Achalkalaki (stad)

**Achalkalaki**
ახალქალაქი
Stad in Georgië
	;
Geografie
Regio	Samtsche-Dzjavacheti
Gemeente	Achalkalaki
Hoogte	1700 m
Coördinaten	41° 24′ NB, 43° 29′ OL
Bevolking
Inwoners (2023)	7.685
Etniciteit (2014)	Armeens (93,8%); Georgisch (5,7%)
Overige informatie
Stad sinds	1064
Tijdzone	UTC+4
Website	akhalkalaki.gov.ge
Achalkalaki in Samtsche-Dzjavacheti
	;
Foto's
Portaal	Georgië

Achalkalaki (Georgisch: ახალქალაქი; Armeens: Ախալքալաք, Achalkalak, vertaalt als 'Nieuwe Stad') is een stad in het zuiden van Georgië met 7.685 inwoners (2023) en ligt in de regio Samtsche-Dzjavacheti. De stad is gesitueerd op 1.700 meter boven zeeniveau in het Achalkalakiplateau dat deel uitmaakt van het vulkanische Dzjavachetihoogland. Achalkalaki is het bestuurlijk centrum van de gelijknamige gemeente en ligt hemelsbreed 115 kilometer ten zuidwesten van hoofdstad Tbilisi, 40 kilometer van de grensovergang met Armenië en 30 kilometer van de grensovergang met Turkije. De bevolking bestaat voor 94% uit Armeniërs.

Geschiedenis bewerken

Fort Achalkalaki

De locatie van Achalkalaki werd al in de 9e eeuw bewoond, maar de oprichting van de gefortificeerde stad wordt algemeen gedateerd in de vroege 11e eeuw. De eerste fortificaties werden onder de Georgische koning Bagrat III in de periode 1008-1012 gebouwd.^[3] In 1064 kreeg het voor het eerst de status van stad.^[5] In datzelfde jaar werd Achalkalaki verwoest door de Seltsjoekse invasie met 100.000 troepen in het Koninkrijk Georgië.^[6] De naam Achalkalaki staat gegraveerd op een gevel uit 1291 van een in de rotsen uitgehouwen kerk in de middeleeuwse Armeense stad Ani.^[7]

Safawieden en Ottomanen bewerken

In de 16e eeuw werd het gebied door zowel het Ottomaanse Rijk als Safavidisch Perzië bevochten. Na de Vrede van Amasya in 1555 kwam de locatie in Perzisch gecontroleerd gebied te liggen.^[9] Tussen 1637 en 1828 stond de stad onder onder Ottomaans gezag, waardoor de christelijke Armeense en Georgische bevolking van de stad werden geconfronteerd met gedwongen islamisering.^[10] Het was in deze periode onderdeel van het Eyalet van Çıldır (of ook Pasjalik Achaltsiche).^[11]

Russisch gezag bewerken

Na de Russisch-Turkse Oorlog (1828-1829) en het Verdrag van Adrianopel kwam Achalkalaki onder Russisch gezag te staan.^[12] Het fort was door de oorlog vernietigd. In 1831 werd begonnen met de bouw van een nieuwe stad onder dezelfde naam, ten zuidoosten van de oude stad. De restanten van het fort van Achalkalaki zijn nog te zien bij het binnenkomen aan de noordkant van de huidige stad. Er staat ook nog een moskee uit de Ottomaanse periode.

Het nieuwe Achalkalaki kreeg in 1845 stadsrechten. De stad viel onder het oejezd Achaltsiche. Achalkalaki werd in 1874 een "districtsstad van de derde klasse" en werd het bestuurlijk centrum van het afgesplitste oejezd Achalkalaki dat gemeentelijke autonomie kreeg in 1896.^[13] De nieuwe stad werd vanaf het begin vrijwel geheel door Armeniërs bewoond.^[14]

Brutalistisch Cultuurhuis

Tijdens de Koude Oorlog lag de stad in het zogenaamde "grensgebied". Dit hield in dat bezoekers een speciale vergunning nodig hadden om de stad te bezoeken vanwege de ligging dichtbij de grens met Turkije, een NAVO-lidstaat. Daarnaast was in Achalkalaki een basis van de Sovjet-strijdkrachten met 30.000 soldaten.

