Reynaldo Hahn

Reynaldo Hahn
	Reynaldo Hahn gefotografeerd door Paul Nadar (1898)
Volledige naam	Reynaldo Hahn
Geboren	9 augustus 1874
Overleden	28 januari 1947
Land	Frankrijk
Religie	Joods
Jaren actief	1898-1947
Stijl	Romantiek
Beroep	Componist, Pianist en Dirigent
Nevenberoep	Muziekcriticus
Instrument	Piano
Leraren	Massenet, Dubois; Lavignac en Gounod
Belangrijkste werken	Ciboulette (1923); L'Ile du Rêve (1898); La Carmélite (1902); Mozart (1925); Le Marchaud de Venise (1935); Les oui des jeunes filles (1935); La Fête chez Thérèse (1910); Le Dieu Bleu (1912)
	(en) IMDb-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Reynaldo Hahn (Caracas, Venezuela, 9 augustus 1874^[1] - Parijs, 28 januari 1947) was een Franse componist, pianist, dirigent en muziekcriticus. Zijn vader was een zakenman en ingenieur van Duits-Joodse afkomst, zijn moeder een Venezolaanse. Het (grote) gezin woonde vanaf 1878 in Parijs en verkreeg de Franse nationaliteit.

Levensloop bewerken

De jonge Reynaldo kreeg al vroeg pianolessen en leerde heel snel. Toen hij tien jaar oud was, ging hij naar het Conservatoire national supérieur de musique in Parijs en werd een medestudent van onder anderen Maurice Ravel. Hij kreeg celloles bij Théodore Dubois, solfège en muziektheorie bij Albert Lavignac, de uitvinder van het muziekdictee, en compositie bij Charles Gounod, wiens muziek hij adoreerde. De invloed van Gounod was van korte duur, want Hahn kreeg al snel compositieles van Jules Massenet.

Hahn waardeerde Massenet vooral omdat die nooit zijn wil oplegde aan zijn studenten. Hij drong er op aan toch vooral de eigen emotie, temperament, karakter en stijl in hun muziek toe te passen. Hahn dacht zijn leven lang met veel genegenheid en dankbaarheid terug aan Massenet.

Hahn werkte eerst als dirigent vooraleer hij zich op het componeren toelegde. Hij voelde zich aangetrokken tot het vakmanschap van componisten als Ludwig van Beethoven en Johann Sebastian Bach. Illustratief is het verhaal dat een organist uit de provincie een brief naar Hahns uitgever stuurde voor wat meer informatie over die Piano Sonatine van de "zeventiende-eeuwse componist" Reynaldo Hahn.

Hahn was een groot bewonderaar van Wolfgang Amadeus Mozart. Hij voerde veel van hem uit. Zijn smaak reikte van Giovanni Pierluigi da Palestrina via Joseph Haydn tot Richard Wagner. In tegenstelling tot Claude Debussy, waar hij vreemd genoeg niets mee had en wiens muziek hij 'bespottelijk vond, was hij een fervent bewonderaar van Ravel. Een enorme affectie had hij ook met Robert Schumann wiens Lieder hij de perfecte synthese vond van literatuur en muziek. Hij componeerde zelf ook veel liederen op teksten van onder anderen Victor Hugo en Paul Verlaine. Hij schreef verder opera's, kamermuziek, balletten, toneelmuziek en orkestwerken. Net als zijn leraar Massenet was ook Hahn behoorlijk conservatief en hij is na zijn overlijden daardoor vrijwel onbekend gebleven bij het grote publiek.

Vriendschap met Marcel Proust bewerken

Hahn kreeg begin twintigste eeuw meer bekendheid door zijn (vermoedelijk homoseksuele) relatie met de beroemde schrijver Marcel Proust. Tot de dood van Proust in 1922 hadden ze een hechte intieme relatie. In zijn postuum uitgegeven roman Jean Santeuil portretteert Proust Hahn. Hahn zelf was ook een kenner van vooral de Franse literatuur. Door zijn vriendschap met Proust werd hij een belangrijk muziekcriticus die bekend stond om zijn welbespraakte en gewaardeerde recensies over bekende persoonlijkheden uit die tijd. Hij was ook muziekrecensent voor de Parijse krant Le Figaro en auteur van boeken over muziek.

In 1940 vluchtte Hahn vanwege zijn joodse afkomst uit Parijs naar Cannes. Hij keerde in 1945 terug om de muzikale leiding op zich te nemen van de Opéra national de Paris. Tot en met zijn dood in 1947 bleef hij, ondanks het feit dat hij zijn vriend Proust enorm miste, een flamboyante persoonlijkheid.

