Anthoon Johan Koejemans

Anthoon Johan Koejemans (Rotterdam, 20 april 1903 – Trier (Duitsland), 14 juni 1982) was een Nederlands journalist, schrijver en politicus. Zijn vrouw was Sophia Wilhelmina Schäffer. Het echtpaar had twee dochters.

Anthoon Johan Koejemans
Algemene informatie
Volledige naam	Anthoon Johan Koejemans
Geboren	Rotterdam, 20 april 1903
Overleden	Trier (Duitsland), 14 juni 1982
Partij	CPN
Portaal    Politiek Nederland

Communist en schrijver

Koejemans was een zoon van een doopsgezinde PTT-beambte. Hij volgde de 3-jarige HBS in Rotterdam en werd in 1920 lid van de Communistische Partij Holland, die in 1935 zijn naam veranderde in Communistische Partij van Nederland.

Hij was voor 1940 redacteur van de communistische krant Het Volksdagblad en vanaf 1943 redacteur van de ondergrondse editie van De Waarheid. Koejemans schreef tijdens de oorlog verschillende brochures: Naar de bevrijding (eind augustus 1943), De dag der vergelding (voorjaar 1944) en eveneens in voorjaar 1944 Nederlands wedergeboorte. Reactie of vooruitgang? In overleg met degenen die vanuit de illegaliteit een naoorlogse eenheidsvakbeweging voorbereidden, schreef hij De Communisten en de strijd om de vrijheid (november 1944) en begin 1945 het beginselprogram van de EVC.

Na de bevrijding werd hij hoofdredacteur van het toen populaire dagblad De Waarheid. Van 1945-1948 was hij lid van het partijbestuur, Eerste Kamerlid en lid van Provinciale Staten van Noord-Holland. Koejemans wilde zijn krant toegankelijk maken voor een breed publiek en kwam daardoor in conflict met de partijleider Paul de Groot, die hem ontsloeg. Koejemans moest toen ook ontslag nemen als Eerste Kamerlid en zijn lidmaatschap van de Provinciale Staten opgeven. In 1955 verliet hij de CPN.

In 1958 werd Koejemans lid van de Doopsgezinde gemeente in Amsterdam. Nadien zou hij diverse boeken het licht laten zien, wat hij voor 1940 ook al had gedaan om zijn karige salaris bij Het Volksdagblad aan te vullen. In zijn boek Van Ja tot Amen beschrijft hij op pagina 61 hoe hij en Gerard Vanter in 1930 door Paul de Groot werden ontslagen: We gaan een boek schrijven, zeiden Vanter en ik tegen elkaar, toe wij op straat stonden. Dat deden wij dan maar. Hij schreef een avonturenroman en ik een detective en we vonden er nog een uitgever voor ook (De titel van die detective is Nul uur tien bij uitgeverij Mulder uitgegeven in 1931).

Bezoeken aan de DDR

Koejemans bezocht in de jaren 60 een aantal maal de Duitse Democratische Republiek (dit waren langdurige studiereizen). Hij voerde er gesprekken met christenen en politici (met name met politici die lid waren van de CDU (DDR)). Deze gesprekken bundelde hij in zijn boekje God in Berlijn, dat in 1973 verscheen. Zijn opstelling t.o.v. de DDR was positief. Hij beschouwde de DDR als het meest ontwikkelde socialistische land in Oost-Europa en sprak zich lovend uit over de grondwet van het land, die - in theorie althans - allerlei individuele rechten waarborgde en zorgde voor de gelijkberechtiging van man en vrouw.

Loopbaan

• jongste bediende oliehandel, van 1918 tot 1919
• leerling-klerk Nederlandsche Spoorwegen te Zutphen, vanaf 1919
• beambte Nederlandsche Spoorwegen te Rotterdam, tot 1925
• kantoorbediende op klein exportkantoor, van 1925 tot 1928
• bezoldigd lid redactie, partijblad CPH De Tribune te Amsterdam, van 1928 tot 19 april 1937
• lid redactie partijblad CPH Het Volksdagblad te Amsterdam, van 19 april 1937 tot 15 mei 1940
• vanaf mei 1940 exploitant van de boekwinkel en leesbibliotheek in de Overamstelstraat te Amsterdam.
• lid redactie van het ondergrondse blad De Waarheid, vanaf 1943
• hoofdredacteur CPN-partijblad De Waarheid, van mei 1945 tot 10 januari 1948
• lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 20 november 1945 tot 24 februari 1948
• lid Provinciale Staten van Noord-Holland, van mei 1946 tot januari 1948
• medewerker CPN-uitgeverij Pegasus te Amsterdam, van 1948 tot 1953 (ontslagen)
• exploitant vanaf 1953 van de leesbibliotheek Herman Gorter in de Rijnstraat te Amsterdam.

