Wikipedia

Ruiterstandbeeld

standbeeld van een ruiter zittend op een paard

Een ruiterstandbeeld is een standbeeld waarop een persoon als ruiter is uitgebeeld, dus zittend op een paard. Dergelijke beelden komen vooral in de klassieke oudheid en de periode van de renaissance voor. De beelden moeten gewoonlijk macht, aanzien of heroïek uitstralen en het paard wordt veelal in stap of draf getoond.

Ruiterbeeld van Lodewijk XII in het kasteel van Blois

Variaties bewerken

Variaties zijn er in vele soorten. Staande en steigerende paarden komen voor en de ruiter hoeft niet per se te zitten. Sancho Panza is op het Brusselse Spanjeplein overeenkomstig zijn verhaal afgebeeld op een ezel en oogt weinig heldhaftig. Standbeelden van jockeys tonen hen veelal in racehouding. Deze zijn vooral vanaf de Moderne Tijd in zwang gekomen, maar uit de klassieke oudheid is de Ruiter van Artemision behouden gebleven, met hetzelfde thema. In het Praagse Lucernapaleis stelt het beeld Kůň uit 1999 het genre ter discussie. Het bestaat uit een paard dat aan zijn vier benen hangt, met een ridder op zijn buik, in scherp contrast met de klassiek-heroïsche vormen van de sculptuur.

Exemplaren bewerken

Van de vele bronzen ruiterstandbeelden uit de klassieke oudheid zijn er maar weinig geheel bewaard gebleven. Een ervan is het beroemde ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius te Rome. Het origineel bevindt zich thans in de Capitolijnse musea. Een ander voorbeeld is de reeds genoemde Ruiter van Artemision, die in 1928 in een scheepswrak werd gevonden. Het beeld lag in stukken, maar was redelijk compleet en is hersteld.

Van een bronzen ruiterstandbeeld uit Baiae van Domitianus en vervolgens van Nerva (na de damnatio memoriae van Domitianus) zijn grote fragmenten bewaard gebleven (nu in het museum in het kasteel van Baia): het laat de keizer zien als aanvoerder op een steigerend paard op het punt een speer te gooien. Zie ook: Ruiterstandbeeld van Domitianus.

Enkele voorbeelden uit de nieuwe tijd vindt men in diverse Italiaanse steden zoals Florence en Rome, bijvoorbeeld het Monument van Victor Emanuel II; en bij renaissance-kastelen zoals het Kasteel van Blois in de Loire in Frankrijk.

In Nederland staat onder andere het Monument van Stadhouder Willem III van Oranje-Nassau te paard in Breda een ruiterstandbeeld van Stadhouder Willem III en in Utrecht het beeld van Willibrordus op het Janskerkhof.

Enkele ruiterstandbeelden zijn:

België (selectie) bewerken

Symboliek van de positie bewerken

Een veelverspreid verhaal is dat als het paard steigert (beide voorbenen in de lucht) de berijder gedood werd in de strijd; één been omhoog betekent dat de berijder gewond werd in de strijd of later stierf aan zijn verwondingen; en als alle hoeven de grond raken stierf de ruiter niet in de strijd. Er is echter weinig bewijs voor dit verhaal, en het zou eerder berusten op toeval.[1]

Galerij bewerken

Bibliografie bewerken

  • Joachim Poeschke, Thomas Weigel, Britta Kusch-Arnhold (Hgg.), Praemium Virtutis III – Reiterstandbilder von der Antike bis zum Klassizismus. Rhema-Verlag, Münster 2008, ISBN 978-3-930454-59-4
  • Raphael Beuing: Reiterbilder der Frührenaissance – Monument und Memoria. Rhema-Verlag, Münster 2010, ISBN 978-3-930454-88-4
  • Kees van Tilburg: "From Marcus Aurelius to Kim Jong-il, The story of equestrian statues throughout the ages", Boitenbookproject, Amersfoort 2017, ISBN 978-90-826367-1-0

Externe links bewerken

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruiterstandbeeld&oldid=62681996"