Mieke Bal
Mieke Bal (Heemstede,14 maart 1946) is een Nederlandse literatuurwetenschapper, cultuurcriticus en videokunstenaar. Als literatuurwetenschapper ontwikkelde zij een focalisatietheorie. In 2011 ontving Mieke Bal de Lifetime Achievement Award van de College Art Association.[1]
| Mieke Bal | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Mieke Bal (1980)
| ||||
| Persoonlijke gegevens | ||||
| Volledige naam | Maria Gertrudis Bal | |||
| Geboren | Heemstede, 14 maart 1946 | |||
| Nationaliteit |  Nederland
| |||
| Werkzaamheden | ||||
| Vakgebied | Taal- en literatuurwetenschappen | |||
| Universiteit | Universiteit van Amsterdam | |||
| Promotor | 1977 Universiteit Utrecht Franse en vergelijkende literatuur | |||
| Soort hoogleraar | 1987 bijzonder hoogleraar semiothiek en vrouwenstudies (Universiteit Utrecht) 1987 bijzonder hoogleraar Comparative Literature (University of Rochester, NY, VS) | |||
| Beroep | Literatuurwetenschapper en videokunstenaar | |||
| Bekende werken | 2013 Endless Andness 2003 Cultuur en traditie | |||
| Website | ||||
| Dbnl-profiel | ||||
| ||||
Levensloop bewerken
Na de lagere school in Heemstede en het gymnasium in Eindhoven studeerde zij Frans met specialisatie moderne literatuur aan de Universiteit van Amsterdam, waar zij in 1969 afstudeerde. In 1977 promoveerde Bal op Franse en vergelijkende literatuurwetenschap aan de Universiteit van Utrecht.
Van 1979-1987 werkte Bal als universitair hoofddocent literatuurwetenschap aan de Universiteit Utrecht, vanaf 1987-1991 als bijzonder hoogleraar semiotiek en vrouwenwetenschappen. Van 1987-91 was zij werkzaam aan het Institute for Foreign Languages van de University of Rochester (New York (staat)), waar zij van 1991 tot 1996 werkte als adjunct visiting professor voor visuele en culturele studies. Van 1991-2011 werkte zij voornamelijk als hoogleraar in de literatuurtheorie aan de Universiteit van Amsterdam en richtte daar in 1993 het Amsterdams Instituut voor Cultuurwetenschap op (Amsterdam School for Cultural Analysis ofwel ASCA), waarvan zij tot 1998 directeur was.
In 2005 is Bal door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen geïnstalleerd als Akademiehoogleraar. Zij is de eerste vrouw, de eerste geesteswetenschapper én de eerste UvA-hoogleraar die Akademiehoogleraar wordt. De internationale beoordelingscommissie van de Akademie stelt: ‘Bal wordt in het veld van de cultural analysis internationaal in brede kring gerespecteerd en bewonderd.’ De benoeming houdt in dat Bal zich geheel kan wijden aan innovatief onderzoek en de begeleiding van jonge onderzoekers.
Mieke Bal ging in 2011 met emeritaat. Zij schrijft en reist, begeleidt promovendi en maakt films en video-installaties.
Bekendheid bewerken
Mieke Bal verwierf in de jaren zeventig academisch aanzien met haar Franstalige proefschrift, waarin zij een focalisatietheorie introduceert. Zij beschreef een manier om literatuur op narratologische wijze te analyseren, dat wil zeggen op basis van de manier waarop een verhaal verteld wordt. Ze deed dit door zich af te zetten tegen Figures III, een boek van de narratoloog Gerard Genette. Zelf noemt ze focalisatie, "een narratologische notie die de stem en de blik van de verteller van elkaar loskoppelt."[2]
Mieke Bal schreef een bekende trilogie over de Bijbel vanuit feministisch perspectief en het studieboek De theorie van vertellen en verhalen: inleiding in de narratologie.
