P.G. Wodehouse
Pelham (‘Plum’) Grenville Wodehouse (Guildford, Verenigd Koninkrijk, 15 oktober 1881 – Southampton, New York, Verenigde Staten, 14 februari 1975) (spreek uit: woedhous) was een Brits-Amerikaans humoristisch schrijver, wiens werk wordt gekenmerkt door een rijk, opzettelijk archaïsch taalgebruik, waarin hij de spot drijft met het Engeland van vóór de Eerste Wereldoorlog. Men zegt wel dat hij musicals in proza schreef.
| Pelham Grenville Wodehouse | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
P.G. Wodehouse in 1930, op achtenveertigjarige leeftijd
| ||||
| It is a good rule in life never to apologize. The right sort of people do not want apologies, and the wrong sort take a mean advantage of them.[1] | ||||
| Algemene informatie | ||||
| Ook bekend als | P.G. Wodehouse | |||
| Geboren | 15 oktober 1881 | |||
| Geboorteplaats | Guildford | |||
| Overleden | 14 februari 1975 | |||
| Overlijdensplaats | Southampton | |||
| Beroep | auteur | |||
| Werk | ||||
| Genre | humor | |||
| (en) IMDb-profiel | ||||
| ||||
Biografie bewerken
Wodehouse had een versnipperde jeugd en werd grotendeels opgevoed door mensen die niet zijn ouders waren. Zijn vader was een hoge ambtenaar in de Britse koloniën (o.a. rechter in Hongkong). Van zijn tweede tot zijn vijftiende levensjaar bracht de jonge ‘Plum’ in totaal ongeveer zes maanden door met zijn ouders.
Tussen zijn twaalfde en achttiende ging Wodehouse naar school op Dulwich College, wat de meest vormende ervaring van zijn leven bleek (en wat misschien de rotsvaste trouw van zijn personage Bertie Wooster aan diens oude schoolvrienden verklaart). Daarna werkte hij twee jaar bij de Hongkong & Shanghai Bank. Vervolgens schreef hij stukjes in de London Globe en andere publicaties. In 1910 vestigde hij zich in de Verenigde Staten, waar hij eerder, in 1909, een paar artikelen had verkocht voor een goede prijs. Hij werd op 26 juni 1936 onderscheiden met de Amerikaanse Mark Twain Medal voor “outstanding and lasting contribution to the happiness of the world”. Op 21 juni 1939 ontving hij van de Oxford University een eredoctoraat in de Letteren voor zijn gehele oeuvre, waarna hij als Dr. Pelham aangesproken kon worden.
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog woonde Wodehouse in Frankrijk, waar hij werd opgepakt. Hij bracht enige tijd door in krijgsgevangenenkampen in Huy, Luik, Tost en Berlijn en werd in 1941 door de Duitsers vrijgelaten in ruil voor het verzorgen van vijf korte, enigszins komische autobiografische radio-uitzendingen, gericht tot Amerika, dat zich op dat moment nog niet in de oorlog had gemengd. De uitzendingen waren op zich zeer onschuldig en Wodehouse dacht dat de Britten hem erom zouden bewonderen, omdat hij tijdens zijn gevangenschap zijn stiff upper lip had bewaard. Ze vonden echter plaats in een tijd waarin de oorlog voor het Verenigd Koninkrijk slecht verliep en de Duitse expansiedrift maximaal was. Hij werd door de Britse pers beschuldigd van collaboratie en verraad en de publieke opinie keerde zich dusdanig tegen hem dat hij zich niet meer welkom voelde in Engeland en zich in Amerika vestigde. Tot zijn voornaamste tegenstanders behoorde de auteur van Winnie de Poeh, A.A. Milne, met wie Wodehouse ooit goed bevriend was. Hij werd verdedigd door andere gerenommeerde Britse schrijvers, zoals Evelyn Waugh en George Orwell. De Britse geheime dienst MI5 kwam tot de conclusie dat Wodehouse naïef was en iets doms had gedaan, maar dat hij geen verrader was.
De Britse reactie op zijn Duitse uitzendingen bevreemdde Wodehouse ten zeerste. Tot aan zijn dood op hoge leeftijd bleef hij zich afvragen of hij nu wel of niet had gecollaboreerd.
