|
Welkom, in dit portaal krijgt u een overzicht van de bestaande informatie over auteurs, genootschappen, opvattingen en praktijken in voornamelijk de westerse esoterische traditie.
De term westerse esoterie bestrijkt een breed spectrum aan esoterische stromingen in de westerse cultuurgeschiedenis. Het gaat met name om westerse opvattingen over esoterie sinds de renaissance tot heden.[1] Hierbij kunnen ruwweg twee filosofisch-religieuze tradities worden onderscheiden (neoplatonisme en hermetisme), drie 'traditionele wetenschappen'[2] (astrologie, magie of magia,[3] en alchemie), en een stroming van theosofische speculaties (kabbala).[4] Neoplatonisme, hermetisme en gnosticisme zijn de vroegste hellenistische bronnen waaruit renaissancemagie en christelijke kabbala ontsproten. Zij vormden samen dan weer de inspiratie voor latere stromingen binnen de westerse esoterie, zoals rozenkruisers, christelijke theosofie, het 19e-eeuwse occultisme, spiritisme, de 20e-eeuwse newagebeweging, en andere vormen van moderne alternatieve spiritualiteit.[5] Esoterie is een schijnbaar "ongrijpbaar begrip", verwijzend naar een niet minder ongrijpbaar domein van studie. Niettemin, stelt hij, hoewel niemand het gemakkelijk vindt om uit te leggen wat het is, staat esoterie nu al tientallen jaren op de agenda van de academische studie van religie, en trekt het ook steeds meer de aandacht van andere disciplines binnen de geesteswetenschappen. Het kan volgens hem niet eenvoudig als religie bestempeld worden, lijkt geen vorm van filosofie te zijn en wordt in onze tijd niet als wetenschap aanvaard. Nochtans participeert het in al deze gebieden, ook in de kunsten, zonder dat het eenvoudig tot een ervan kan worden gereduceerd.
Esoterie is een jongere term dan occultisme en raakte pas in de negentiende eeuw in zwang. Het begrip werd dus niet in de loop der eeuwen door mensen zelf gebruikt voor hun eigen ideeën en praktijken. Enerzijds duidt het op een zekere exclusiviteit van kennis en rituelen en heeft het dus te maken met geheimzinnigheid. Het staat dan tegenover exoterie. Anderzijds verwijst het naar een reeks denkers en stromingen die overeenkomsten vertonen en historisch verwant zijn, zoals het neoplatonisme en hermetisme. Laatste is gangbaar in de hedendaagse studie naar (westerse) esoterie.[6] Bij de identificatie van stromingen zijnde esoterisch mag men veronderstellen dat een zoektocht naar hogere en diepere inzichten belangrijk is. Dat kan draaien om gnosis, maar ook om de onderzoeking en manipulatie van occulte krachten (zoals de vermeende invloed van de sterren).
- Waarom heeft esoterie last van een slechte reputatie?
Het antwoord hierop is niet kort en eenduidig te geven. Voor geleerden en onderzoekers is esoterie lange tijd (ruwweg sinds de achttiende eeuw) een vorm van verworpen kennis geweest: een verzameling van denkbeelden die te boek kwamen te staan als bijgelovig, irrationeel, zweverig enzovoort. Dat is echter een oordeel van latere tijd. Al sinds de klassieke oudheid bestonden er allerlei esoterische stromingen, waaronder het pythagorisme, en praktijken en theorieën zoals magie en astrologie. Velen geloofden erin. Desondanks had men van tijd tot tijd last van een slechte reputatie, maar om andere redenen. Zo kon men astrologie vrezen omdat men de invloed van de sterren en het vastliggende lot maar niets vond. Bovendien zou de astroloog zo veel te veel kennis van individuen krijgen. In de middeleeuwen wisselden attitudes nogal eens ten aanzien van bijvoorbeeld magie. Magie werd veel gepraktiseerd, maar bleef onderwerp van discussie, omdat er bijvoorbeeld demonen mee gemoeid konden zijn. Na een algehele opleving van esoterie in de vroegmoderne tijd groeide de kritiek echter behoorlijk, en ontstond via het verlichtingsdenken een toenemende polemiek tegen het 'niet-rationele'.
