Ernesto Lecuona

Ernesto Lecuona
	Ernesto Lecuona
Volledige naam	Ernesto Sixto de la Asunción Lecuona Casado
Geboren	6 augustus 1895
Overleden	29 november 1963
Land	Cuba
Nevenberoep	pianist
Instrument	piano
Leraren	Antonio Saavedra, Joaquín Nin y Castellanos, Hubert de Blanck, Maurice Ravel
Belangrijkste werken	El Sombrero de Yarey, Malagueña uit de suite Andalucía, Rapsodia cubana, Danzas afro-cubanas, La Comparsa, Canto Siboney
	(en) IMDb-profiel
	(en) Allmusic-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Ernesto Sixto de la Asunción Lecuona Casado (Guanabacoa (Ciudad de La Habana), 6 augustus 1895^[1] – Santa Cruz de Tenerife, 29 november 1963) was een Cubaans componist en pianist. Hij werd vaak als de Cubaanse Gershwin betiteld.

Levensloop bewerken

Lecuona was een zoon (en een van de 14 kinderen) van de Canarische journalist Ernesto Lecuona Ramos en zijn echtgenote Elisa Casado Bernal, die met hun gezin naar Cuba waren verhuisd. Hij kreeg zijn eerste pianoles van zijn oudste zuster Ernestina, zelf ook een componiste en pianiste. Hij werd beschouwd als een muzikaal wonderkind, zijn eerste pianorecital had hij op vijfjarige leeftijd in de Spaanse club van Ciudad de La Habana en toen hij 13 jaar was, schreef hij zijn eerste eenvoudige compositie Cuba y América voor banda (harmonieorkest).^[2] Van 1904 tot 1907 studeerde hij aan het Conservatorio de Carlos A. Peyrellade bij Antonio Saavedra, zelf een leerling van Ignacio Cervantes. Aan dit conservatorium raakte hij bevriend met de jonge schrijfster Rita Montaner. In de jaren 1908 en 1909 werkte hij aan het Teatro Martì in Ciudad de La Habana. Aldaar ontstond ook zijn eerste muzikale komedie Fantasia Tropical. Vervolgens was hij leerling van de bekende Joaquín Nin y Castellanos (1883-1950) en de naar Cuba vertrokken Nederlandse componist Hubert de Blanck, die in 1885 het Hubert de Blanck Conservatorium - later omgedoopt in Conservatorio Nacional de Música y Declamación - in de Cubaanse hoofdstad had opgericht. In 1913 behaalde hij zijn diploma als onderwijzer voor piano en solfège en ontving een gouden medaille. Zijn hoofddocent (en directeur van het conservatorium) Hubert de Blanck was vol lof over hem en omschreef hem als "El Figaro de la Habana" en beoordeelde hem als een buitengewoon briljante student, hoogbegaafd met een perfect temperament.

Lecuona toonde ook interesse voor populaire muziek en richtte een klein amusementsorkest op, dat vooral in de eerste bioscopen en danspaleizen van de Cubaanse hoofdstad speelde. In 1916 verliet hij Cuba en ging naar New York, waar hij onder andere een concert in de "Aeolian Hall" verzorgde en een eerste plaat opnam, onder andere met de Wals España. In 1918 kwam hij terug naar Cuba en opende het Instituto Musical de La Habana.

In 1925 ging hij naar Madrid en verzorgde meerdere concerten, waarin hij onder anderen zijn Levánate y Anda introduceerde, een veelzeggend stuk, dat vervolgens meer dan duizend keer werd uitgevoerd. Vanaf 1927 geraken zijn ideeën over de opera in een meer volwassen fase: de thema's zijn meer gearticuleerd, de koorliederen zijn talrijker en het libretto is niet langer louter een opeenvolging van nummers. Samen met Rita Montaner als de voornaamste uitvoerder presenteerde hij negen stukken, waaronder Es Mucha Haban, La Revista Femenina en vooral La Niña Rita, waarmee het gouden tijdperk van het "Cubaans lyrisch theater" begon, maar ook de opkomst van Rita Montaner. Samen met Gonzalo Roig Lobo en Rodrigo Prats Llorens vormt hij een trilogie van de belangrijkste componisten van het Cubaans lyrisch theater en vooral de Cubaanse zarzuela. Daarbij staat qua vorm de Cubaanse ballade centraal.

