Béatrix de Cusance
Béatrix de Cusance (Kasteel van Belvoir, 27 december 1614 - Besançon, 5 juni 1663) was barones van Belvoir en de echtgenote van Karel IV van Lotharingen. Ze is mede bekend door haar briefwisseling met Constantijn Huygens.
| Béatrix de Cusance | ||
|---|---|---|
| ||
Béatrix de Cusance, geportretteerd door Antoon van Dyck.
| ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Béatrix-Marie-Françoise de Cusnace | |
| Geboren | 27 december 1614 Kasteel van Belvoir, Frankrijk | |
| Overleden | 5 juni 1663 Besançon, Frankrijk | |
| Nationaliteit | Frans | |
| Religie | Rooms-katholiek | |
| Beroep | Barones van Belvoir | |
| Familie | ||
| Partner(s) | Léopold-Eugène Perrenot de Granvelle Karel IV van Lotharingen | |
| Kinderen | Béatrix de Granvelle, Frans, Anna en Karel Hendrik van Lotharingen | |
Biografie bewerken
Béatrix de Cusance was een dochter van Claude-François de Cusance en Ernestine Corsselaar van Wittem. Ze had twee broers, maar deze overleden beide voor ze de volwassen leeftijd hadden bereikt, waardoor Béatrix in 1635 de titel van haar vader zou erven. Ze leefde haar eerste jaren in Besançon en vervolgens groeide ze op aan het hof in Brussel van Isabella van Spanje.
Huwelijksleven bewerken
In 1634 kreeg ze een relatie met Karel IV van Lotharingen, die in Spaanse dienst was. Ten tijde van deze amoureuze relatie was Karel van Lotharingen reeds getrouwd met zijn volle nicht Nicola. Om een schandaal te voorkomen huwde de moeder van Béatrix haar uit aan Léopold-Eugène Perrenot de Granvelle. Uit dit huwelijk werd een kind geboren, maar dat leefde slechts een paar maanden. Toen Perrenot de Granvelle in 1637 overleed ging ze negen dagen na diens dood in ondertrouw met Karel IV. Ze kreeg later dat jaar een zoon Frans, maar ondanks dat het onduidelijk was van wie het kind was erkende Karel IV het kind.
Béatrix vergezelde haar man vaak op zijn veldtochten. Het tweetal werd echter in 1642 door een pauselijke bul geëxcommuniceerd. Pas na drie jaar werd de excommunicatie opgeheven. Toch mochten ze niet meer samenleven tot de kwestie van huwelijk geregeld was. Ze verkreeg vervolgens onder meer een verhouding met Karel Stuart tijdens diens ballingschap in de Nederlanden. In 1648 werd het echtpaar voor korte tijd herenigd, maar toch bekoelde de relatie weer. Béatrix de Cusance bleef wonen in Brussel, Antwerpen en Eigenbrakel. Op het kasteel van Beersel ontmoette ze vaak familie en vrienden om mee te musiceren.
Leven in de Republiek bewerken
Tussen 1652 en 1660 bracht Béatrix de Cusance vele bezoeken aan de Republiek. Via moederszijde kon ze aanspraak maken op het markiezaat Bergen op Zoom en ze kwam diverse malen in Den Haag om voor haar zaak te pleiten. Toch verloor ze het markiezaat aan haar nicht Maria Elisbaeth van den Bergh. Via Constantijn Huygens kwam ze in contact met vrouwen als Amalia van Solms en Elizabeth Stuart. In navolging van Amalia Margaretha van Brederode richtte ze de Orde van de Klavecimbelhamer op.
Laatste jaren bewerken
Nadat Karel IV in 1659 uit de Spaanse gevangenis werd vrijgelaten voelde hij zich niet langer verbonden met Béatrix. Hij wilde haar niet meer zien en stuurde haar naar Besançon. Pas vier jaar later, op haar sterfbed, stemde hij in met een nieuw huwelijk. Zestien dagen later overleed ze aan de gevolgen van een buikvliesontsteking. Twee jaar na haar dood zou Karel hertrouwen met Marie Louise d'Aspremont.
Relatie met Constantijn Huygens bewerken
._Dichter,_secretaris_van_prins_Frederik_Hendrik_en_prins_Willem_II_en_eerste_raad_en_rekenmeester_van_prins_Willem_III_Rijksmuseum_SK-A-4570.jpeg)
Ondanks haar twijfelachtige huwelijkssituatie genoot Béatrix de Cusance een groot aanzien. In 1652 ontmoette ze bij de koopmansfamilie Duarte in Antwerpen Constantijn Huygens en dit was het begin van hun vriendschap. In de loop der jaren zou het tweetal zo'n tachtig brieven uitwisselen. Ook schreef Huygens een aantal gedichten aan haar. Ook componeerde hij voor Béatrix en haar dochter twee muziekstukken. In een van haar brieven omschrijft ze hun vriendschap als "blijvende liefde-tot-de-dood voor de muziek".
In de Briefwisseling van Constantijn Huygens (1608-1687) die is samengesteld door J.A. Worp zijn vele brieven tussen Cusance en Huygens niet opgenomen. Mogelijk achtte Worp deze briefwisseling niet van belang of wilde hij geen afbreuk doen aan de reputatie van Constantijn Huygens.
Nageslacht bewerken
Ze kreeg een kind uit haar huwelijk met Léopold-Eugène Perrenot de Granvelle:
- Béatrix (1636)
Uit haar huwelijk met Karel IV van Lotharingen kreeg ze drie kinderen:
- Frans (1637-1638)
- Anna (1639-1720), gehuwd met Frans Maria van Lotharingen.
- Karel Hendrik (1649-1723), vorst van Commercy.