Georgisch-Abchazisch conflict

Het Georgisch-Abchazisch conflict verwijst naar het etnisch conflict tussen de Georgiërs en Abchaziërs in Abchazië, een feitelijk afgescheiden republiek van Georgië. In bredere zin kan het Georgisch-Abchazisch conflict als een onderdeel van een geopolitieke conflict in de Kaukasus worden beschouwd, dat intensiever werd aan het einde van de 20ste eeuw in de combinatie met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.

Ontwikkeling bewerken

Het conflict was een van de bloedigste in de post-Sovjetrepublieken. De Abchaziërs begonnen in de late jaren tachtig van de 20e eeuw met een campagne om van hun autonome socialistische sovjetrepubliek (ASSR) een volwaardige sovjetrepubliek te maken, buiten Georgische Sovjetrepubliek waar ze tot dan toe behoorden. Vóór de burgeroorlog waren de Abchaziërs 17,8% van de totale bevolking in het gebied (1989). De hier wonende etnische Georgiërs, die 45% van de bevolking uitmaakten, bestreden deze plannen van meet af aan. In juli 1989 waren er bloedige botsingen tussen Abchaziërs en Georgiërs in de Abchazische hoofdstad Soechoemi. Ook in augustus van dat jaar deden er zich botsingen voor, maar daarna werd het weer rustig in Abchazië.

1990 bewerken

Een jaar later, op 25 augustus 1990, verklaarde de Opperste Sovjet van Abchazië zich onafhankelijk van Georgië en gaf zichzelf de titel van een volwaardige Sovjetrepubliek. De volgende dag werd dit ongeldig verklaard door Georgië en Georgische inwoners van Abchazië begonnen met een spoorblokkade bij Soechoemi. Een week later draaiden de Georgische afgevaardigden in de Abchazische Opperste Sovjet de onafhankelijkheid terug.

1992 bewerken

 
Kaart

Hierna werd het weer wat rustiger in de straten van Soechoemi, maar de Georgische regering had wel zware kritiek op het feit dat de Abchazen, die gedeeltelijk christelijk, maar met een kleine meerderheid vooral islamitisch zijn, deelnamen aan de Confederatie van Kaukasische Bergvolkeren, waardoor de spanningen weer geleidelijk toenamen. Ook na het afzetten van Zviad Gamsachoerdia en de groeiende macht van Edoeard Sjevardnadze, bleven deze spanningen groeien, ook nadat Sjevardnadze had geprobeerd om met de Abchazen compromissen te sluiten. Begin augustus 1992 ontvoerden aanhangers van de gevluchte voormalige Georgische president Gamsachoerdia, die nog steeds grote populariteit genoot in het gebied, elf Georgische regeringsfunctionarissen. Sjevardnadze verklaarde als antwoord hierop de oorlog aan het kamp van Gamsachoerdia, dat zich bij het bolwerk Zoegdidi ophield, vlak bij de grens van Abchazië. Sommige gegijzelden werden na een week vrijgelaten, waaronder de Georgische minister van binnenlandse zaken. Georgische troepen begonnen hierna met een offensief om de overige gegijzelden te bevrijden; na het veroveren van Zoegdidi was dit hun gelukt. Ook delen van Abchazië, waaronder Soechoemi, werden onder vuur genomen door de Georgische Nationale Garde die onder leiding stond van de minister van defensie, Tengiz Kitovani. Sjevardnadze verklaarde in het begin niet op de hoogte te zijn geweest van sommige acties. Georgische soldaten plunderden volgens ooggetuigen Abchazische huizen en namen in veel door de Abchazen bewoonde dorpen en steden gewelddadig de macht over. Officieel was het doel van de interventie de bescherming van de spoorwegen naar de Zwarte Zee. Gamsachoerdia bevestigde later dat Georgië één staat zal blijven en dat Georgië het volste recht heeft om troepen te sturen naar onstabiele regio's. Rusland en ook de Verenigde Staten hadden begrip voor de Georgische acties.

De leider van de Abchaziërs, Vladislav Ardzinba, trok zich met een groep aanhangers terug in de bergen en vroeg hulp aan de Confederatie van Kaukasische Bergvolkeren, die hij ook kreeg. De partizanenstrijd was begonnen en de Abchaziërs kozen de door voornamelijk Abchazen bewoonde kustplaats Goedaoeta, waar zich een groot Russisch militair vliegveld bevindt, als hun hoofdbasis. Op 2 oktober versloegen de Abchazen met hulp van de Tsjerkessen, Kabardijnen en de goed getrainde Tsjetsjenen de Georgiërs bij Gagra, wat een keerpunt betekende in de strijd. In de daarop volgende dagen en weken veroverden de Abchazen het hele noorden tot vlak bij Soechoemi; iets meer dan de helft van Abchazië.

