Petrus Johannes Houtzagers

Petrus Johannes Houtzagers (Utrecht, 13 april 1857 - Loenen aan de Vecht, 21 januari 1944) was een Nederlands architect.

Sociëteit "Sic Semper" (1890) op de hoek Trans-Nieuwegracht

Biografie

Houtzagers werd geboren in Utrecht. Na zijn lagere school volgde hij enkele lessen in het hand- en constructietekenen. Hij zette zijn studie vervolgens voort aan de Poly-technische School te Delft. Na zijn afstuderen was hij korte tijd opzichter. Zo was hij in 1880 'buitengewoon opzichter' bij de restauratie van het Buitenhof. Na een periode van opzichterswerk vestigde hij zich in 1882 in Utrecht als architect. Hij was hier eveneens directeur en docent aan Het Utrechtsch Museum van Kunstnijverheid gedurende 37 jaar. Enkele bekende leerlingen van hem zijn Gerrit Rietveld en Jan van der Lip. In 1919 verhuisde Houtzagers naar De Bilt. In 1928 nam hij zijn intrek in de buitenplaats 'Vegtlust' in Loenen aan de Vecht, waar hij in 1944 overleed.

Chronologische lijst met werken.

'R' en 'G' betekenen respectievelijk 'rijksmonument' en 'gemeentelijk monument'.

Vroege werken: 1883-1898

• 1883 Zeist: Villa in het Wilhelminapark.
• 1883 Middelharnis (Goeree-Overflakkee): Twee gemeentescholen met onderwijzerswoningen.
• 1883 Den Bommel (Goeree-Overflakkee): Gemeenteschool met onderwijzerswoning.
• 1889 Utrecht: Oranjesociëteit 'Sic Semper' (Moge het altijd zo blijven), Trans/Nieuwegracht (R).
• 1889 Utrecht: Notaruskantoor met bovenwoning, Nobelstraat 2.
• 1890 De Meern: Verbouwing Raadhuis, Rijksstraatweg 74.
• 1892 Utrecht: Herenhuizen Ramstraat 23-27 en 29.
• 1892 Soest: Raadhuis, Steenhoffstraat 2-4 (G).
• 1892 Soest: Gemeenteschool.
• 1893 Utrecht: Ambachtsschool met directeurswoning (samen met D. Kruijf), Schoolplein 9 (tot 1931: Schoolplein 28b). Woning: G.
• 1893 Woudenberg: Constantiahoeve (Quatre-Bras/De Viersprong)), Zeisterweg 84.
• 1894 Utrecht: Villa Nieuw Beresteyn, Museumlaan 7 (R).
• 1895 Utrecht: Jansdam 10.
• 1895 Utrecht: Gebouw De Stichtsche bank, hoek Vredenburg-Drieharinbgstraat.
• 1895 Utrecht: Winkelpui Zadelstraat 30.
• 1895 Utrecht: Blok winkelwoonhuizen, Nobelstraat 28-30/Lucasbolwerk 2 (G).
• 1895 Voorschoten: Blok van 14 burgerwoonhuizen, St. Nicolaasbrug.
• 1896 Utrecht: Kantoor voor Verzekerings Maatschappij 'Kosmos', Choorstraat 2 (R).
• 1896 Utrecht: Winkelwoonpand, Choorstraat 6.
• 1896 Utrecht: Verbouwing drukkerij "Bosch en Zn.", Oudegracht/Korte Nieuwstraat (nogmaals vergroot en verbouwd 1904, 1910, 1922, 1926 en 1928).
• 1896 Utrecht: 43 woningen voor woningbouwvereniging "Concordia", Concordiastraat/Amsterdamsestraatweg.
• 1896 Zeist: Villa Anna, Woudenbergseweg 3.
• 1898 Utrecht: Herenhuizen voor de Levensverzekerings Maatschappi "De Utrecht",Emmalaan 1-19/Ramstraat 2-16 (R).
• 1898 Utrecht: Verbouwing van een huis tot kinderziekenhuis, Nieuwegracht 137.
• 1898 Utrecht: Woonhuizen Wilhelminapark 18-22 (G).
• 1899 Utrecht: Verbouwing Winkel van Sinkel voor bank Vlaer en Kol, Oudegracht.
• 1899-1900 Utrecht: Restauratie en verbouwing van een pand voor de Utrechtse Hypotheekbank, Drift 17.
• 1900 (omstreeks) Zeist: Villa met stal- en koetshuis, Lageweg 1a (G)
• 1900 Utrecht: Verbouwing van een fabrieksgebouw, Oudegracht.
• 1900 Utrecht: Reconstructie gevel en renovatie hal Drift 15.
• 1900-1901 Zeist: verbouwing van het kantoor van de Verzekeringsmaatschappij "Kosmos", Driebergseweg 2.
• 1901 Utrecht: verbouwing van een pand tot huishoudschool, Nieuwegracht 135.