Pianoconcert in E (1931) bewerken

Hahn voltooide zijn enige pianoconcert toen hij 55 was. Hij schreef het in een tijd dat hij door het grote publiek als een relikwie uit een voorbije periode werd gezien. Debussy was al 13 jaar dood en Ravel had zijn twee beroemde impressionistische pianoconcerten al geschreven. Hahns pianoconcert uit 1931 klinkt als zeer gedateerd. Het heeft een tijdsduur van een klein halfuur met drie losse delen: Improvisation: modéré très librement - Danse: Vif - Rêverie, Toccata et Finale: Lent, Gai, Allegro.

In 1937 heeft hij er nog een opname van gemaakt met aan de piano Magda Tagliaferro, aan wie hij het stuk had opgedragen. Vijftig jaar na zijn dood is het pianoconcert opnieuw opgenomen door Stephen Coombs in de serie The Romantic Piano Concerto van Hyperion. De enige partituur die er nog van bestond, kwam uit de VS. Het was het exemplaar dat Hahn zelf had gebruikt tijdens de opname van 1937; handgeschreven met overal coupures en aantekeningen met een blauwe pen en verschillende pagina’s aan elkaar geplakt.

Composities bewerken

Werken voor orkest bewerken

1893 Nuit d'amour bergamasque, symfonisch gedicht
1898 Marine, voor kamerorkest
1928 Concerto, voor viool en orkest
1931 Concerto, voor piano en orkest
1942 Concerto, voor vijf instrumenten en orkest

Werken voor harmonieorkest bewerken

1906 Le bal de Béatrice d'Este, suite voor harmonieorkest, twee harpen en piano
1910 La fête chez Thérèse, ballet-pantomime
1915 Les jeunes lauriers, marche militaire
Ouverture-fantasie uit de operette "Ciboulette", bewerking door Roger Boutry

Oratoria bewerken

1888-1933 Le pauvre d'Assise, oratorium naar de 'légende' van Georges Rivollet

Muziektheater bewerken

Opera's bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1893	Agénor	(onvoltooid)
1898	L'Île du rêve	3 aktes	23 maart 1898, Parijs, Opéra-Comique	André Alexandre en Georges Hartmann naar Pierre Loti
1901	La pastorale de Noël «Mystère de Noël»	3 aktes	1908, Parijs	Léonel de La Tourasse en Gaylly de Taurines
1902	La Carmélite	4 aktes	16 december 1902, Parijs, Opéra-Comique	Catulle Mendès
1919	Nausicaa	2 aktes	10 april 1919, Monte Carlo	René Fauchois
1919	Fête triomphale	3 aktes	14 juli 1919, Parijs, Opéra Garnier	St Georges de Bouhélier
1921	La Colombe de Bouddha	1 akte	21 maart 1921, Cannes	André Alexandre
1925	Mozart	3 aktes	2 december 1925, Parijs	Sacha Guitry
1926	Le Temps d'aimer	3 aktes	1926, Parijs	Hugues Delorme, Henri Duvernois en Pierre Wolff
1926	La Reine de Sheba		1926
1935	Le marchand de Venise	3 aktes	25 maart 1935, Parijs, Opéra Garnier	Miguel Zamacoïs naar William Shakespeare
1936	Beaucoup de bruit pour rien	4 aktes		J. Sarment naar William Shakespeare
1949	Le Oui des jeunes filles; orkestratie van Henri Büsser	3 aktes	21 juni 1949, Parijs, Opéra-Comique	René Fauchois naar Leandro Fernández de Moratín

Operettes bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1914	Miousic; (samen met: Camille Saint-Saëns, André Messager, en Alexandre Charles Lecocq	2 aktes	22 maart 1914, Parijs	Paul Ferrier
1923	Ciboulette	3 aktes	7 april 1923, Parijs	Francis de Croisset en Robert de Flets
1930	Brummell	3 aktes	20 januari 1931, Parijs	Robert Dieudonné en Rip
1933	Ô mon bel inconnu	3 aktes	12 oktober 1933, Parijs, Théâtre des Bouffes-Parisiens	Sacha Guitry
1935	Malvina	3 aktes	1935, Parijs	Maurice Donnay en Henri Duvernois

Balletten bewerken

Voltooid in	titel	libretto	choreografie
1892	Fin d'amour	naar Eugène Berrier
1910	La fête chez Thérèse	Catulle Mendès
1911	Le dieu bleu	Jean Cocteau en Frédéric de Madrazo	Michel Fokine
1912	Le bois sacré
1937-1938	Aux bosquets d'Italie	A. Hermant

Revue bewerken

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1926	Une revue	2 aktes	1926, Parijs	Maurice Donnay en Henri Duvernois