Voor meer details en bronnen wordt verwezen naar de artikelen Esoterie en Westerse esoterie.
Zin om te helpen?
Als je er interesse in hebt, geef je dan hier op!
Etalage-artikelen
Categorieën:
- Verwante portalen: Portaal: Antropologie - Portaal:Religie - Portaal:Filosofie - Portaal:Yoga
- Aan occultisme verwante thema's: Bijgeloof - Volkskunde - Mythologie - Folklore - Alternatieve geneeskunde
- ↑ Zie voor de chronologische begrenzing van het studiegebied bv. Western Esotericism and the Science of Religions van Faivre & Voss ('Survey article') - Numen Vol. 42, Brill, Leiden 1995.
- ↑ A. Faivre, in Faivre & Hanegraaff (ed.) 1995, pp. 6-7.
- ↑ Magia naturalis, soms witte magie genoemd, het tegengestelde van demonische magie. Het is een vorm van magie waarin geen beroep wordt gedaan op bovennatuurlijke wezens.
- ↑ Opgemerkt moet worden dat hiermee niet bedoeld wordt dat theosofische speculaties bij o.a. het hermetisme geheel ontbraken, integendeel.
- ↑ Definitie van Nicholas Goodrick-Clarke, professor westerse esoterie aan de University of Exeter: 'Occultisme is gebaseerd op een religieuze denkwijze waarvan de wortels zich tot in de oudheid uitstrekken. Ze kunnen worden beschreven als de westerse esoterische traditie waarvan we de belangrijkste ingrediënten kunnen identificeren als gnosticisme, de hermetische geschriften over alchemie en magie, het neoplatonisme en de kabbala, allen stammend uit het gebied ten oosten van de Middellandse Zee in de eerste eeuwen van onze jaartelling.
- ↑ Zie de introductie van Hanegraaff 2006.
|
Esoterie op WikipediaWist je dat...
|
Esoterische/occulte systemen en groepen
|
| |
Het leven van sommige occultisten/esoterici, zoals Casanova, Cagliostro, en John Dee lijkt wel een avonturenroman, terwijl anderen een eerder besloten leven hebben geleid. De mythevorming rond veel van die figuren is groot en door de mist van de tijd zien we hun contouren niet meer zo scherp. Gelukkig kunnen we onze eigen mening over hen vormen door het werk dat ze hebben nagelaten. In dit bonte gezelschap van alchemisten, astrologen, filosofen en kabbalisten
|
konden we tot in de 16e en 17e eeuw zelfs gerespecteerde wetenschappers aantreffen zoals Kepler en Newton die een groot deel van hun leven wijdden aan de studie van esoterische zaken. Het nichtje van Einstein berichtte dat haar oom steeds een exemplaar van Blavatsky's "Geheime Leer" op zijn nachtkastje had liggen. Als zelfs de voornaamste protagonisten van de verwetenschappelijking van ons wereldbeeld af en toe een blik over de haag van de rationaliteit werpen, waarom zouden wij het dan niet doen?
