Slag bij Wattrelos

Niet te verwarren met de Slag bij Waterloo (1815) tijdens de Napoleontische oorlogen.

De Slag bij Wattrelos vond plaats bij het Vlaamse (nu Franse) Wattrelos op 27 december 1566 tussen een groep calvinistische rebellen (soms "Geuzen" genoemd) en een Habsburgs-Nederlands regeringsleger. Het wordt soms gezien als een van de eerste gevechten van de Tachtigjarige Oorlog.

Slag bij Wattrelos
Onderdeel van de Tachtigjarige Oorlog
Datum	27 december 1566
Locatie	Wattrelos, Vlaanderen, Nederlanden
Resultaat	Regeringsoverwinning
Strijdende partijen
Calvinistische rebellen Nederlandse regeringstroepen
Leiders en commandanten
Jan Denys Maximiliaan Vilain
Troepensterkte
200 voetvolk 50 ruiters 150 voetvolk

Aanloop

Toen in augustus 1566 de Beeldenstorm door de Habsburgse Nederlanden raasde, grepen radicale calvinisten naar de wapenen en bezetten steden als Doornik en Valencijn; later volgden onder meer Amsterdam, Antwerpen, 's-Hertogenbosch en Maastricht. Het regeringsleger sloot het opstandige Valencijn tussen eind november en begin december 1566 in en begon de stad te belegeren. Protestantse predikers onder leiding van Petrus Datheen besloten omstreeks 15 december tijdens een synode te Nieuwkerke dat men zou overgaan tot gewapend verzet tegen de regering, en Valencijn te ontzetten. 200 geuzen van Roesbrugge, Hondschote en Poperinge onder aanvoering van Jan Denys vertrokken richting Doornik om zich daar bij hoofdmacht aan te sluiten.

Gevechten

Maximiliaan Vilain (baron van Rassenghien), sinds 1 juni 1566 de stadhouder van Rijsels-Vlaanderen, hoorde dat de rebellen in Wattrelos waren gearriveerd. Hij stuurde 50 ruiters en 150 voetknechten op hen af, die op 27 december de groep van Denys bij Wattrelos versloegen in een veldslag. Veel rebellen vluchtten vervolgens de parochiekerk van Wattrelos in, die de regeringstroepen in brand staken. Veel opstandelingen kwamen hierbij om.

Nasleep

Twee dagen later werden in de slag bij Lannoy (29 december) de andere geuzen verslagen, maar zij wisten voor het merendeel te vluchten; kort daarna (1 op 2 januari 1567) werd Doornik door regeringstroepen onder Filips van Noircarmes heroverd. Hierdoor kon het belegerde Valencijn niet worden ontzet, maar bleef nog bijna drie maanden uithouden. Toen op 13 maart opnieuw een geuzenleger werd afgeslacht bij Oosterweel, gaf de stad zich na hevige beschietingen over (23 maart 1567).

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen

• Backhouse, M., Beeldenstorm en Bosgeuzen in het Westkwartier (1566–1568). Stichting De Gihonbron Middelburg, Middelburg (2008), pp. 139. Geraadpleegd op 31 juli 2022.
• (en) DuPlessis, Robert S., Lille and the Dutch Revolt: Urban Stability in an Era of Revolution, 1500–1582. Cambridge University Press, Cambridge (2002), pp. 392. ISBN 9780521894173. Geraadpleegd op 31 juli 2022.
• Kuttner, Erich, Het hongerjaar 1566. Amsterdamsche Boek- en Courantmaatschappij, Amsterdam (1949), “XLVI De belegering van Valenciennes en de tous-nus”, 374–381. Geraadpleegd op 31 juli 2022. (vertaald uit het Duits door Johan Winkler)
• Anton van der Lem, Wattrelos. dutchrevolt.leiden.edu. Universiteit Leiden. Geraadpleegd op 31 juli 2022.
• (nl) Van der Wee, Herman (1969). De economie als factor bij het begin van de opstand in de Zuidelijke Nederlanden door Herman van der Wee. BMGN: Low Countries Historical Review 83: 15–32 (Royal Netherlands Historical Society).

Referenties

Gevechten in de Tachtigjarige Oorlog