Medische milieukunde

Medische milieukunde is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met de invloed van milieu op gezondheid.

Van milieuverontreinigingen werd eind 1970 bekend dat deze nieuwe gezondheidsklachten kunnen veroorzaken en de bestaande gezondheidsklachten kunnen verergeren. Dit was een reactie op de toen voor het eerst ontdekte grootschalige bodemverontreinigingen en de maatschappelijke zorgen over de gezondheid in relatie tot deze verontreinigingen.

De fysieke omgeving van de mens, het milieu, vormt een van de vijf belangrijkste gezondheidsbepalende factoren. De andere zijn genetische factoren, sociale omgeving, leefstijl en persoonskenmerken.

Studies hierop werden gezien als een verbijzondering op het vakgebied milieukunde, de nieuwe discipline werd bekend als medische milieukunde en werd als volgt gedefinieerd: "de leer (kennis en onderzoeksmethoden) van de invloed van de verontreiniging van het algemene milieu op de gezondheid van de mens. Met behulp hiervan kan men adviezen geven die beogen de gezondheid te bevorderen" (Verberk, 1984).

voorbeelden van bestaande klachten zijn: astma, chronische bronchitis en ischemische hart- en vaataandoeningen
voorbeelden van nieuwe klachten zijn: hinder, slaapstoornissen, verminderd concentratievermogen en gevoelens van onveiligheid, vervreemding of stress.

Situering in preventieve gezondheidszorg bewerken

De laatste jaren staat het milieu als gezondheidsbepalende en gezondheidsbedreigende factor zeer sterk in de belangstelling. Waar begin vorige eeuw vooral aandacht werd besteed aan biologische vervuiling van het leefmilieu en de bijhorende infectieziekten (cholera, difterie, tbc enz.), ligt de nadruk in de geïndustrialiseerde landen tegenwoordig veel meer op chemische en fysische verontreiniging en de relatie met het vaker voorkomen van ziektes zoals kanker en luchtwegproblemen. Binnen de openbare preventieve gezondheidszorg is dan ook vrij recent een nieuwe discipline ontstaan, de medische milieukunde.

Medisch milieukundigen bewerken

Een medisch milieukundige, vaak afgekort als MMK, is de beoefenaar van de medische milieukunde en gaat de invloed van milieuverontreiniging op gezondheid na, met als doel adviezen te geven om gezondheidsrisico's ten gevolge van deze milieuverontreiniging te voorkomen of te beperken.

Medisch milieukundigen in Vlaanderen bewerken

Schematisch overzicht van het Vlaams Medisch Milieukundig Netwerk

In Vlaanderen zijn 13 fte medisch milieukundigen tewerkgesteld. Zij bieden regionaal vanuit het Lokaal Gezondheidsoverleg (LOGO) ondersteuning aan lokale actoren, zoals artsen, gemeenten, bewonersgroepen en organisaties op het gebied van zowel buitenmilieu (milieuproblemen met een oorzaak buiten gebouwen, bijvoorbeeld uitlaatgassen en bodemverontreiniging) als binnenmilieu (milieuproblemen met een oorzaak binnen gebouwen, bijvoorbeeld schimmel, formaldehyde en vluchtige organische stoffen).

De taken en diensten van de Vlaamse medisch milieukundigen houden onder andere het volgende in:

Objectief advies bij gezondheidsproblemen die in verband staan met het milieu
Sensibiliseren rond gezond wonen en woningonderzoeken uitvoeren in het kader van het Binnenmilieubesluit (BS 19/10/04)
Informeren over gezondheidsrisico's die in verband staan met het milieu door voordrachten, informatie via de websites, het aanleveren van artikels, folders enz.
Ondersteunen en opstarten van lokale projecten rond gezondheid en milieu

Typische voorbeelden van zulke projecten zijn "Lekker Fris", dat gezondere lucht in de klassen van het basisonderwijs tracht te verkrijgen door onder andere meer te verluchten en beter te ventileren, en het project "Air@school", dat een gelijkaardige doelstelling heeft in het secundair onderwijs. In 2022 is het project "Binnenluchtbrigade" uitgerold als opvolger van "Lekker Fris".

De medisch milieukundigen bij de LOGO's (Lokaal Gezondheidsoverleg) vormen de eerste trap van het Vlaams medisch milieukundige netwerk: dit netwerk heeft als doel het opbouwen van zowel een maximale primaire preventie (voorkomen van gezondheidsproblemen ten gevolge van een verontreinigd leefmilieu) als secundaire preventie (tijdig opsporen van potentiële bedreigingen in het leefmilieu voor de volksgezondheid). Dit netwerk streeft naar en is ontworpen voor een volwaardige participatie van diverse actoren en betrokkenen op vlak van gezondheid en milieu, zowel op lokaal als op Vlaams niveau.

De tweede trap van dit netwerk wordt gevormd door de dienst Preventie van het Departement Zorg en door de Dienst Milieu&Gezondheid van het Departement Omgeving.

De derde trap bestaat uit de partnerorganisaties Milieu en Gezondheid en het Steunpunt Milieu en Gezondheid.

Medisch milieukundigen in Nederland bewerken

In Nederland zijn er zo'n 40 fte medisch milieukundigen werkzaam bij de GGD's. Het zijn milieugezondheidskundigen, verpleegkundigen of artsen medische milieukunde die gespecialiseerd zijn ter zake. Zij werken onder andere aan het afhandelen van lokale milieugerelateerde gezondheidsklachten of het bieden van adviezen ter verbetering van het binnenmilieu (bijvoorbeeld in scholen).

De lokale milieukundig functionarissen werken vaak samen met een milieudienst of een milieuafdeling van een gemeente. Bij klachten van burgers over bodem- of luchtverontreiniging, geluid- of stankoverlast of elektromagnetische straling beschikken zij namelijk over de meest actuele gegevens. Dit zijn bijvoorbeeld resultaten van bodemonderzoeken of andere metingen in het kader van de vergunningverlening aan bedrijven.

Zie ook bewerken

Externe links bewerken

Vlaanderen

Nederland