In 1955 werd Wodehouse, die woonachtig was in de staat New York, tot Amerikaans staatsburger genaturaliseerd. Hij bezocht zijn vaderland nooit meer.
In 1975, zeer kort voor zijn dood, werd hij in absentia geridderd voor zijn literaire verdiensten door Elizabeth II en sindsdien mag hij sir genoemd worden. Men neemt aan dat hij niet eerder was geridderd, omdat men hem zijn Duitse radio-uitzendingen nog altijd kwalijk nam.
Werk bewerken
Wodehouse's werk is grotendeels onvertaalbaar, al is het wel vertaald. Om het ten volle te kunnen waarderen moet de lezer vertrouwd zijn met de Engelse taal, de Britse geschiedenis en de Britse literatuur. (Bertie Wooster, een van Wodehouses creaties, citeert voortdurend halve zinnen uit werk van Shakespeare, Tennyson en de bijbel, die hij dan echter meestal abusievelijk aan zijn butler Jeeves toeschrijft.)
Wodehouse's werk speelt zich vaak af rond:
- Blandings Castle, bewoond door Lord Emsworth, diens zuster en diens personeel. Lord Emsworth houdt zich vooral bezig met zijn prijsvarken, genaamd ‘de Keizerin van Blandings’
- de rijke nietsnut Bertie Wooster
- Woosters butler Jeeves, die onder het toeziend oog van de indrukwekkende tantes Dahlia en Agatha romances van schoolvrienden van Bertie probeert te lijmen, te voorkomen of tot stand te brengen
- de Golfclub, waar vele verhalen worden verteld door het ‘oudste lid’
De verhalen van Wodehouse spelen zich in het algemeen af in het Engeland van de jaren net voor de Eerste Wereldoorlog. De meeste hoofdpersonen leven van geërfd geld en hoeven zich niet bezig te houden met saaie dingen als in hun levensonderhoud voorzien.
Wodehouse schreef niet alleen humoristische boeken, maar ook succesvolle musicals zoals A Damsel in Distress uit 1938 (op uitdrukkelijk verzoek van componist Gershwin), gebaseerd op een novelle uit 1919,[2]Have A Heart uit 1917,[3]Oh, Kay! uit 1926,[4]Rosalie uit 1928[5] en Anything Goes uit 1934 van Cole Porter. Zijn boeken werden lange tijd niet serieus genomen door het literaire establishment, maar tegenwoordig gelden ze als taalkundig onnavolgbare juweeltjes waarvan er vele nog constant in druk zijn en populair blijven.
Bibliografie bewerken
Wodehouse schreef zo’n honderd boeken, verspreid over tientallen jaren.[6] De eerste jaartallen betreffen de eerste uitgave in Nederland. Herdrukken worden hier niet vermeld. Veel van Wodehouses in het Nederlands vertaalde werk verscheen als Prisma-pocket.
- 1963 – Aan Venus ontvloden (Joy in the Morning; 1946)
- 1974 – Als ik jou was (If I Were You; 1931)
- 1928 – Amor in het kippenhok (Love among the Chickens; 1921)
- 1975 – Archie ontdekt Amerika (Indiscretions of Archie; 1921)
- 2012 – Avonturen van Ukridge - financieel genie met tegenslag (8 Ukridge verhalen) t.g.v. het 30-jarig bestaan van de PGWS
- 1961 – Bedankt, Jeeves! (Thank You, Jeeves; 1934)
- 2014 – Bill (Bill; 1917), lied
- 1971 – Bloot op Blandings Castle (A Pelican at Blandings; 1970)
- 1959 – Borreluurtje (Cocktail Time; 1958)
- 1959 – Bravo, Jeeves! (Right Ho, Jeeves; 1934)
- 1960 – De avonturen van Sally (The Adventures of Sally; 1922)
- 1988 – De beste golfverhalen (Fore! The Best of Wodehouse on Golf; 1983)
- 2012 – De bovenbuurman (The Man Upstairs; 1914)
