Socialistische Alliantie van het Werkende Volk van Joegoslavië

De Socialistische Alliantie van het Werkende Volk van Joegoslavië[1] (Servo-Kroatisch: Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije, Социјалистички савез радног народа Југославије; Sloveens: Socialistična zveza delovnega ljudstva Jugoslavije; Macedonisch: Социјалистички сојуз на работниот народ на Југославија) was de grootste sociaal-politieke organisatie van de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië. De SSRNJ vervulde de functie van een massaorganisatie waar naast de Joegoslavische Communistenbond ook vakbonden, jeugdorganisaties, de vereniging voor reserveofficieren, Rode Kruis en andere organisaties bij waren aangesloten.[2][3]

Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije
Социјалистички савез радног народа Југославије
Socialistična zveza delovnega ljudstva Jugoslavije
Социјалистички сојуз на работниот народ на Југославија
Socialistische Alliantie van het Werkende Volk van Joegoslavië
Logo
Geschiedenis
Opgericht Augustus 1945
Opheffing 1990
Algemene gegevens
Actief in Socialistische Federale Republiek Joegoslavië
Hoofdkantoor Belgrado
Richting Extreemlinks
Ideologie Communisme
Marxisme-leninisme
Titoïsme
Linksnationalisme
Kleuren Rood
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Geschiedenis bewerken

Directe voorloper van de SSRNJ was het in augustus 1945 opgerichte Volksfront van Joegoslavië en op haar beurt de opvolger was van het Volksbevrijdingsfront van Joegoslavië (1941-1945), dat autonome afdelingen kende in de Joegoslavische deelstaten en verschillende antifascistische organisaties verbond en coördineerde in hun strijd tegen de Duitse bezetter en het fascistische bewind van de Ustašabeweging in Kroatië. Het Volksbevrijdingsfront werd volledig gedomineerd door de Joegoslavische Communistische Partij van de partizanenleider Josip Tito. Na de bevrijding van Joegoslavië door de eigen partizanen vormde Tito Joegoslavië (tot dan toe een koninkrijke) om tot een socialistische federale republiek en werd het Volksbevrijdingsfront vervangen door het Volksfront (NF). Naast een overkoepelende, landelijke organisatie, werden er volksfronten opgericht in alle deelrepublieken. Omdat Joegoslavië een eenpartijstaat was geworden, waren er buiten de communistische partij geen andere partijen bij het NF aangesloten. Wel bleef het voor onafhankelijke politici mogelijk om in aanloop naar verkiezingen op de kieslijst van het NF geplaatst te worden en als partijloos politicus in het parlement te worden gekozen. Een keur aan organisaties was aangesloten bij het Volksfront, zoals de communistische jeugdbond, de pioniersvereniging (voor kleuters), de vrouwenunie, de verschillende vakbewegingen, veteranenorganisaties etc.

In 1953 werd het Volksfront omgevormd tot de Socialistische Alliantie van het Werkende Volk van Joegoslavië (SSRNJ). Tot de opheffing in 1990 was de SSRNJ de massaorganisatie met de meeste leden.[3] In dat laatste jaar telde de SSRNJ 13 miljoen leden.[3] Met het afnemen van de invloed van de Joegoslavische Communistenbond (SKJ) over staats- en sociale instellingen, nam de invloed van de SSRNJ toe.[3] Dit proces kwam op gang in 1952, toen de communistische partij werd getransformeerd in een communistische bond, met autonome afdelingen in de deelrepublieken. Anders dan volksfronten in andere socialistische staten kende de SSRNJ een betrekkelijk grote autonomie t.o.v. de communistenbond. Na de dood van Tito (1980) verzwakte de macht van de SKJ aanzienlijk. In Slovenië, de meest welvarende en liberale republiek van Joegoslavië, sloten zich vanaf het einde van de jaren tachtig ook regime-kritische organisaties aan bij de SSRNJ in die deelstaat.[3]

Na de ontbinding van de SKJ en de invoering van een meerpartijenstelsel in 1990, werd SSRNJ opgeheven. De Servische afdeling fuseerde met de Servische Communistenbond tot de Socialistische Partij van Servië, het machtsvehikel van president Slobodan Milošević (1990). De Sloveense afdeling (SZDL) nam in 1990 de naam Socialistische Partij van Slovenië aan.[4]

Structuur bewerken

De structuur van de SSRNJ was vrijwel gelijk aan die van de SKJ. De SSRNJ was streng hiërarchisch opgebouwd en afdelingen waren tot in de kleinste buurtschappen terug te vinden.[3] Het hoogste bestuursorgaan was het Presidium, dat bestond uit leden van de SKJ, de strijdkrachten, vakbond, jeugdorganisaties etc.[3]

Verkiezingen bewerken

Kandidaten voor verkiezingen op elk niveau (van commune tot federaal parlement) dienden lid te zijn van de SSRNJ. De federale verkiezingen (en de verkiezingen in de deelrepublieken) die tussen 1945 en 1989 werden gehouden waren op basis van een eenheidslijst van kandidaten aangesloten bij de SSRNJ. De meeste van deze kandidaten waren ook lid van de communistenbond, maar dat hoefde niet.

Aangesloten federale organisaties (selectie) bewerken

Afdelingen in de deelrepublieken bewerken

Verkiezingsresultaten bewerken

Parlementsverkiezingen
Jaar Stemmen % Zetels
1945
8.383.455
90,48
354 / 354
1950
-
94,2
354 / 354
1953
-
98,5
282 / 282
1958
-
-
301 / 301
1963
-
-
120 / 120
1969
11.173.725
99,31
120 / 120
1974
-
-
220 / 220
1978
-
-
220 / 220
1982
-
-
220 / 220
1986
-
-
220 / 220
Bron: Nohlen et al.[5], IPU

Zie ook bewerken

Verwijzingen bewerken