Niel (Antwerpen)

gemeente in Antwerpen, België

Niel is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente telt ruim 10.000 inwoners en ligt ongeveer tien kilometer ten zuiden van de stad Antwerpen, aan de noordelijke rechteroever van de Rupel.

Niel
Gemeente in België Vlag van België
Niel (België)
Niel
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Antwerpen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
5,35 km² (2021)
36,69%
19,5%
43,81%
Coördinaten 51° 7' NB, 4° 20' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
10.799 (01/01/2023)
49,66%
50,34%
2019,86 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
23%
60,34%
16,66%
Buitenlanders 6,17% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Tom De Vries (Open Vld)
Bestuur N-VA, Open Vld
Zetels
Vlaams Belang
SAMEN (Vooruit)
Open Vld
CD&V
N-VA
19
3
5
7
1
5
Economie
Gemiddeld inkomen 19.946 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 5,55% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2845
Deelgemeente
Niel
Zonenummer 03
NIS-code 11030
Politiezone Rupel
Hulpverleningszone Rivierenland
Website www.niel.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Gemeentehuis
Burgerhuis aan de Sint-Hubertusplein

De gemeente wordt begrensd door de Rupel, de Wullebeek en de Nielse beek. Niel profileert zich als culturele en groene gemeente en gebruikt als slogan Niel, parel aan de Rupel. De gemeente behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Boom.

Toponymie bewerken

Het toponiem Niel zou mogelijk afkomstig zijn van het middeleeuwse woord niel met de betekenis "voorover geworpen in de diepte". Dit woord zou volgens de etymologie op haar beurt afkomstig zijn van het Germaanse woord nihwulia of niwaialho (betekenis: "voorover, naar omlaag"). Daarnaast wijst een studie van dorpen met de naam Niel uit dat het steeds plaatsen betreft die zich in een terreinverlaging bevinden. De plaatsnaam Niel kan dan ook verklaard worden als "laaggelegen plaats".

Geschiedenis bewerken

Gallo-Romeinse periode bewerken

Niel is een gemeente met een bijzonder rijk verleden. Zo stelt J. Verbesselt in zijn boek "Het Domein van de Adij van Corelimunster in Brabant, het ontstaan en de ontwikkeling van Puurs" (1968) dat het Hellegat te Niel de enige overgang over de Rupel vormde tussen de monding in de Schelde en Duffel. De auteur concludeerde dan ook dat de Romeinen hier hun Zuid-Noord overgang maakten en de heirbaan Bavai-Asse hier de oversteek maakte richting Utrecht.

Hoewel deze stelling stilaan achterhaald is door bewijsmateriaal, wijst er toch nog een en ander op de aanwezigheid van Romeinen in de gemeente. Wanneer men immers voorgenoemde heirbaan rechtlijnig doortrekt (vanuit Asse) komt men op de Hingense/Wintamse kouter uit en op deze plaats zijn grote hoeveelheden Romeinse munten teruggevonden. Veel wijst er dan ook op dat van hieruit een Romeins veer de oversteek over de Rupel maakte naar de overliggende oever in Niel.

Ten slotte is er voor deze periode nog een sterk vermoeden dat er ook een Keltische weg liep over het grondgebied van de huidige gemeente naar Condacum. De route van deze weg zou de huidige straten Matenstraat, Uitbreidingsstraat, Landbouwstraat en ten slotte Rupelstraat hebben gevolgd. Ter hoogte van de huidige gemeenten Bornem of Sint-Amands zou deze weg de Rupel-barrière hebben genomen.

Middeleeuwen bewerken

De oudste vermelding van het dorp Niel dateert uit 1316, maar de bekende geschiedenis van Niel gaat terug tot 1244 met de bouw van de Sint-Bernardusabdij. Deze voormalige cisterciënzerabdij zou uitgroeien tot een belangrijk religieus en cultureel centrum van zijn tijd en zou dit blijven tot ze tijdens de Franse Revolutie opgeheven zou worden. Niel staat reeds vanaf zijn prille ontstaan bekend als steenbakkersgemeente en werd aanvankelijk gesticht vanuit de moederparochie Kontich, die afhankelijk was van de abdij van Lobbes.