| |
Occultisten, esoterici
|
| | Esoterische/occulte terminologie
Adept - Amulet - Anagram - Animisme - Ascendant - Astraal - Astrale projectie - Astrale reis - Astrologie - Athame - Aura - Automatisch schrijven - Avatar - Balneum Mariae - Beschermengel - Bezweringen - Boek der Schaduwen - Boze oog - Caduceus - Caput mortuum - Chakra - Channelling - Cingulum - Demon - Demonologie - Duivelsmerk - Divinatie - Djinn - Druïde - Ectoplasma - Elementalen - Elixer - Esoterisch - Etherisch dubbel - Exorcisme - Gematria - Gnosticisme - Goetia - Golem - Grimoire - Handoplegging - Heks - Heksenhamer - Hekserij - Helderziendheid - Hermetica - Horoscoop - Incubus - Kabbala - Karma - Kristalkijken - Levitatie - Leylijnen - Lycantropie - Magie - Magiër - Magisch vierkant - Magische cirkel - Mantra - Medium - Metempsychose - Mysticisme - Necromancie - Omen - Ouijabord - Out of Body Experience - Pantheisme - Paranormale gave - Parapsychologie - Pendelen - Pentagram - Klopgeest - Precognitie - Psychokinese - Psychometrie - Reiki - Reïncarnatie - Sabbat - Satan - Satanisme - Seance - Shamaan - Spiritualisme - Steen der Wijzen - Sympathische magie - Synchroniciteit - Talisman - Tarot - Telepathie - Teleportatie - Tetragrammaton - Tovenaar - Trance - Transmigratie - Uurhoekhoroscoop - Vloek - Voodoo - Voorteken - Witte magie - Xenoglossie - Zodiak - Zwarte magie - Zwarte mis
| |
Omdat esoterie eigenlijk een parapluterm is voor vele soorten praktijken, is elke poging tot indeling een beetje arbitrair. [1] Ruwweg zouden we drie categorieën kunnen onderscheiden:
- Voorspellend
- Magisch (rituelen en praktijken om omgeving te beïnvloeden)
- Spiritueel of religieus
| |
Esoterische/occulte teksten
|
|
- Waarschuwing voor esoterische praktijken
Mensen gaan op zoek naar zingeving in religie en esoterie, waardoor commerciële vormen van esoterie oudere systemen van gnosis zoals astrologie en tarot gepopulariseerd worden om een naïef publiek te vermaken of te bedriegen. Dagelijks raadplegen duizenden mensen hun horoscoop in de krant, en tarotlezers, mediums en allerlei zelfverklaarde paragnosten zetten professionele betaalwebsites op om goedgelovige klanten te lokken. Mensen nemen ook hoe langer hoe meer hun toevlucht tot alternatieve genezers die beweren betere resultaten te kunnen behalen dan de 21e-eeuwse wetenschap. Hoewel esoterie een interessant studiegebied is, doet men er dus beter aan om de praktijken zelf te blijven wantrouwen. Al te goedgelovig zijn kan immers je geestelijke en fysieke gezondheid schaden.[2]
|
- ↑ Zo kan bijvoorbeeld alchemie deels ook in de categorie "spiritueel" opgenomen worden: de zoektocht naar de Steen der Wijzen kan opgevat worden als een spiritueel proces.
- ↑ Evaluatie van Nederlandstalige websites over esoterie
|
Uitgelicht
 Een 16e-eeuws portret van John Dee, schilder onbekend. Volgens Charlotte Fell Smith was dit portret geschilderd toen John Dee 67 was. John Dee (Londen, 13 juli 1527 – Mortlake (Surrey), 1608 of 1609) was een Engels humanist, filosoof, wiskundige, geograaf, astroloog en adviseur van koningin Elizabeth I. Tevens wijdde hij zijn leven aan alchemie, wichelarij en Hermetische filosofie.
Dee bestudeerde zowel de wereld van de wetenschap als van de magie, op het moment dat ze juist uit elkaar dreven. In zijn twintiger jaren had hij al overvolle zalen in Sorbonne, de Universiteit van Parijs. John was een fanatieke promotor van de wiskunde. Verder was hij een gerespecteerde astronoom en een belangrijke navigatie-expert. Hij leidde veel mensen op die later zouden zorgen voor de ontdekkingsreizen van Engeland (hij bedacht de term "British Empire", letterlijk vertaald het Britse Rijk).
Tegelijkertijd verdiepte hij zich in de magie en de Hermetische filosofie, waar hij de laatste 25 jaar van zijn leven aan zou wijden. Voor Dee, net als voor zoveel van zijn tijdgenoten, waren deze activiteiten geen tegenstrijdige, maar juist bijzondere aspecten van een samenhangend wereldbeeld.
|
Dit kan beter
- Geïllustreerde Sleutel tot de Tarot (5 mrt 2009)
- Wichelarij (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Demonologie (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Hermes Trismegistus (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Max Heindel (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Satanisme (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Medium (esoterie) (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Spiritisme (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Helena Blavatsky (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Astraallichaam (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Witte magie (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Placidus (Beachcomber 6 mrt 2009 22:15 (CET))
- Numerologie (Beachcomber 7 mrt 2009 20:37 (CET)]])
|