Kritiek bewerken
Bals ideeën en methoden zijn niet onomstreden. Volgens critici begaat ze fundamentele denkfouten, waardoor de conclusies die ze trekt willekeurig en onwetenschappelijk zijn. Zo vindt René Marres, literatuurwetenschapper en voormalig docent filosofie, het bezwaarlijk dat ze in haar kritiek op de roman Het land van Herkomst van E. du Perron de homofobe meningen van de personages gelijkstelt met die van de auteur.[3] Gerrit Komrij achtte dit soort literatuurbeschouwing "geen correctie op de dominante heteroseksuele kritiek", maar "een benarde groepskijk met zendelingsallure".[4]
Ger Groot, schrijver en docent filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, verwijt haar de wijsbegeerte te gebruiken als een "grabbelton van termen en ideetjes" en geen duidelijk onderscheid te maken tussen theorie en ideologie. Over Bals pleidooi voor het gebruik van metaforen in het wetenschappelijk onderzoek schreef hij: "Metaforen kunnen ons helpen nieuwe overeenkomsten tussen geheel verschillende gebieden te ontdekken, constateert ze terecht. Maar ze vergeet erbij te zeggen dat die ontdekking ook systematisch getoetst moet worden, voordat ze als feit kan gelden". Volgens Groot is ze er niet op uit om haar (voor)oordelen te toetsen maar om ze bevestigd te zien.[5]
Bibliografie bewerken
- 2019, Het geel van Marcel Proust. Nijmegen, Van Til, 2019. ISBN 9789460044670
- 2013, Endless Andness: The Politics of Abstraction According to Ann Veronica Janssens. Bloomsbury Publishing PLC
- 2013, Thinking in Film: The Politics of Video Art Installation According to Eija-Liisa Ahtila. Bloomsbury Publishing PLC
- 2011, Of What One Cannot Speak: Doris Salcedo’s Political Art. Chicago, IL: University of Chicago Press
- 2009, Fragments of Matter: Jeannette Christensen. Bergen: Bergen National Academy of the Arts
- 2008, Sleeping Beauty: A One-Artist Dictionary. John Sparagana and Mieke Bal, University of Chicago Press
- 2008, Loving Yusuf: Conceptual Travels from Present to Past. University of Chicago Press
- 2005, 2MOVE: Video, Art, Migration. Mieke Bal & Miguel Ángel Hernández-Navarro, Cendeac, Spain
- 2002, Travelling Concepts in the Humanities: A Rough Guide
- 2000, 2002, Kulturanalyse (Duitse uitgave met een nawoord van Thomas Fechner-Smarsly en Sonja Neef)
- 2001, Louise Bourgeois’ Spider: The Architecture of Art-Writing. Chicago: University of Chicago Press
- 2001, Looking In: The Art of Viewing
- 1999, “Zwarte Piet’s Bal Masqué.” In Zwarte Piet, Anna Fox, 1–11. London: Black Dog; reprinted in Anna Fox: Photographs 1983–2007, ed. Val Williams, 107–119. Brighton, UK: Photoworks, 2007; (Dutch; revised version) “Cultuur en traditie.” In: Denken over cultuur, ed. P. van Zilfhout, 225 –55. Heerlen, the Netherlands: Open Universiteit Nederland, 2003[6]
- 1999, Herausgeberin, The Practice of Cultural Analysis: Exposing Interdisciplinary Interpretation
- 1999, Quoting Caravaggio: Contemporary Art, Preposterous History
- 1998, Schweben zwischen Gegenstand und Ereignis: Begegnungen mit Lili Dujourie (Duitse vertaling door Silvia Friedrich Rust)
- 1998, Hovering Between Thing and Event: Encounters with Lili Dujourie
- 1997, Images littéraires, ou comment lire visuellement Proust
- 1997, The Mottled Screen: Reading Proust Visually
- 1996, Double Exposures: The Subject of Cultural Analysis
- 1995, Meurtre et différence. Méthodologie sémiotique de textes anciens
- 1994, On Meaning-Making: Essays in Semiotics
- 1991, 1994, Reading 'Rembrandt': Beyond the Word-Image Opposition
- 1990, Verf en verderf. Lezen in 'Rembrandt'
- 1988, Verkrachting verbeeld. Seksueel geweld in cultuur gebracht
- 1988, Death and Dissymmetry: The Politics of Coherence in the Book of Judges
- 1987, Lethal Love: Feminist Literary Readings of Biblical Love Stories
- 1987, Murder and difference: gender, genre, and scholarship on Sisera's death
- 1986, Femmes au risque d'une narratologie critique
- 1986, De theorie van vertellen en verhalen: inleiding in de narratologie
- 1984, En Sara in haar tent lachte-- : patriarchaat en verzet in bijbelverhalen
- 1981, Inleiding in de literatuurwetenschap. (met Jan van Luxemburg en Grietje van Ginneken)
- 1981, Literaire genres en hun gebruik
- 1980, De theorie van vertellen en verhalen
- 1985, 1997, Narratology: introduction to the theory of narrative (Engels)
- 1979, Mensen van papier: over personages in de literatuur
- 1977, Narratologie: essais sur la signification narrative dans quatre romans modernes
- 1974, La Complexité d'un roman populaire: ambiguité dans "La Chatte"
Externe links bewerken
| Bronnen, noten en/of referenties
Bronnen Jubileumblad Folia p. 20-23 [1] Referenties
|