- 1957 – De das met de blauwe hoefijzers (Ring for Jeeves; 1953)
- 1964 – De dienstwillige dienaar (Service with a Smile; 1961)
- 1965 – De dolende schurk (Ukridge; 1924)
- 1957 – De hammenkoning (Quick Service; 1940)
- 2014 – De heer, het meisje en de pestbuil (The Man, the Maid and the Miasma; 1910)
- 2011 – De inval of Hoe Clarence Engeland redde (The Swoop; 1909)
- 1972 – De krakende butler (The Old Reliable; 1951)
- 2016 – De krenterige miljonair (The Tuppenny Millionaire; 1912)
- 1965 – De linke golfspeler (The Heart of a Goof; 1926)
- 1966 – De lokkende miljoenen (Frozen Assets; 1964)
- 2022 – De man van boven (The Man Upstairs; 1910)
- 1955 – De onnavolgbare Jeeves (The Inimitable Jeeves; 1923)
- 1956 – De ontvoerde zeug (Summer Lightning; 1929)
- 1941 – De verlegen vrijgezel (The Small Bachelor; 1927)
- 1970 – De verliefde butler (Do Butlers Burgle Banks?; 1968)
- 2005 – De ware kerststemming (Jeeves and the Yule-Tide Spirit; 1930)
- 1973 – Diefje met verlos (Pearls, Girls and Monty Bodkin; 1972)
- 1971 – Dit is het einde, Jeeves (Much Obliged, Jeeves; 1971)
- 1960 – Dokter Sally (Doctor Sally; 1932)
- 1998 – Drie om één (The Girl on the Boat; 1922)
- 1949 – Echt iets voor mei (Spring Fever; 1948)
- 1964 – Een heer op vrijersvoeten (A Gentleman of Leisure; 1910)
- 1928 – Een vroolijke romance (Something Fresh; 1915)
- 1957 – Er zit een luchtje aan (Something Fishy; 1957)
- 1951 – Familie-festival (Mr. Mulliner Speaking; 1929)
- 2022 – Franse toestanden (French Leave; 1955)
- 1973 – Geld op de bank (Money in the Bank; 1942)
- 1960 – Geld zat! (Big Money; 1931)
- 2022 – Geluk in de morgen (Joy in the Morning; 1946)
- 1968 – Getapte verhalen (Meet Mister Mulliner; 1927)
- 1959 – Gevleugelde varkens (Pigs Have Wings; 1952)
- 2012 – Goede gnoes (Good gnus; 1929)
- 2013 – Golf is geluk (The Clicking of Cuthbert; 1922)
- 1972 – Goudklompje (The Little Nugget; 1913)
- 2004 – Gratis geld (Money for Nothing; 1928)
- 1958 – Gussie en Katvis (The Mating Season; 1949)
- 1969 – Henry’s grote liefde (Company for Henry; 1967)
- 2010 – Heer Agravaine (Sir Agravaine; 1912)
- 1964 – Herberg ‘De Rustende Hengelaar’ (Mulliner Nights; 1933)
- 1954 – Het blazoen van de Woosters (The Code of the Woosters; 1938)
- 2023 – Het kamperfoeliehuisje (Honeysuckle Cottage; 1925)
- 1927 – Het meisje in de taxi (A Damsel in Distress; 1919)
- 2021 – Het meisje in de taxi (A Damsel in Distress; 1919)
- 1972 – Het meisje in het blauw (The Girl in Blue; 1970)
- 2003 – Het mondharmonica mysterie (The Education of Detective Oates; 1914)
- 2013 – Het verhaal van Willem Tell (William Tell told again; 1904)
- 1933 – In de soep (Hot Water; 1932)
- 1967 – Jeeves blijft in de plooi (Stiff Upper Lip, Jeeves; 1963)
- 2014 – Jeeves, een man van eer (The Code of the Woosters; 1938)
- 2017 – Jeeves en de liefde (The Mating Season; 1949)
- 2006 – Jeeves en het dreigend noodlot (Jeeves and the Impending Doom; 1930)
- 1970 – Jeeves fixt ’t (Carry On, Jeeves; 1925)
- 1962 – Jeeves met vakantie (Jeeves in the Offing; 1960)
- 1937 – Jimmy verliefd (Piccadilly Jim; 1918)
- 2019 – Klatergoud (Barmy in Wonderland; 1952)
- 1935 – Knap jij ’t maar op, Jeeves (Carry On, Jeeves; 1925)
- 2017 – Kopzorgen (Something to Worry About; 1913), gebundeld met 'n Zorgelijk zaakje