Politieke functies

• CPH afdeling Zutphen, van 1920 tot 1921
• secretaris CPH afdeling Rotterdam, van 1926 tot 1929
• lid perscommissie van de 'linkersectie' der illegaliteit (tijdens de Duitse bezetting)
• lid Politiek Bureau CPN, vanaf juli 1945
• lid partijbestuur CPN, van 1944 tot december 1947
• lid bestuur CPN afdeling Amsterdam, van 1948 tot 1952

Nevenfuncties

• lid dagelijks bestuur Nederlandse Journalistenkring, van 1945 tot 1948
• lid kerkeraad Doopsgezinde Gemeente Amsterdam
• lid vredesgroep Doopsgezinde gemeente te Amsterdam
• lid historische kring Doopsgezinde gemeente te Amsterdam
• eindredacteur "In dit Amsterdam: Maandblad van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente Amsterdam"
• ̽ lid van de Christelijke Vredesconferentie (v.a. de jaren 70)

Bibliografie

• Nul uur tien onder pseudoniem Antoon Rindra, Amsterdam, Uitgever Mulder, 1931
• De moord in lijn 11 onder pseudoniem A.J. Rindra (1937), ondertitel Het mysterie van den miezerige man.
• Big Pete uitgave Libertas Brussel z.j. (onder pseudoniem Anthony Cowman)
• De grote bankroof, De Steenuil 1937 (onder pseudoniem Jan Brandts)
• Miss Mason bemoeit zich ermee De Steenuil 1938 (onder pseudoniem Jan Brandts)
• Rendez-Vous op het Tulpplein De Uil 1947 (onder pseudoniemJan Brandts)
• Duivels oog De Uil 1954 (onder pseudoniem Jan Brandts)
• (met J.J. Buskes) Christendom en communisme. Gesprek (Amsterdam 1947)
• Het kleine partijtje en het vacuüm in: De Vrije Katheder, juni 1948, 22-23 (onder pseudoniem Cordial)
• Na de verkiezingsslag in: De Vrije Katheder, juli 1948, 8e jg.no.3, 6-7 (onder pseudoniem Cordial)
• De mensheid wordt volwassen Hewlett Johnson ; uit het Engels vertaald door A.J. Koejemans, Pegasus (1948)
• De Waarheid marcheert! Wording en groei van de pers van de Nederlandse arbeidersklasse (Amsterdam 1949)
• Veertig jaar geleden stichtte Wijnkoop een zelfstandige arbeiderspartij in: De Waarheid, 11.3.1949
• Domela Nieuwenhuis' laatste meidag. Vrede met de Sowjet-Unie in: De Waarheid, 30.4.1949
• Ferdinand Domela Nieuwenhuis in: Voorwaarts (CPN), 19.11.1949, 2-3
• Domela Nieuwenhuis ter gedachtenis in: De Waarheid, 17.11.1949
• Van ja tot amen (autobiografie, Amsterdam 1961)
• Jezus in Magnitogorsk. Een bijdrage tot de dialoog tussen bijbels geloof en communisme (1964)
• Doperse ketterijen (Amsterdam 1965, verzamelde toespraken en artikelen
• David Wijnkoop, een mens in de strijd voor het Socialisme, Moussault 1967
• Mickey Spillane Omnibus De Combinatie Rotterdam 1968 (vertaling door A.J. Koejemans)
• God in Berlijn. Ontmoetingen met christenen, joden en communisten in de Duitse Democratische Republiek (1973)
• Mennist...Merkwaardig Drukkerij Banda Kollum (1977)
• Over de Amerikaanse kultuur. Opstellen en reportages (1906-1932) (1980)
• Lenin en de oprichting der SDP in: Politiek en Cultuur, 1949, 149-161 (reactie hierop: J. Knuttel, De oprichting en ontwikkeling der SDP. Kanttekeningen op het artikel van Koejemans in: Cahiers over de geschiedenis van de Communistische Partij van Nederland, nr. 4, mei 1980
• Een Doopsgezinde patriot in West-Brabant en de geboorte van de eerste Nederlandse grondwet in: Doopsgezind Jaarboekje, 1983, 26-35.

Literatuur

• M. Welcker, Koejemans, Anthoon Johan, in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel IV, 107
• A.A. de Jonge, 'Koejemans, Anthoon Johan (1903-1982)', in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 340