Rhomaleosaurus
Rhomaleosaurus[1][2][3] is een geslacht van uitgestorven zeereptielen behorend tot de orde Plesiosauria. Rhomaleosaurus (betekent 'sterke hagedis') en is een geslacht uit het Onder-Jura (Toarcien, ongeveer 183 tot 175,6 miljoen jaar geleden) van rhomaleosauride pliosauroidea bekend uit Northamptonshire en uit Yorkshire van het Verenigd Koninkrijk. Het werd voor het eerst benoemd door Harry Seeley in 1874 en de typesoort is Rhomaleosaurus cramptoni. Het was een van de eerste grote zeeroofreptielen, die in de zeeën van het Mesozoïcum jaagden. De lengte was ongeveer zeven meter lang. Net als andere pliosauriërs voedde Rhomaleosaurus zich met ichthyosauriërs, ammonieten en andere plesiosauriërs.
| Rhomaleosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend Fossiel voorkomen: Onder-Jura | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Digitale reconstructie van de Rhomaleosaurus | |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Rhomaleosaurus Seeley, 1874 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Fossiel Rhomaleosaurus cramptoni in het Natural History Museum. Daaronder hangt een bijschrift van fossielenverzamelaar Mary Anning. | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Rhomaleosaurus op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Beschrijving bewerken
Rhomaleosaurus was een krachtig gebouwde pliosauriër met vier paddels. Het dier had een voortreffelijke reukzin en kon zijn prooi lokaliseren met behulp van geur, door passages in zijn schedel met sensorische organen. De neusgaten lagen op zo'n manier, dat het dier zich met een iets geopende bek kon voortbewegen, zodat ze het water konden 'proeven'. Met deze aanpassing zou het zijn prooi kunnen jagen op een vergelijkbare manier als sommige moderne haaiensoorten.
Fylogenie bewerken
Smith & Dyke, 2008 herschreef de schedel van R. cramptoni na zijn laatste voorbereiding. Zowel Rhomaleosauridae als Pliosauridae bleken monofyletisch te zijn en de verwantschappen tussen de soorten van Rhomaleosaurus werden getest. Het onderstaande cladogram volgt Smith & Dyke (2008), met de asterisk die soorten noteerde van Rhomaleosaurus naar hun eigen geslachten sinds hun studie.
| Rhomaleosauridae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Soorten bewerken
- R. cramptoni
In juli 1848 werd een fossiel van een grote plesiosauriër opgegraven in een Alumgroeve in Kettleness, nabij Whitby in Yorkshire. Het werd verzameld uit de A. bifrons ammonietzone van de Whitby Mudstone-formatie, daterend uit het Onder-Toarcien, ongeveer 183 tot 180 miljoen jaar geleden. Het complete skelet dat de schedel bevatte, NMING F8785, werd vijf jaar bewaard in Mulgrave Castle, dat toen eigendom was van de markies van Normanby. In 1853 introduceerde de markies de interessante vondst aan de vooraanstaande Ierse chirurg en anatoom Sir Philip Crampton. In datzelfde jaar bracht Crampton het fossiel over naar Dublin om als middelpunt te worden getoond op de jaarlijkse bijeenkomst van de British Association in 1853. De Zoological Society of Ireland bouwde een speciaal geconstrueerd gebouw voor het grote reptiel. Na een decennium, nog steeds onbeschreven, werd het exemplaar verplaatst naar het Royal Dublin Society museum en officieel beschreven door Alexander Carte en W.H. Bailey als een nieuwe soort plesiosauriër. Carte en Bailey hebben de soort Plesiosaurus cramptoni genoemd naar de Ierse wetenschapper Sir Philip Crampton. In 1874 herkende de Britse geoloog Harry G. Seeley, op basis van deze bevinding, die nu bekend staat als het holotype van de familie Rhomaleosauridae, een nieuw geslacht tot oprichting van Rhomaleosaurus. Pas in 2006 werd de schedel van dit exemplaar eindelijk voorbereid en maakte het een heronderzoek van dit geslacht mogelijk.
- R. propinquus
R. propinquus is bekend van het holotype WM 852.S, gearticuleerd bijna volledig skelet dat de schedel bewaarde, zichtbaar in dorsaal zicht. Het werd verzameld uit de ammonietzone van A. serpentines, van de Whitby Mudstone-formatie, Yorkshire, daterend uit het middelste Toarcien, ongeveer 180-177 miljoen jaar geleden. R. propinquus werd voor het eerst genoemd door Tate en Blake in 1876 als een nieuwe soort Plesiosaurus. Watson (1910) herschreef het als een soort Rhomaleosaurus. Adam S. Smith (2007) suggereerde in zijn proefschrift over de anatomie en classificatie van de familie Rhomaleosauridae dat R. propinquus een jonger synoniem is van Rhomaleosaurus zetlandicus. Smith en Gareth J. Dyke (2008) beschouwden deze soort als geldig.