Vervolgens gaat het grondgebied van het huidige Niel over in handen van de Berthouts van Mechelen, onder wier gezag het tot de in 14de eeuw blijft. Omstreeks deze periode werd er in het dorp een eigen schepenbank opgericht. Ook werd de parochie onafhankelijk van Kontich. Het wapenschild van de gemeente Niel is dan ook het wapenschild van de Berthouts met daarop of erboven de kleine letter n.

Daarna wordt het grondgebied verkocht aan achtereenvolgens de familie Van Galres en de familie Wezemaals om ten slotte in 1462 in de handen van de hertogen van Brabant te belanden. In 1505 werd de lage, middelbare en hoge rechtsmacht aangekocht door Gilles Van Berchem die ze evenwel afstond aan Pieter Scheyf. Een jaar later echter komt Niel terug in de handen van de familie Van Berchem tot 1558. In dat jaar werd Karel Hannaert eigenaar van het grondgebied, daarna volgen nog Roger Clarisse (1626), Gerard Reynst (1650), de families Horne (1654) en o'Donnoghue, Papejans van Morchoven en Wirix van Kessel als heren van Niel.

Moderne tijd bewerken

In 1908-1909 werd een klooster met aangebouwde Sint-Hubertusschool gebouwd in neogotische stijl.

In 1976 werd Niel niet gefuseerd met de buurgemeente Boom, waardoor het een van de kleinste gemeenten van de provincie Antwerpen werd. Sinds het begin van de 21e is er wel toenemende druk om te fuseren met Boom en/of Schelle.

Tot midden de jaren zeventig van de twintigste eeuw was Niel economisch zeer actief in de baksteen- en schoennijverheid. De teloorgang van de industriële activiteiten was het begin van het herstel van de natuur op de vele verlaten plekken en kleiputten. Het natuurgebied Walenhoek is hierdoor bijvoorbeeld ontstaan. Veel wandelaars en natuurliefhebbers bezoeken dit natuurgebied. In de omgeving zijn ook veel visvijvers aanwezig, vaak in oude kleiputten, die als zeer goed staan aangeschreven.

Geografie bewerken

Kernen bewerken

Niel heeft geen deelgemeenten. In het zuiden van de gemeente, tegen de grens met Boom, ligt langs de Rupel het gehucht Hellegat.

Aangrenzende gemeenten bewerken

   Aangrenzende gemeenten   
        Schelle       Aartselaar 
             
    Rumst 
           
 Bornem       Puurs-Sint-Amands       Boom 

Bezienswaardigheden bewerken

 
Onze-Lieve-Vrouwkerk
 
Sint-Hubertusschool met kapel
  Zie Lijst van onroerend erfgoed in Niel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap bewerken

Niel is gelegen aan de Rupel en het grondgebied bestaat voornamelijk uit polderland, met een hoogte van 1-10 meter. In het noorden wordt Niel begrensd door de Wullebeek. Natuurgebieden zijn het Nielderbroeck en de Walenhoek.

Demografie bewerken

Demografische ontwikkeling bewerken

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[1]
1992 7.850
1993 7.861
1994 7.948
1995 7.947
1996 7.977
1997 8.209
1998 8.347
1999 8.418
2000 8.405
2001 8.513
2002 8.555
2003 8.590
2004 8.637
2005 8.714
2006 8.798
2007 8.922
2008 9.154
2009 9.230
2010 9.268
2011 9.387
2012 9.461
2013 9.582
2014 9.833
2015 9.962
2016 10.136
2017 10.236
2018 10.424
2019 10.501
2020 10.546
2021 10.493
2022 10.595
2023 10.799

Politiek bewerken

Structuur bewerken

De gemeente Niel ligt in het kieskanton Boom, het provinciedistrict Boom, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Niel Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau   Europese Unie   België   Vlaanderen   Antwerpen Antwerpen Niel
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Boom Boom Niel
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis bewerken

