Choctaw (taal)
Choctaw is een taal die wordt gesproken door de Choctaw in het zuidoosten van de Verenigde Staten. Aan het begin van de 19e eeuw werd deze taal als lingua franca gebruikt door bewoners van grensgebieden, waaronder de latere Amerikaanse presidenten Andrew Jackson en William Henry Harrison. Het Chickasaw wordt soms als een dialect van het Choctaw gezien maar is waarschijnlijk een aparte taal die zeer nauw verwant is aan het Choctaw.[2]
| Choctaw Chahta' | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gesproken in | Verenigde Staten (Zuidoost-Oklahoma, noordelijk en centraal Mississippi, Louisiana, Tennessee) | |||
| Sprekers | 17.890[1] | |||
| Taalfamilie | ||||
| Alfabet | Latijns alfabet | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-2 | cho | |||
| ISO 639-3 | cho | |||
| ||||
Orthografie bewerken
De spelling van het Choctaw is gebaseerd op de Engelse variant van het Latijnse alfabet en aan het begin van de 19e eeuw ontwikkeld binnen het kader van een alfabetiseringsprogramma. De drie meest gebruikte varianten van deze spelling zijn Byington (Oorspronkelijk), Byington/Swanton (Taalkundig), en Modern (Mississippi-Choctaw).
Byington (Origineel) bewerken
Byington/Swanton (Taalkundig) bewerken
Modern (Mississippi-Choctaw) bewerken
Modern (taalkundige variant) bewerken
In publicaties van taalkundigen over het Choctaw wordt een iets afwijkende vorm van de moderne orthografie gebruikt, waarin lange klinkers als dubbele klinkers worden weergegeven. In de Byington/Swanton-versie staat de Accent aigu eerder voor het toonhoogte-accent dan voor de klinkerlengte.
Fonologie bewerken
Medeklinkers bewerken
| Labiaal | Alveolaar | Palataal | Velaar | Glottaal | |
|---|---|---|---|---|---|
| Plosief | p, b | t | k | ' | |
| Affricaat | [tʃ]? | ||||
| Fricatief | f | s | [ʃ]? | h | |
| Lateraal fricatief | [ɬ]? | ||||
| Nasaal | m | n | |||
| Lateraal | l | ||||
| Approximant | j | w |
In sommige spellingen worden <š> and <č> gebruikt om de klanken /ʃ/? en /tʃ/? weer te geven; in andere spellingen worden de digrafen <sh> en <ch> gebruikt. /j/ wordt gespeld als <y>. In de meeste moderne spellingen wordt <lh> gebruikt om de laterale fricatief weer te geven.
Klinkers bewerken
| Voor | Centraal | Achter | |
|---|---|---|---|
| Gesloten | i, [iː]?, [ĩː]? | ||
| Halfgesloten | o, [oː]?, [õː]? | ||
| Open | a, [aː]?, [ãː]? |
In gesloten lettergrepen verschijnen [ɪ]?, [ʊ]? en [ə]? als allofonen van /i/, /o/, en /a/. In de spelling wordt nasalisatie van een klinkers gewoonlijk weergegeven door de klinker te onderstrepen, en de allofoon [ʊ]? wordt vaak geschreven als <u>. De traditionele orthografie (die is gebruikt in de Choctaw-versie van het Nieuwe Testament) gebruikt <v> en <u> om de slappe allofonen van de korte klinkers /a/ en /o/ - [ə]? en [ʊ]? - weer te geven. In deze zelfde spelling wordt soms het grafeem <e> gebruikt om sommige gevallen van /iː/? weer te geven, in andere gevallen wordt het grafeem <i> gebruikt. De grafemen <a>, <i>, and <o> worden gebruikt voor zowel de lange als de korte vormen van /a/, /i/ en /o/.
Morfologie en grammatica bewerken
Het Choctaw kent een zeer uitgebreide vervoeging; zo kan een werkwoordsvorm tot wel drie prefixen en vijf suffixen bevatten die allemaal extra informatie met betrekking tot de argumenten verschaffen. De werkwoordsstam kan bovendien nog voorzien van een infix dat extra informatie met betrekking tot het werkwoordelijke aspect geeft.
Sommige woorden die in andere taalfamilies tot een andere lexicale categorie zouden behoren (daar bijvoorbeeld bijvoeglijke naamwoorden of kwantoren zouden zijn) zijn in het Choctaw ook werkwoorden.
Externe links bewerken
- Grammar of the Choctaw Language
- English and Choctaw Definer
- Choctaw Dictionary
- Mississippi Band of Choctaw Indians
- Choctaw Nation of Oklahoma
- Choctaw
Bronnen, noten en/of referenties
|