In 1928 werd hij uitgenodigd naar Parijs. Aldaar werden balletten van hem uitgevoerd en tijdens een privé recital in de Salle Gaveau is onder anderen ook Maurice Ravel te gast. Voor een bepaalde periode zou Lecuona bij Ravel, maar ook bij Robert Lortat studeren. Zijn bekendste compositie, de in 1922 in het Capitol Theatre in New York met groot succes geïntroduceerde Malagueña, vond grote waardering door Ravel en hij becommentarieerde het: Orovio, Helio “Ik voel dat Malagueña bewonderenswaardiger en melodischer is, dan mijn Bolero”. Ook zijn Siboney (Canto Siboney), in 1929 gepubliceerd, werd een klassieker van de Latijns-Amerikaanse muziek en werd door talrijke artiesten en ensembles uitgevoerd. Vanaf dit moment kreeg Ernesto Lecuona de bijnaam Cubaanse Gershwin.

Graf van Ernesto Lecuona op de Gate of Heaven begraafplaats in New York

In 1929 maakte Lecuona een succesrijke concertreis door de Verenigde Staten, Panama en Costa Rica. In 1931 overleed zijn moeder, maar hij maakte ook een concertreis naar Mexico-Stad, waar hij een hele serie van concerten in het Teatro Fabregas verzorgde. Hij werd uitgenodigd voor een tweede reis naar Mexico-Stad in 1933. In 1934 voerde hij met een operagezelschap een aantal van zijn zarzuelas in het Iris Theater in Mexico-Stad uit. Tussen de twee reizen naar Mexico sloot hij een contract met de filmmaatschappij Metro-Goldwyn-Mayer over de muziek voor diverse films.

Hij richtte het Orquestra Cubana op en dit ensemble had groot succes. Gedurende een concertreis door Spanje in 1934 moest Lecuona om gezondheidsredenen terug naar Cuba en de naam van het orkest werd veranderd in Lecuona Cuban Boys.

Als componist schreef Lecuona rond 3500 werken, waarin meer dan 400 liederen, 176 stukken voor piano, 50 werken voor het muziektheater, 31 orkestwerken en muziek voor 11 films. Maar het waren vooral de honderden interpretaties van stukken zoals Canto Siboney, Para Vigo me voy (Say Si Si), Canto Carabalí, Maria my Own (María La O), La Comparsa en Malagueña die hem hielpen internationale populariteit te bereiken.

Teleurgesteld door de gang van zaken na de Cubaanse Revolutie verliet hij zijn geliefde land in 1960 en ging naar Tenerife, waar hij verschillende ensembles dirigeerde, maar verhuisde vervolgens naar Tampa. Tijdens een later bezoek op Tenerife overleed hij aldaar op 29 november 1963. Hij is begraven op The Gate of Heaven Cemetery in New York.

Composities bewerken

Werken voor orkest bewerken

1937 Rapsodia Argentina, voor piano en orkest
1940-1943 Rapsodia Negra, voor piano en orkest
1943 Rumba-rhapsody, voor piano, zangstemmen, gemengd koor en orkest
1955 Rapsodia cubana, voor piano en orkest
Alia en Oriente
Andalucía, suite espagnole
Bajo las palmeras
Gitanerías
Suite Española
Suite uit de opera "El Sombrero de Yarey"
1. Prelude: Allegro moderato
2. Allegro non troppo - Allegro - Moderato
3. Allegretto
4. Moderato
5. Danza. Allegro

Werken voor banda (harmonieorkest) bewerken

1905-1906 Cuba y América, two-step
1933 Jungle drums, bolero-foxtrot

Muziektheater bewerken

Opera's bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1946	El Sombrero de Yarey	2 bedrijven	1946, Ciudad de La Habana	Guillermo Fernández Shaw

