Alkylgroep

specifieke koolstof/waterstof-verbinding

Een alkylgroep is een functionele groep afgeleid van alkanen. Dergelijke groepen bevatten enkel koolstof- en waterstofatomen en zijn van de vorm CnH2n+1. Wanneer men over de functionele groep op zich spreekt, kan men ze voorstellen als radicalen, door verwijdering van een waterstofatoom van een willekeurig koolstofatoom. Voorbeelden zijn methyl CH3. (afgeleid van methaan) en butyl C4H9. (afgeleid van butaan).

Vooral bij de kleinere en eenvoudig vertakte alkylgroepen wordt nog vaak gebruikgemaakt van triviale voorvoegsels:

  • normaal voor een onvertakte alkylgroep;
  • iso voor een alkylgroep met 1 vertakking op het op een na laatste koolstofatoom;
  • secundair wanneer het eerste koolstofatoom gebonden is aan 2 andere koolstofatomen;
  • tertiair wanneer het eerste koolstofatoom gebonden is aan 3 andere koolstofatomen;
  • neo voor alkylgroepen met twee methylgroepen op hun tweede koolstofatoom;

Doorgaans worden de voorvoegsels afgekort tot hun eerste letter: n (betekent altijd 'normaal'), i, s en t. Neo wordt niet afgekort. In gevallen waarbij de genoemde aanduidingen niet opgaan of tot verwarring zouden leiden, wordt uitsluitend gebruikgemaakt van de systematische namen.

Naamgeving:

Aantal koolstofatomen Prefix Systematische Naam Triviale naam
1 Meth Methyl
2 Eth Ethyl
3 Prop Propyl n-propyl
1-methylethyl iso-propyl
4 But Butyl n-butyl
1-methylpropyl s-butyl
2-methylpropyl i-butyl
1,1-dimethylethyl t-butyl
5 Pent Pentyl n-pentyl; n-amyl
1-methylbutyl
2-methylbutyl
3-methylbutyl i-pentyl; i-amyl
1,1-dimethylpropyl t-pentyl; t-amyl
1,2-dimethylpropyl
2,2-dimethylpropyl Neo-pentyl
6 Hex Hexyl
7 Hept Heptyl
8 Oct Octyl
9 Non Nonyl
10 Dec Decyl
11 Undec Undecyl
12 Dodec Dodecyl

Types bewerken

 
Een tertiaire, secundaire en primaire alkylgroep, respectievelijk: tertiair butyl, iso-propyl en methyl
  • Als de waterstof van een eind-koolstofatoom werd verwijderd betreft het een n-alkylgroep;
  • een primaire alkylgroep is van de vorm CH3., de waterstof werd verwijderd van een koolstofatoom waaraan 3 waterstoffen (of 4 in het geval van methaan) gebonden waren;
  • een secundaire alkylgroep is van de vorm R2-CH., de waterstof werd verwijderd van een koolstofatoom waaraan 2 waterstoffen gebonden waren;
  • een tertiaire alkylgroep is van de vorm R3-C., de waterstof werd verwijderd van een koolstofatoom waaraan slechts één waterstof gebonden was.

Chemische eigenschappen bewerken

Alkylgroepen in moleculen zijn niet reactief. Ze kunnen enkel gefunctionaliseerd worden met behulp van radicalen.

Zie ook bewerken