Toneelmuziek bewerken

1925 Degas, spectacle de danses

Werken voor koor bewerken

1904 L'Obscurité, voor gemengd koor - tekst: Victor Hugo
1908 Prométhée triomphant, koraal voor solisten, gemengd koor en orkest - tekst: Paul Reboux
1926 Noctem Quietam, voor tenor en gemengd koor

Vocale muziek bewerken

1887-1890 Chansons grises, liederen-cyclus voor sopraan en piano - teksten: Paul Verlaine
1890 Rêverie, lied naar een gedicht van Victor Hugo
1892-1899 Rondels, liederen-cyclus voor solo-zang en piano naar gedichten van Charles d'Orléans, Théodore de Banville, Catulle Mendès
1896 Les Bretonnes, duo voor twee vrouwenstemmen en gemengd koor naar een gedicht van Charles de Goffic
1897 Agnus Dei, voor bariton en sopraan
1902 O Fons Bandersiae!, fragment van een ode voor sopraan solo en vrouwenkoor
1938 Tu es Petrus, motet voor bas, gemengd koor en orgel

Kamermuziek bewerken

1896 Pianotrio
1903 Sarabande, thema en variaties voor klarinet en piano
1905 Pavane d'Angelo, voor fluit, piccolo, klarinet, gitaar, harp (of piano) en strijkkwintet naar een drama van Victor Hugo
1906 Variaties over een thema van Mozart, voor fluit en piano
1906 Nocturne, pour violon et piano
1911 Deux improvisations sur des airs irlandais, voor cello en piano
1921 Pianokwintet
1923 Strijkkwintet
1926 Sonate en do majeur, voor viool en piano
1931 Divertissement pour une fête de nuit, voor strijkkwartet
1936 Eglogue, trio voor blazers
1937 Soliloque et forlane, voor altviool en piano
1939 Romance, voor fluite, altviool en cello
1939 Strijkkwartet in a-mineur
1943 Strijkkwartet in F-majeur
1946 Troisième Quatuor (Pianokwartet), voor viool, altviool, cello en piano

Werken voor piano bewerken

1889 Suite concertante
1890 Les impressions
1891 Notturno alla italiana
1893 3 préludes sur des airs populaires irlandais, voor piano vierhandig
1894-1896 Portraits de peintres, stukken voor piano naar gedichten van Marcel Proust
1917 Le Ruban dénoué, 12 walsen voor twee piano's

Filmmuziek bewerken

1934 La dame aux camelias - C'est à Paris
1934 Sapho

Bibliografie bewerken

P. Peters: De vergeten muziek van Reynaldo Hahn : "Cher Binchnibuls", "Bininuls Bunimuls", "Gunibuls", "Bugnibuls", Mens en Melodie 49:103-9 Feb 1994
Carolyn Barber: An introduction to Reynaldo Hahn's «Le Bal de Beatrice d'Este» (suite pour instruments à vent, deux harpes et un piano), in: «Journal of Band ReSuper Musicalis Weboru (SMW)» (36, 1) 2000, pp 47-64 ISSN 0021-9207
Michael Oliver: Hahn's hidden depths, Classic Cd N77:32-3 Sep 1996
J. Smith: Portraits of painters : Reynaldo Hahn's "Paulus Potter", Keyboard Classics & Piano Stylist: 15:49+ N1 1995
P. Blay, H. Lacombe: A l'ombre de Massenet, Proust et Loti - Le manuscrit autographe de "L'ile du reve" de Reynaldo Hahn, Revue de Musicologie 79:83-108 N1 1993
D.L. Spurgeon: The melodies and songs of Reynaldo Hahn, Nats Journal: 47:4-9+ N4 1991
Mario Milanca Guzman: Reynaldo Hahn y Teresa Carreno en El Cojo Ilustrado, Inter-American Music Review, 11-2, 1991, pp. 75-84
B. Duteurtre: Ciboulette a Nantes, Diapason-Harmonie N369:30 Mar 1991
Lorraine Gorrell: Reynaldo Hahn : composer of song, mirror of an era, The Music Review. 46 (1985), pp. 284-301.
Claude Chamfray: Reynaldo Hahn, 9. VIII. 1875-27. I. 1947. in: «Courrier Musical de France» (19) 1967.

Externe links bewerken

(fr) Biografie van Hahn
(fr) Association Reynaldo Hahn

Bronnen, noten en/of referenties

↑ De meeste bronnen geven 1874 op, maar drie bronnen geven 1875 op: Le Petit Robert des noms propres (2010), Componistenlexicon (Theo Willemze, 1981) en Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9, deel 4

[1] De meeste bronnen geven 1874 op, maar drie bronnen geven 1875 op: Le Petit Robert des noms propres (2010), Componistenlexicon (Theo Willemze, 1981) en Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9, deel 4

[1]