- 1958 – Lachgas (Laughing Gas; 1936)
- 1958 – Lentekoorts (Spring Fever; 1948)
- 1967 – Liefdesperikelen op Blandings Castle (Galahad at Blandings; 1965)
- 2001 – Lord Emsworth bedoelt het goed (Lord Emsworth Acts for the Best; 1992)
- 1962 – Malle mensen (Uneasy Money; 1916)
- 1960 – Maneschijn in de zomernacht (Summer Moonshine; 1937)
- 1960 – Met Jeeves door dik en dun (Jeeves and the Feudal Spirit; 1954)
- 1959 – Mickey Mouse en het parelsnoer (The Luck of the Bodkins; 1935)
- 2015 – Mr. Mulliners sterkste verhalen (11 Mulliner verhalen)
- 1963 – Nieuwe bezems (Something Fresh; 1915)
- 1971 – Oom Fred versiert het (Uncle Fred in the Springtime; 1939)
- 1961 – Oompje dynamiet (Uncle Dynamite; 1948)
- 1953 – Phips is de man! (The Old Reliable; 1951)
- 1961 – Piccadilly Jim (Piccadilly Jim; 1918)
- 1968 – Plumpudding (Plum Pie; 1966)
- 1928 – Psmith, aspirant bankier (Psmith in the City; 1910)
- 1928 – Psmith journalist (Psmith Journalist; 1915)
- 1928 – Psmith knapt het op! (Leave it to Psmith; 1923)
- 1956 – Rumoer op Blandings Castle (Heavy Weather; 1933)
- 2018 – Ruth in ballingschap (Ruth in Exile; 1912)
- 1972 – Sam en de schat (Sam the Sudden; 1925)
- 1927 – Sam en zijn schat (Sam the Sudden; 1925)
- 1975 – Tantes zijn geen heren (Aunts Aren't Gentlemen; 1974)
- 1950 – Uit de pekel (The Code of the Woosters; 1938)
- 1976 – Uitstekend, Jeeves (Very Good, Jeeves; 1930)
- 1934 – Ukridge (Ukridge; 1924)
- 1950 – Veulens in galop (Young Men in Spats; 1936)
- 1959 – Volle maan (Full Moon; 1947)
- 1950 – Vooruit maar, Jeeves! (The Inimitable Jeeves; 1923)
- 2022 – Vrijblijvende raad (By Advice of Counsel; 1910)
- 1974 – Vrijgezellen (Bachelors Anonymous; 1973)
- 1951 – Wat een familie! (Meet Mr. Mulliner; 1927)
- 1963 – Zeepneus en co (Ice in the Bedroom; 1961)
- 2019 – Zijn eerste baan (Out of School; 1909)
- 1979 – Zonsondergang op Blandings (onvoltooid) (Sunset at Blandings; 1977)
- 2017 – 'n Zorgelijk zaakje (Something to Worry About; 1913), gebundeld met Kopzorgen
Wodehouse schreef en bewerkte ook verschillende toneelwerken:
- 1947 – Goeie morgen Bill (Good Morning, Bill; 1927)
- 1949 – Toneel op het kasteel (The Play's the Thing; 1926)
- 1958 – Slag om de duiten (Come On, Jeeves; 1953)
- 2011 – Het gaat om het spel (The Play's the Thing; 1926)
Autobiografie:
- 1959 – Wodehouse over Wodehouse (Over Seventy; 1957)
In Nederland verschenen als omnibus:
- 1974 – Blandings Castle omnibus
- 1972 – Jeeves omnibus
En een Engelstalige uitgave:
- 2005 – Now, Talking about Cricket (uitgeverij Kopwit)
De P.G. Wodehouse Society liet ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan een stripboek samenstellen, op basis van een ballonstrip van Georges Mazure:
- 2007 – Laat ’t maar aan Psmith over! (Leave it to Psmith; 1923)
Ook werd een tweetalig werk door de P.G. Wodehouse Society uitgegeven, gebaseerd op een strip in Lego:
- 2014 – Jeeves en de ongenode gast (Jeeves and the Unbidden Guest; 1916)
Leen Spierenburg tekende in 1948 de beeldroman De grote match, als deel 6 uit de Panterserie. Dit was gebaseerd op een Wodehouse-boek. De P.G. Wodehouse Society heeft dit opnieuw uitgegeven, met een voorwoord van Annemieke en Leon Spierenburg.