- R. thorntoni
R. thorntoni is bekend van het holotype BMNH R4853, een driedimensionaal, gedeeltelijk compleet skelet dat het grootste deel van de schedel en de onderkaken heeft bewaard. Het werd verzameld uit Kingsthorp van Northamptonshire, daterend uit het Toarcien. Het is de enige bekende Britse rhomaleosauride uit het Toarcien die tot op heden buiten de kust van Yorkshire is ontdekt. R. thorntoni werd voor het eerst genoemd door Andrews in 1922 en later herzien door Cruickshank (1996) als een jonger synoniem van R. cramptoni, naast R. zetlandicus. Adam S. Smith (2007) en Smith en Gareth J. Dyke (2008) beschouwden deze soort als geldig.
- R. zetlandicus
R. zetlandicus is bekend van het holotype YORYM G503 (foto), een bijna volledige schedel en wervelkolom in combinatie met delen van de ledematen. Het werd verzameld uit de Alum Shale van Whitby Mudstone Formation, Yorkshire, daterend uit het Toarcien. R. thorntoni werd voor het eerst genoemd door Phillips in 1854 en de schedel werd in detail beschreven door Taylor (1992). Later werd het herzien door Cruickshank (1996) als een jonger synoniem van R. cramptoni, naast R. thorntoni. Adam S. Smith (2007) en Smith en Gareth J. Dyke (2008) beschouwden deze soort als geldig.
Opnieuw toegewezen soorten bewerken
Door de jaren heen zijn verschillende soorten aangeduid als Rhomaleosaurus. Volgens Smith (2007) heeft het geslacht Rhomaleosaurus in zijn proefschrift over de anatomie en classificatie van de familie Rhomaleosauridae echter slechts drie geldige soorten: R. cramptoni, R. thorntoni en R. zetlandicus. Smith en Dyke (2008) erkenden ook R. propinquus als geldig. Andere soorten die eerder onder dit geslacht vielen waren: R. megacephalus en R. victor. Smith (2007) en Smith en Dyke (2008) wezen erop dat deze soorten niet tot Rhomaleosaurus behoren, aangezien R. megacephalus wordt verwezen naar Eurycleidus (of naar een nieuw geslacht door Smith en Dyke (2008)) en R. victor vertegenwoordigt een nieuw geslacht genaamd Meyerasaurus door Smith en Vincent in 2010. Cladistische analysen door Ketchum & Benson, 2010, Benson et al., 2011 en Ketchum & Benson, 2011 vonden R. megacephalus basaal ten opzichte van de clade met Rhomaleosaurus en Eurycleidus, Het zou dus in zijn eigen soort moeten zijn, zoals voorgesteld door Smith en Dyke (2008). Hierna is het in zijn eigen geslacht Atychodracon geplaatst. (Smith, 2015).
Thaumatosaurus De naam Thaumatosaurus, wat 'wonder reptiel' betekent, behoorde tot een geslacht van plesiosauriërs dat werd beschreven door paleontoloog Christian Erich Hermann von Meyer, in 1841. Meyer beschreef de soort Thaumatosaurus oolithicus op basis van gedeeltelijke schedel, wervel- en ledemaatresten, die werden gevonden in de Posidonia-schalie van Holzmaden in Baden-Württemberg. In 1856 publiceerde Meyer een volledige beschrijving van Thaumatosaurus en verstrekte later cijfers van het exemplaar. Richard Lydekker (1889) beschouwde Rhomaleosaurus als een synoniem van Thaumatosaurus omdat Richard Lydekker en Harry G. Seeley 'vastberaden weigerden de generieke en specifieke namen te erkennen die door elkaar waren voorgesteld'. Lydekker verwees voortdurend naar de naam Thaumatosaurus in plaats van Rhomaleosaurus. Fraas (1910) erkende beide geslachtsnamen in zijn oorspronkelijke beschrijving van R. victor (nu Meyerasaurus), maar verwijst naar de nieuwe soort Thaumatosaurus victor. Veel andere onderzoekers namen de naam Thaumatosaurus aan. Tegenwoordig wordt dit taxon beschouwd als een nomen dubium, omdat het holotype in het beste geval naar Pliosauroidea indet kan worden verwezen. De diagnostische specimen die voorheen werden beschouwd als de specimen van Thaumatosaurus, vertegenwoordigen nu de holotypes van Eurycleidus, Meyerasaurus en Rhomaleosaurus.
Bronnen, noten en/of referenties
Noten
|