Georgiërs werden verdreven uit hun huizen of gewoon zomaar geëxecuteerd. Ook de Armeniërs, Grieken en Russen werden, als ze met de Georgiërs samenwerkten, door de Abchazen en hun handlangers uit hun huizen gezet. De Abchazen, Tsjerkessen, Kabardijnen en Tsjetsjenen voerden een hardnekkig schrikbewind. Honderdduizenden Georgische burgers werden verdreven over de grens naar Zoegdidi. Een etnische schoonmaak was een feit.

Ook gingen steeds meer Russen voor de Abchazen vechten, waardoor de spanningen tussen Rusland en Georgië geleidelijk steeds verder opliepen. Sjevardnadze uitte de beschuldiging dat Rusland een complot smeedde om de Georgische staat te ondermijnen.

1993 bewerken

Eind februari 1993 beschuldigde Sjevardnadze de Russische president Jeltsin van provocaties. Een Russisch gevechtsvliegtuig deed een raketaanval op het door Georgiërs beheerste Soechoemi, volgens het Russische leger als vergelding op de beschieting van een in Abchazië gelegerde Russische legereenheid. Hierna eiste Sjevardnadze dat alle Russische legereenheden uit Abchazië en ook uit het zuidelijke Adzjarië moesten worden teruggetrokken, in verband met de beschuldiging van Sjevardnadze aan het adres van de Russische legerleiding, dat zij de Abchazen, maar ook de naar afscheiding strevende Adzjaren steunde. Gebeurde dit niet dan zou volgens Sjevardnadze het gehele Georgische leger gemobiliseerd worden om Georgië te verdedigen tegen de Russische bezetting. De Russen zaten natuurlijk ook met een dilemma: steunden ze de Abchaziërs, dan was een groot conflict tussen Rusland en Georgië niet te voorkomen, omdat Georgië dat zou gaan zien als een regelrechte schending van zijn territorium. Steunden de Russen de Georgiërs, dan konden ze geweld uitlokken van de Confederatie van Kaukasische Bergvolkeren, wat tot een groot bloedbad kon leiden, omdat de Confederatie de gehele islamitische Kaukasus wilde bevrijden, onder de noemer van een Jihad. Het beste konden de Russen zich neutraal opstellen of zich inderdaad terugtrekken, maar dit kon weer opgevat worden als steun aan de Georgiërs. De Russen vormden echter geen geheel: naast het Russische leger waren er ook aparte kozakkenlegertjes. Sommige Russische soldaten schenen inderdaad met de Abchazen en hun bondgenoten meegevochten te hebben; waarom was onduidelijk. Dus ook als Rusland neutraal zou blijven in het conflict, kon het escaleren.

Na 1993 bewerken

Een tijdelijke oplossing werd gevonden in het stationeren van vredestroepen van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS), wat in de praktijk inhield en inhoudt, dat de Russische troepen bleven, maar op papier zag het er diplomatiek uit. Deze situatie is sindsdien onveranderd en echte vredesbesprekingen hebben nog steeds niet plaatsgevonden. Wel is sindsdien de vrede grotendeels bewaard, ook al worden de overgebleven Georgiërs nog steeds onderdrukt. Ook zijn er nog vrij regelmatig grensconflicten en zijn de verdreven Georgiërs uit Abchazië, die zich in groten getale in Zoegdidi en omgeving hebben gevestigd, nog steeds niet in staat om terug te keren.

2008 bewerken

  Zie Russisch-Georgische Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nadat er in augustus 2008 hevige gevechten waren uitgebroken in Zuid-Ossetië tussen Georgische troepen aan de ene kant en Russische en Ossetische aan de andere kant, verplaatsten de onlusten zich ook naar Abchazië. De Georgische troepen die in de Kodorivallei waren gestationeerd werden door Abchazische strijders met hulp van de Russen verdreven waardoor Georgië het laatste stukje gezag in Abchazië verloor. Al snel zei Georgië de uit 1994 stammende wapenstilstand op. Naar aanleiding van deze oorlog verklaarde Rusland op 26 augustus dat het zowel Zuid-Ossetië als Abchazië zou erkennen.

Zie ook bewerken