- 2015 – De grote match (Psmith Journalist; 1915)
Van de reis naar Engeland in 2009 door de P.G.Wodehouse Society is ook een boekuitgave samengesteld.[7]
Ook verschenen er diverse luisterboeken, hervertalingen en podcasts via uitgeverij Modern Dutch:
- 2007 – Jeeves en het lied der liederen (Jeeves and the Song of Songs; 1930)
- 2008 – Uitstekend, Jeeves: een P.G. Wodehouse audioboek (Very Good, Jeeves; 1930)
- 2010 – Oom Fred flitst even langs (Uncle Fred Flits By; 1935)
- 2011 – Jeeves & ik (My Man Jeeves; 1919)
- 2011 – Een golf van misdaad op kasteel Blandings (The Crime Wave at Blandings; 1935)
- 2013 – De lange hole (The Long Hole; 1922)
- 2017 – Een nieuwe kerstvertelling (Another Christmas Carol; 1970)
- 2018 – Jeeves is uniek (The inimitable Jeeves; 1923)
- 2018 – Noodweer op kasteel Blandings (Summer Lightning; 1929)
- 2018 – Toe maar, Jeeves (Carry On, Jeeves; 1925)
- 2018 – Jeeves brengt geluk / 't Is goed, Jeeves / Goed bezig, Jeeves (Right Ho, Jeeves; 1934)
- 2018 – Jeeves en de gladde rakker (Jeeves and the Greasy Bird; 1965)
- 2018 – Waar gehakt wordt... (Jeeves Makes an Omelette; 1958)
- 2019 – Graag gedaan! (Service with a Smile; 1961)
- 2019 – Hoe ik vriend Gussie uit de knoei haalde (Extricating Young Gussie; 1915)
- 2019 – Leuke jongens! (Young Men in Spats; 1936)
- 2020 – Groot gelijk, Jeeves (Jeeves in the Offing; 1960)
- 2020 - Bingo en de Pekinezencrisis (Bingo and the Peke Crisis; 1937)
- 2020 - De gemaskerde troubadour (The Masked Troubadour; 1936)
- 2020 - Een romance in Droitgate Spa (Romance at Droitgate Spa; 1937)
- 2020 - Tuppy’s beproeving (The Ordeal of Young Tuppy; 1930)
- 2021 - Ukridge opent een bankrekening (Ukridge Starts a Bank Account; 1967)
- 2021 - Jeeves - Een man van eer (The Code of the Woosters; 1938)
- 2021 - Het spijt de redactie (The Editor Regrets; 1939)
- 2021 - Een goed woordje (The Word in Season; 1940)
- 2021 - De bui trekt over (The Shadow Passes; 1950)
- 2021 - Obese ooms (Stylish Stouts; 1965)
- 2021 - Net wat ik wilde (Just What I Wanted; 1915)
- 2022 – Het meisje in de taxi (A Damsel in Distress; 1919)
- 2022 – Geluk in de morgen (Joy in the Morning; 1946)
Diverse luisterboeken bevatten begeleidende muziek van de Bill Brookers’ Jugband.
Personages bewerken
Enkele belangrijke personages in Wodehouse-verhalen:
- Reginald Jeeves
- Bertram (Bertie) Wilberforce Wooster
- Stanley Featherstonehaugh Ukridge
- Mr. Mulliner
- Lord Emsworth, Clarence Threepwood, Galahad Threepwood, Freddie Threepwood
- Rupert Baxter
- Augustus (Gussie) Fink-Nottle
- Tuppy Glossop, Sir Roderick Glossop, Honoria Glossop
- Sir Roderick Spode
- Sir Watkyn Bassett, Madeline Bassett
- Stiffy Byng
- Roberta (Bobbie) Wickham
Verfilmingen bewerken
Zo'n twintig van Wodehouses verhalen zijn verfilmd, veelal met Stephen Fry en Hugh Laurie in de hoofdrollen, als respectievelijk Jeeves en Wooster in de BBC-serie Jeeves and Wooster.