(Voormalige) Burgemeesters bewerken

Periode Burgemeester
... Meremans[2]
1836 - 1848 Jean Joseph Struyf
1848 - 1866 Jan Frans Tuyaerts - Peeters
1866 - 1887 Hubert Lega
1888 - ? Leopold De Laet
1891 - ? Aimé De Langhe
1896 - ? Laurent Tuyaerts
1907 - 1919 Leo Lega
1921 - 1926 Emile Dewitt (Kath. Verb.)
1927 - 1938 Edward Claessens (BWP)
1939 - 1946 Louis Boeckx (LP)
1947 - 1974 August Wyn (BSP)
1975 - 1981 Abel Janssens (BSP)
1982 - 1986 Jan De Borger (SP)
1987 - 1991 Hugo Ansems (SP)
1992 - 2003 Georges Deckers (SP / sp.a)
2004 - 2011 Luc Van Linden (sp.a)
2011 - 2012 Freddy Vermeiren[3] (sp.a)
2013 - heden Tom De Vries (Open Vld)

Legislatuur 2013 - 2018 bewerken

Burgemeester is Tom De Vries (Open Vld). Hij leidt een coalitie bestaande uit Open Vld en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 12 op 21 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976 bewerken

Partij of kartel 10-10-1976[4] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[5] 14-10-2012[6] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 21 % 19 % 19 % 19 % 19 % 19 % 21 % 21
CVP1 / CD&V-N-VAA / CD&V2 29,231 6 28,231 6 21,621 4 16,321 3 11,912 2 14,03A 2 9,002 1 6,92 1
VU1 / VU&ID2 / CD&V-N-VAA / N-VA3 8,191 1 6,271 0 - - 2,262 0 23,273 5 19,93 4
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 15,761 3 11,421 2 21,761 4 15,232 3 20,342 4 23,952 5 26,693 7 38,93 10
SP1/ sp.a2 / SAMENB / sp.a-GroenC 46,831 11 40,181 9 45,421 10 40,011 9 35,941 8 25,612 6 21,94B 5 18,2C 4
Agalev1 / Groen!2 / SAMENB / sp.a-GroenC - - 11,21 1 10,691 1 7,411 1 7,222 0
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 - - - 17,751 3 22,141 4 29,192 6 14,122 3 10,62 2
Rood!1 / Niel Vooruit2 - - - - - - 4,991 0 5,52 0
GRAS - 13,91 2 - - - - - -
Totaal stemmen 6878 6410 6071 5751 6043 6348 6507 7041
Opkomst % 93,91 91,37 91,16 93,23 90,74 92,0
Blanco en ongeldig % 3,75 3,4 4,69 5,69 4,24 4,08 3,89 3,5

Het aantal zetels van de gevormde meerderheid wordt in het vet weergegeven. De grootste partij is in kleur.

Cultuur bewerken

Evenementen bewerken

  • Nielse jaarmarkt met een internationale veldrit

Mobiliteit bewerken

Het Station van Niel is gelegen aan spoorlijn 52, die loopt van Dendermonde naar Antwerpen.

Door Niel loopt ook de N148 van Antwerpen naar Boom. In Niel heet deze Antwerpsestraat, verderop Boomsestraat.

Sport bewerken

 
Station Niel
 
Arbeiderswoningen aan de Nieuw Begijnhof
 
Onze-Lieve-Vrouwekapel

Evenementen bewerken

Clubs bewerken

Trivia bewerken

In 2014 won Niel de quiz De Slimste Gemeente van VIER. De finale ging tegen Roosdaal en Lennik. Het winnende team bestond uit burgemeester Tom De Vries en inwoners Marijke Brits en Joost Claessens. Dankzij de overwinning kregen de inwoners een groot frietfeest.

Bekende inwoners bewerken

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Niel of een andere significante band met de gemeente hebben:

Nabijgelegen kernen bewerken

Schelle, Hellegat

Externe links bewerken

Zie de categorie Niel, Belgium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.