Onias III

Onias III was hogepriester in de Joodse tempel in Jeruzalem van plm. 190 v.Chr. tot 174 v.Chr.. Hij was de opvolger van zijn vader Simon II. Hij behoort tot de familie van de Oniaden.

Onias III
Hogepriester uit de familie van Oniaden
plm. 190 - 174 v.Chr.
Voorganger	Simon II
Opvolger	Jason
Lijst van hogepriesters van Israël

Onlusten in Jeruzalem

Onias had tijdens zijn hogepriesterschap veel te stellen met Simon, uit de priesterfamilie van Bilga, die tijdens Onias' hogepriesterschap opzichter over de tempel was. Simon was van mening dat de hellenisering van het tempelstaatje Juda niet snel genoeg verliep en werd in die gedachte gesteund door de familie van de Oniaden. Het conflict tussen Onias en Simon spitste zich aanvankelijk toe op de vraag wie van hen het toezicht over de markt in Jeruzalem mocht voeren, maar de zaak escaleerde toen Simon Heliodorus, een beambte van Seleucus IV Philopator, wees op de grote rijkdom van de tempel in Jeruzalem. Heliodorus was van plan een hoog geldbedrag uit de tempelschatten mee te nemen voor de Seleucidische staatskas, maar Onias weigerde deze te overhandigen. Toen Heliodorus zijn plan wilde doorzetten, ontstonden er rellen in Jeruzalem. Volgens de weergave in II Makkabeeën, die hier en daar een legendarisch karakter draagt maar vermoedelijk een historische kern in zich draagt, raakte Heoliodorus daarbij zwaargewond en was het slechts aan de offers van Onias te danken dat God hem herstel schonk.

Gevangenschap

In Jeruzalem zelf liepen de spanningen inmiddels hoog op, waarbij zelfs doden vielen. Uiteindelijk ging Onias op aandringen van enkele hooggeplaatste Joden naar Antiochië om voor Antiochus IV Epiphanes, die een jaar eerder Seleucus IV was opgevolgd, zijn zaak te bepleiten (174 v.Chr.). Hij wist echter niet dat Simon en de Tobiaden aanklachten tegen hem hadden ingediend, waarin zij Onias ervan beschuldigden in de crisis met Heliodorus steun gezocht te hebben bij anti-Syrische bewegingen onder de Joden. Daar kwam nog bij dat onverwachts Onias' pro-Syrische broer Jason voor Antiochus verscheen. Jason bood Antiochus een hoog geldbedrag aan op voorwaarde dat hij het hogepriesterschap zou krijgen. Daarop werd Onias gevangengezet. Voor zijn zoon en beoogd opvolger Onias IV vormden de gebeurtenissen aanleiding in Egypte zijn toevlucht te zoeken.

Levenseinde

In 172 v.Chr. bood Menelaüs, de broer van Simon, gesteund door de familie van de Tobiaden, een nog hoger geldbedrag dan Jason gedaan had, en verkreeg hij het hogepriesterschap. Menelaüs zag Onias III, die door de meeste Joden nog steeds werd beschouwd als de rechtmatige hogepriester, als een bedreiging. Onias, die inmiddels vrijgelaten was, had er bovendien lucht van gekregen dat Menelaüs zichzelf een deel van de tempelschatten had toegeëigend, iets dat door Antiochus gemakkelijk als een daad van verraad zou kunnen worden opgevat. Onias nam daarop de wijk naar de asielstad Daphne, bij Antiochië, met de bedoeling Menelaüs aan te klagen. Maar Menelaüs betaalde de hoge Seleucidische beambte Andronikus steekpenningen om Onias te vermoorden. Met een list haalde Andronikus Onias op uit de asielstad. Zodra Onias de stad verlaten had, vermoordde Andronikus hem.

Volgens II Makkabeeën was Antiochus ontstemd over de moord en liet hij Andronikus executeren. Dit is historisch gezien echter onwaarschijnlijk. Als de zaak al voor Antiochus is gekomen, zoals 2 Makkabeeën stelt, dan ligt het meer voor de hand dat het voor Andronikus met een sisser afliep. Onias had immers al eerder blijk gegeven van een anti-Syrische politiek en genoot in Juda nog steeds veel steun. De moord op Onias loste zo ook voor Antiochus een politiek risico op.

Stamboom

Jaddua

Onias I

Manasse

Simon I

Eleazar

Onias II

dochter

Tobia

onbekend

Simon II

Solimius

Onias III

Jason

Menelaüs

Jozef

dochter

Onias IV

Hyrcanus

Chelkias

Ananias

Bronnen, noten en/of referenties