Literatuur bewerken
Er zijn ten minste achttien biografieën over Wodehouse. De meest volledige beschrijving van alle biografieën is te vinden in What about Wodehouse? A Biographers' Bibliography, samengesteld door Peter Nieuwenhuizen in 1994.[8] Een recente en goed ontvangen biografie is Wodehouse: A Life door Robert McCrum uit 2004.[9] De Engelse auteur Paul heeft een geheel nieuwe thematische biografie in drie delen opgezet die ook zeer goed ontvangen is: Pelham Grenville Wodehouse - This is jolly old Fame (vol.1)[10] - Mid-Season Form (vol.2)[11] - The Happiness of the World (vol.3)[12].
In 2021 verscheen t.g.v. het 40-jarig bestaan van de Nederlandse P.G. Wodehouse Society een nieuwe bibliografie waarin alle werken vermeld staan die in Nederland en België uitgegeven zijn, met tevens vermelding van alle comic books en strips die op het werk van Wodehouse gebaseerd zijn en alle verwijzingen in de Nederlandse literatuur: P.G. Wodehouse translations in Dutch.[13]
Externe links bewerken
- P.G.Wodehouse Society – Nederland (PGWS)
- The P.G. Wodehouse Society – Engeland (WS UK)
- The Wodehouse Society – Amerika (TWS)
- The Drones Club – België (TDC)
- Bibliografie van The Russian Wodehouse Society
- Madame Eulalie’s Rare Plums
- Modern Dutch Podcasts
- Wodehouse in the Virtual International Authority File (VIAF): 46734193
Noten bewerken
- ↑ Wodehouse, P. G., The Man Upstairs and Other Stories. ISBN 9783956764356. Gearchiveerd op 1 november 2021.
- ↑ Pollack, Howard, George Gershwin, His Life and Work (blz.677), University of California Press. 2006. ISBN 978-0-520-24864-9
- ↑ Pollack, Howard, George Gershwin, His Life and Work (blz.181), University of California Press. 2006. ISBN 978-0-520-24864-9
- ↑ Pollack, Howard, George Gershwin, His Life and Work (blz.379), University of California Press. 2006. ISBN 978-0-520-24864-9
- ↑ Pollack, Howard, George Gershwin, His Life and Work (blz.424), University of California Press. 2006. ISBN 978-0-520-24864-9
- ↑ Kooy, Rob; Corljé, Etienne; Nieuwenhuizen, Peter I. (2004), P.G.Wodehouse in Nederlandse vertaling: bibliografie. The P.G. Wodehouse Society, Amsterdam, 40 pp. ISBN 90-808356-3-3.
- ↑ Div. (2012), De P.G.Wodehouse Society op reis. The P.G.Wodehouse Society, Amsterdam, 87 pp.
- ↑ (en) Nieuwenhuizen, Peter I. (1994), What about Wodehouse? A Biographers’ Bibliography. Pressa Via Juglans Nigra, Utrecht, 40 pp. ISBN 90-75126-01-8.
- ↑ (en) McCrum, Robert (2004), Wodehouse - a Life. Viking, London, 530 pp. ISBN 978-0-670-89692-9.
- ↑ (en) Kent, Paul S. (2019), Pelham Grenville Wodehouse - This is jolly old Fame. Can of Worms Enterprises Ltd, London, 286 pp. ISBN 978-1-916190-83-2.
- ↑ (en) Kent, Paul S. (2021), Pelham Grenville Wodehouse: Mid-Season Form. Can of Worms Enterprises Ltd, London, 334 pp. ISBN 978-1-916190-86-3.
- ↑ (en) Kent, Paul S. (2022), Pelham Grenville Wodehouse - The Happiness of the World. Can of Worms Enterprises Ltd, London, 353 pp. ISBN 978-1-911673-00-2.
- ↑ (en) Nieuwenhuizen, Peter I. (2021), P.G. Wodehouse Translations in Dutch. The Plum Press, Utrecht, 327 pp. ISBN 978-94-6406-814-6. Gearchiveerd op 1 augustus 2021.
