aldaar en deed daarover verslag in het ''Natuurkundig Tijdschrift van Nederlands Indië''. In 1867 werd hij benoemd tot assistent-resident van Buitenzorg. Daarna werd hij benoemd tot resident van Ternate. In 1875 werd hij benoemd tot resident van Menado. In 1877 kwam hij wegens ziekteverlof samen met zijn vrouw en kinderen in Nederland aan. Eerst vestigde hij zich in Deventer en later in Leiden. Hij kreeg in 1879 eervol ontslag. Hij werd aangesteld als directeur van de toen nieuw opgerichte Koloniale Vereniging te Amsterdam. Verder wijdde Van Musschenbroek zich in Nederland aan het uitwerken van alle gegevens die hij verzameld had en maakte hij kaarten van de regio Minahasa, van de bocht van de Tomini en van een deel van de noordelijke Molukken. In 1880 werd hij lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, corresponderend lid van het Indisch Aardrijkskundig Genootschap en werd hij ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In 1881 werd hij benoemd tot lid van de Statistische Vereniging.
Nalatenschap bewerken
Van Musschenbroek maakte een aantal reizen, deels met Odoardo Beccari onder andere naar het eiland Waigeo. Daar verzamelde hij natuurhistorische specimens. Na zijn dood kwam zijn collectie van zoölogische specimen terecht in het Zoölogisch Museum Amsterdam. Sinds 2012 wordt de collectie in het Naturalis beheerd. De collectie bestaat uit meer dan 900 specimen afkomstig van Menado, Halmahera, Ternate, Ceram, Buru, Aroe-eilanden, andere eilanden van de Molukken, NW-Nieuw-Guinea, Vogelkop, Salawati en Waigeo. De collectie bevat een soort paradijsvogel waarvan lang gedacht is dat het een nieuwe soort was, de Koning Willem III paradijsvogel (Paradisea Guilielmi III).
Verder een zoogdier dat naar het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie te Leiden werd gestuurd en door Hermann Schlegel als Paradoxurus Musschenbroekii (celebespalmroller) werd beschreven. Verder verzamelde hij schelpen en meer vogels. Er zijn twee vogelsoorten en een ondersoort die de wetenschappelijke soortnaam musschenbroek(i)i dragen: Molukse drongokoekoek (Surniculus musschenbroeki), Musschenbroeks lori (Neopsittacus musschenbroekii) en een ondersoort van de witborstspitsvogel (Artamus leucorynchus).[3]
Bibliografie bewerken
- 1852. Dissertatio juridica inauguralis de quaestione, num in venditione rerum immobilium, majoribus et minoribus aetatis competentium, auctoritate judicis opus sit .... Leiden, 1852 (dissertatie)
- 1871. 'Een ijsvrije Noordpoolzee', in: De Java-bode, 6 december 1871
- 1877. Cachelot-visscherij in den Nederlandsch-Indischen archipel. Haarlem, 1877 [eerst verschenen in: Tijdschrift der bevordering van nijverheid, 18]
- 1877. Getah-Pertja van Celebes-Oostkust. Haarlem, 1877 [eerst verschenen in: Tijdschrift der bevordering van nijverheid, 18]
- 1877. Iets over de inlandsche wijze van katoen-verven (roodverven, bruinverven, blauwverven, enz.) op Midden-Java, en over de daarbij gebruikte grondstoffen. Naar Javaansche bronnen bewerkt, en met aanteekeningen voorzien door S.C.I.W. van Musschenbroek. Leiden, 1877
- 1878. Kaart van de Minahassa. Uit de metingen en opnamen in 1851-52 van de heeren S.H. en G.A. de Lange, geographische ingenieurs, die van den heer F.W. Paepke Bulow, landmeter van Manado, en uit eigen metingen en opnamen ontworpen en zamengesteld door S.C.J.W. van Musschenbroek; in steendruk gebragt aan de Topographische Inrigting te 's-Gravenhage. 's-Gravenhage, 1878
- 1880. 'Noord-Celebes en zijn voortbrengselen', in: Algemeen Handelsblad, 23 oktober 1880
- 1880. 'Iets over de inlandse wijze van katoen verven op Midden-Java', in: The Economist (januari-nummer)
- 1881. Mémoire offert au Congrès de géographie s'assemblant à Venise du 15 au 22 Septembre 1881 et destiné à mettre en évidence les travaux géographiques achevés ou en voie d'exécution dans les Pays-Bas et dans ses possessions d'outre mer depuis le congrès précédent de géographie, tenu à Paris en 1875 jusqu'à la fin de juillet 1881. Leiden, 1881
- 1881. Het vaarwater van de schipbreukelingen van het stoomschip "Koning der Nederlanden" en de kansen op hun behoud . Amsterdam, 1881
- 1883. Dagboek van dr. H.A. Bernstein's laatste reis van Ternate naar Nieuw-Guinea, Salawati en Batanta : 17 October 1864-19 April 1865. Bew. [naar het Duitsch] door S.C.J.W. van Musschenbroek ; met aanteekeningen, bijlagen en eene kaart. 's-Gravenhage, 1883 [1]
- 1884. Handelskaart van Nederlandsch Indië met aanwijzingen en statistische gegevens. Leidnen, 1884
Literatuur bewerken
- H. Kern, (nl) Levensbericht van Samuel Cornelis Jan Willem Musschenbroek in de Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren (Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1884. Deze tekst meldt het overlijden op twee plaatsen; op een plaats wordt (althans in de gedigitaliseerde versie) 1880 foutief als jaartal van overlijden aangegeven.
- Pieter Johannes Veth. 'Mr. S.C.J.W. van Musschenbroek', in: Eigen Haard, 1884, blz. 124-127
Bronnen, noten en/of referenties
|