Zarzuelas bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1922	Diabluras y Fantasías
1927	La tierra de Venus	2 bedrijven	1927, Ciudad de La Habana	C. Primelles
1928	El batey	1 akte	1928, Ciudad de La Habana	Gustavo Sánchez Galárraga
1928	El cafetal	1 akte	1928, Ciudad de La Habana	Gustavo Sánchez Galárraga
1929	La liga de las señoras
1929	La Flor del Sitio
1930	La Niña Rita o La Habana en 1830; samen met Eliseo Grenet	1 akte	29 september 1927, Ciudad de La Habana, Teatro Regina	Aurelio G. Riancho, Antonio Castells Casas
1930	María la O	2 bedrijven	1 maart 1930, Ciudad de La Habana, Teatro Payret	Gustavo Sánchez Galárraga
1930	El Maizal
1930	El Calesero
1930	El Amor del Guarachero
1932	Rosa la china	1 akte	1932, Ciudad de La Habana	Gustavo Sánchez Galárraga
1932	La guaracha musulmana
1941	La de Jesús María
1944	La Plaza de la Catedral
	Canción de flor

Operette bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1935	Lola Cruz	2 bedrijven	1935, Ciudad de La Habana	Gustavo Sánchez Galárraga
1941	Cuando La Habana era inglesa	2 bedrijven	1941, Ciudad de La Habana	Antonio Castells Casa, Francisco Meluzá Otero

Balletten bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1912	La comparsa		december 1912, Matanzas, Teatro Sauto^[3]
	Ballet conga

Revista's/Revues bewerken

1918 Domingo de Piñata - première: 1918, Ciudad de La Habana, Teatro Martì - libretto: Mario Vitoria
1919 La Liga de las Naciones
1920 El portfolio del amor
1922 Diablos y Fantasías
1923 Es mucha Habana
1924 Levántate y anda
1925 Radiomanía - première: om 1925, Ciudad de La Habana - libretto: Mario Vitoria
1926 La revista sin trajes
1927 La revista femenina
1929 Alma de raza
1935 Aires nacionales
1946 Mujeres
1956 Tropicana - première: 1956, Ciudad de La Habana - libretto: M. Filos

Toneelmuziek bewerken

1918 En recluta del amor - tekst: Gustavo Sánchez Galarraga

Vocale muziek bewerken

Liederen bewerken

1929 Canto Siboney uit de zarzuela "La tierra de Venus", voor zangstem en piano - tekst: van de componist
1930-1935 Versos Sencillos, voor zangstem en piano - tekst: José Martí
1931 Lamento africano, voor zangstem en piano - tekst: Teófilo Radillo
1940 Verses, voor zangstem en piano - tekst: Juana de Ibarbourou
Aquella tarde
Noche azul
Por eso te quiero
Siempre en mi corazón uit de filmmuziek Always in my Heart, voor zangstem en Orkest (of piano)

Werken voor piano bewerken

1913 Aragón, Vals español
1918 Álbum de valses
1919 Palomita blanca
1920-1928 Al fin te ví
1920-1928 Amorosa
1920-1929 Music Box
1920-1930 Yo te quiero siempre
1925-1931 Rapsodia hawaiana
1928 Andalucía, suite espagnole
1. Córdoba
2. Andalucía
3. Alhambra
4. Gitanerías
5. Guadalquivir
6. Malagueña
1928-1929 Danzas cubanas
1. ¡No hables más!
2. No puedo contigo
3. Ahí viene el chino
4. ¿Por qué te vas?
5. Lola está de fiesta
6. En tres por cuatro
1930-1934 Danzas afro-cubanas
1. La conga de media noche
2. Negra Mersé
3. ¡... Y la negra bailaba!
4. Danza de los ñáñigos
5. Danza lucumí
6. La conga se va
1930-1940 Vals en re bemol
1935-1940 Barcelona
1935-1940 La conga de Broadway
1935-1940 Panamá
1936 Para Vigo me voy
1940-1954 Piezas características
1. Preludio en la noche
2. Mazurka en glisado
3. La Habanera
1943 A la Antigua
1943 Ante el Escorial
1943 Gardenia - Porcelana china (Danza de muñecos)
1944 San Francisco el grande
1950-1960 Canto del guajiro
1956 Diario de un niño - Estampas infantiles, suite
1. Buenos días
2. El baile de la muñeca
3. Carrusel
4. Canción de luna
5. Bacanal de muñecos
Como arrullo de Palmas
Crisantemo
Damisela encantadora
Danzas cubanas
1. Dame tu amor
2. Lloraba en sueños
3. Aquí está
4. Andar
5. Tu serás
6. Melancolía
7. Negrita
8. Muñequita
Devuélveme el corazón
En tres por cuatro
La brisa y yo
Lamento africano uit de zarzuela El Cafetal
La ronda del amor uit de zarzuela María la O
Mi amor fue una flor
Muñeca de cristal
Noche azul
Polka de los enanos
Por eso te quiero
Por qué te vas?
Siempre en mi corazón
Siete danzas cubanas típicas
1. Ni tú, ni yo
2. Mientras yo comía maullaba un gato
3. Burlesca
4. Mis tristezas
5. El miriñaque
6. La 32
7. ¡Cómo baila el muñeco!
Tres miniaturas
Tres valses
1. Rococó
2. Azul
3. Encantamiento
Valencia Mora
Vals de las sombras
Vals de Pierrot
Vals del Nilo
Vals del Rhin
Vals en si mayor
Vals rosa
Valses fantásticos
1. Vals apasionado
2. Vals romántico
3. Vals poético
4. Vals arabesque
5. Vals patético
6. Vals maravilloso
7. Vals brillante
Zambra
Zambra Gitana