In onafhankelijk Georgië bewerken

Na de Georgische onafhankelijkheid in 1991 bleef de militaire basis in gebruik door Rusland, als de "62e militaire basis". Deze werd uiteindelijk op 27 juni 2007 overgedragen aan Georgië, nadat de Georgische regering in 2005 een overeenkomst daartoe met Rusland had gesloten.^[15] Het complex aan de westkant van de stad werd in 2014-2015 deels opgeknapt voor een trainingscentrum van de Georgische strijdkrachten,^[16] dat in 2020 opende.^[17]

Demografie bewerken

Begin 2023 had Achalkalaki 7.685 inwoners,^[1] een daling van 7% ten opzichte van de volkstelling in 2014. De bevolking van Achalkalaki bestaat voor 93,8% uit Armeniërs en 5,7% uit Georgiërs.^[18]

Jaar	1851	1886	1897	1922	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2002^[19]	2014	2020	2023
Aantal	2.675	4.303	5.440	2.737	3.475	5.331	8.804	10.751	13.405	15.572	9.802	8.295	7.824	7.685
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.^[20]^[21]^[19] 1851 en 1886.^[23]

Bezienswaardigheden bewerken

Overblijfselen fort

Soerb Chatsj kerk uit 1856

Achalkalaki is in de 21e eeuw een onopvallend provinciestadje, met enkele bezienswaardigheden:

Achalkalaki-fort aan de noordzijde van de stad. Restanten van de oorspronkelijke gefortificeerde nederzetting en een Ottomaanse moskee. Het complex ligt op een rotsplateau boven de Paravani-rivier.^[24]
In het centrum van Achalkalaki staat de Armeens-Apostolische Soerb Chatsj-kerk uit 1856.^[25]

Vervoer bewerken

De belangrijkste wegen door de stad zijn de Georgische routes van internationaal belang S11 en S13. De S13 ligt geheel in de gemeente Achalkalaki en voert vanaf de stad naar de Turkse grens bij Kartsachi alwaar een grensovergang is. De S11 verbindt Achaltsiche met Armenië via Achalkalaki en Ninotsminda en is onderdeel van de Europese weg E692. De nationale route Sh20 heeft de zuidelijke terminus bij de stad Achalkalaki, en is een belangrijke regionale verbinding naar Bakoeriani en Bordzjomi via de 2.417 meter hoge Tschratskaro-pas.

Sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw is Achalkalaki het eindpunt van een spoorlijn van de Georgische Spoorwegen vanuit Marabda via Tetritskaro, Tsalka en Ninotsminda. Sinds 2007 vindt er geen passagiersvervoer meer plaats toen de lijn grootschalig werd gemoderniseerd in het kader van de Bakoe-Tbilisi-Kars spoorlijn. Tussen Achalkalaki en Ninotsminda werd een aftakking naar Turkije aangelegd, waarbij er ook een groot vracht- en spoorwisselstation bij Achalkalaki werd gebouwd. Het nieuwe gedeelte steekt ten zuidoosten van het Kartsachimeer de grens met Turkije over. Sinds 2017 rijden er internationale goederentreinen over het spoor. Het lokale passagiersvervoer werd niet hervat. Het gedeelte tussen het nieuwe station van Achalkalaki en het voormalige eindpunt van de lijn aan de zuidkant van de stad werd daarna ontmanteld.

Geboren bewerken

Achalkalaki heeft diverse staatslieden en culturele persoonlijkheden voortgebracht, waaronder:

Hamo Ohanjanjan (1873–1947), premier van de Republiek Armenië (1918-1920).
Ruben Ter Minasjan (1882–1951), minister van defensie van de Republiek Armenië (1918-1920).
Ahmed bey Pepinov (1893–1938), minister van landbouw van de Democratische Republiek Azerbeidzjan.
Haroetjoen Chatsjatrjan (1955), filmregisseur en -producent