Filmmuziek bewerken

1931 Under Cuban Skies
1931 Free Soul
1931 Susana Lenox
1938 Adiós, Buenos Aires
1940 De México llegó el amor
1942 Always in My Heart
1946 One More Tomorrow
1947 Carnival in Costa Rica
La Cruz y La Espada
La Última Melodía
Maria La O
Pearl Harbor

Bibliografie bewerken

Isabelle Leymaire: La salsa et le Latin jazz, Paris: Presses Universitaires de France - PUF, 1999, 127 p., ISBN 978-2-130-45317-8
Luis Iglesias de Souza: El Teatro Lírico Español, volumen IV: libretistas y compositores, Coruña: Editorial Deportación Provincial, (4 volúmenes: I-Catálogo A-E / II-Catálogo F-O / III-Catálogo P-Z / IV-Libretistas y compositores) 1994, 1045 p., ISBN 978-8-489-65219-4
Paul E. Bierley, William H. Rehrig: The heritage encyclopedia of band music - composers and their music, Westerville, Ohio: Integrity Press, 1991, ISBN 0-918048-08-7
Leonardo Depestre Catony: Cuatro músicos de una villa - cuatro músicos de Guanabacoa: Ernesto Lecuona, Rita Montaner, Bola de Nieve e Juan Arrondo, Havana: Editorial Letras Cubanas, 1990. 147 p.
Cristobal Diaz Ayala: Si te quieres por el pico divertir: historia del pregón musical latinoamericano, San Juan, Puerto Rico: 1988, 371 p., ISBN 978-0-897-29525-3
Elena Pérez Sanjurjo: Historia de la música Cuba, Miami, Florida: La Moderna Poesía, 1986, 593 p.
Gloria Castiel Jacobson: The Life and Music of Ernest Lecuona, dissertation Ph.D. - Gainesville: University of Florida, August 1982.
Cristóbal Díaz Ayala: Música cubana: del areyto a la nueva trova, San Juan, Puerto Rico: Editorial Cubanacan, 1981.

Externe links bewerken

(en) Biografie op ourworld.compuserve.com (gearchiveerd)
(es) Biografie door Isabel Parrazal op de internetpagina van Cubanet Internacional (gearchiveerd)
(es) Biografie door Nereyda Barceló Fundora op de internetpagina van "SalsaPower.com, Inc." (gearchiveerd)
(en) Biografie op de internetpagina van KHA Records (gearchiveerd)
(en) Biografie op de internetpagina van de Songwriters Hall of Fame (gearchiveerd)

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Er bestaan andere bronnen, die als geboortedatum 7 augustus 1896 documenteren; zie: Arturo Ramirez: niet gepubliceerd manuscript in de Biblioteca Nacional de Madrid.
↑ Biografie door José Pendás op de internetpagina van Radio Cadena Habana ...emisora de la Música Cubana (gearchiveerd)
↑ La comparsa - première in december 1912 in het Teatro Sauto in Mantanzas

[1] Er bestaan andere bronnen, die als geboortedatum 7 augustus 1896 documenteren; zie: Arturo Ramirez: niet gepubliceerd manuscript in de Biblioteca Nacional de Madrid.

[2] Biografie door José Pendás op de internetpagina van Radio Cadena Habana ...emisora de la Música Cubana (gearchiveerd)

[3] La comparsa - première in december 1912 in het Teatro Sauto in Mantanzas

[1]

[2]

[3]