Eterne links bewerken

(ka) Website gemeente Achalkalaki

Referenties bewerken

↑ ^a ^b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2023). Geraadpleegd op 5 juli 2023.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h (en) Karpetian, Samvel (2011), Javakh, 1e druk. Research On Armenian Architecture (RAA) Foundation, Jerevan. ISBN 978-99941-875-7-7. Geraadpleegd op 2 maart 2022.
↑ Karpetian, "A Historical Introduction", p.13, "Akhalkalak", p.53^[2]
↑ (ka) deel I. Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.94 (2003). Gearchiveerd op 10 oktober 2022. Geraadpleegd op 11 oktober 2022.
↑ oorspronkelijke stadsrechten.^[4]
↑ Karpetian, "Akhalkalak", p.53^[2]
↑ Karpetian, "Akhalkalak", p.54^[2]
↑ ^a ^b ^c (en) Skinner, Peter F. (2014), Georgia, the Land Below the Caucasus - A narrative history, 1e druk. Narikala Publications, New York, Londen, Tbilisi. ISBN 978-0-9914232-0-0. Geraadpleegd op 17 januari 2022.
↑ Skinner, Hoofdstuk 12 "Georgia in the 16th Century: Surviving Turkish and Persian Invasions", p.210-231^[8]
↑ Karpetian, "Akhalkalak", p.54^[2]
↑ Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.356^[8]
↑ Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.353, 355, 356^[8]
↑ Karpetian, "Akhalkalak", p.62^[2]
↑ Karpetian, "Akhalkalak", p.63^[2]
↑ (en) Russia Transfers Akhalkalaki Military Base to Georgia. Civil Georgia (27 juni 2007). Geraadpleegd op 1 maart 2022.
↑ (en) MoD Builds Basic Combat Training Center in Akhalkalaki. Civil Georgia (14 augustus 2014). Geraadpleegd op 1 maart 2022.
↑ (ka) A new initial combat training center has been opened in Akhalkalaki. IPN (19 september 2020). Geraadpleegd op 1 maart 2022.
↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 16 oktober 2022.
↑ ^a ^b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie ^[22], "1. Introduction", Pagina 1.
↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 1 januari 2022.
↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.
↑ Karpetian, "Akhalkalak", p.63^[2]
↑ (en) Akhalkalaki Castle. Castles.nl. Geraadpleegd op 5 juli 2023.
↑ Karpetian, "Akhalkalak", p.66-70^[2]

Zie de categorie Akhalkalaki van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[geostatpop-1] (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2023). Geraadpleegd op 5 juli 2023.

[karpetian-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h (en) Karpetian, Samvel (2011), Javakh, 1e druk. Research On Armenian Architecture (RAA) Foundation, Jerevan. ISBN 978-99941-875-7-7. Geraadpleegd op 2 maart 2022.

[3] Karpetian, "A Historical Introduction", p.13, "Akhalkalak", p.53^[2]

[census2002-4] (ka) deel I. Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.94 (2003). Gearchiveerd op 10 oktober 2022. Geraadpleegd op 11 oktober 2022.

[5] rspronkelijke stadsrechten.^[4]

[6] Karpetian, "Akhalkalak", p.53^[2]

[7] Karpetian, "Akhalkalak", p.54^[2]

[skinner-8] (en) Skinner, Peter F. (2014), Georgia, the Land Below the Caucasus - A narrative history, 1e druk. Narikala Publications, New York, Londen, Tbilisi. ISBN 978-0-9914232-0-0. Geraadpleegd op 17 januari 2022.

[9] Skinner, Hoofdstuk 12 "Georgia in the 16th Century: Surviving Turkish and Persian Invasions", p.210-231^[8]

[10] Karpetian, "Akhalkalak", p.54^[2]

[11] Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.356^[8]

[12] Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.353, 355, 356^[8]

[13] Karpetian, "Akhalkalak", p.62^[2]

[14] Karpetian, "Akhalkalak", p.63^[2]

[15] (en) Russia Transfers Akhalkalaki Military Base to Georgia. Civil Georgia (27 juni 2007). Geraadpleegd op 1 maart 2022.

[16] (en) MoD Builds Basic Combat Training Center in Akhalkalaki. Civil Georgia (14 augustus 2014). Geraadpleegd op 1 maart 2022.

[17] (ka) A new initial combat training center has been opened in Akhalkalaki. IPN (19 september 2020). Geraadpleegd op 1 maart 2022.

[etn14-18] (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 16 oktober 2022.

[nootcensus2002-19] Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie ^[22], "1. Introduction", Pagina 1.

[inwplaatsen-20] (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 1 januari 2022.

[etn1923-21] (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.

[retro2017-22] (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.

[23] Karpetian, "Akhalkalak", p.63^[2]

[24] (en) Akhalkalaki Castle. Castles.nl. Geraadpleegd op 5 juli 2023.

[25] Karpetian, "Akhalkalak", p.66-70^[2]

[1]

[3]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[23]

[24]

[25]

[2]

[4]

[8]

[22]