Late werken: 1903-1927

• 1903 Utrecht: Wilhelminapark 44 (G).
• 1903 Utrecht : Badhuis Koekoeksplein 4.
• 1904 Utrecht: Verbouwing en uitbreiding van het warenhuis van Vroom en Dreesman, Stadhuisbrug. In dezelfde stijl wordt dit pand nogmaals verbouwd en vergroot in 1909, 1914 en 1923 (R).
• 1905 Huis ter Heide: Villa.
• 1905 Zeist: Verbouwing van de buitenplaats Schaerwijde, Utrechtseweg 85-87.
• 1906 Utrecht: Verbouwing van het winkelpand van Vroom en Dreesman, Lange Viestraat.
• 1906 Bosch en Duin (gem. Zeist): Villa Amersfoortseweg 29 (G).
• 1906 Utrecht: Verbouwing en uitbreiding van een woonhuis aan de Drift.
• 1906 Utrecht: Ontwerp Circus Maximus voor Lustrum "Germanicus" van het Utrechtsch Studenten Corps.
• 1906 Utrecht: Blok winkelwoonhuizen, Korte Jansstraat 1-7/Achter St. Pieter (G).
• 1907 Utrecht: Winkelwoonhuis Korte Jansstraat 11 (?).
• 1907 Utrecht: Verbouwing van het winkelpand van Vroom en Dreesman, Lange Viestraat 9. Verdere verbouwing en uitbreiding in 1912, 1913, 1914, 1925 en 1926.
• 1907 Utrecht: Herenhuis Maliebaan 74 (R).
• 1907 Utrecht: Verbouwing Drift 21.
• 1910 Hilversum: Herenhuis in opdracht van broer J.D. Houtzagers, Soestdijkerstraatweg 46.
• 1911 Utrecht: Burgemeesrter Reigerstraat 65 (hoek Oudwijkerdwarsstraat).
• 1911-1912 Utrecht: Holy Trinity Church, Van Limburg Stirumplein 2 (R) Afb.
• 1913 Utrecht. Versobering voorgevel Westerkerk, Catharijnekade.
• 1913 Utrecht: Badhuis Zonstraat 112a.
• 1914 Utrecht: Pastorie bij Holy Trinity Church, Van Hogendorpstraat 26 (R).
• 1915 Utrecht: Badhuis Kanaalstraat (later moskee), Kanaalstraat 36-38.
• 1915 Utrecht: Rijkslandbouwschool aan het Oppenheimplein.
• 1922 Utrecht: Verbouwing en uitbreiding van de drukkerij 'Bosch en Zn.', Korte Nieuwstraat, Utrecht. In 1926 wordt het pand in dezelfde stijl nogmaals verbouwd en uitgebreid.
• 1922-1923 De Bilt: Immanuelkerk en pastorie (G), Soestdijkseweg Zuid 49.
• 1922-1922 Utrecht: Utrechtse vestiging Vroom & Dreesmann, Oudegracht 167 (uitbreiding).
• 1925 Utrecht: Badhuis aan de Thorbeckelaan.
• 1925 Utrecht, Groenestraat. Huis ten dienste van Wilhelminakinderziekenhuis.
• 1925 Utrecht: Winkelwoonhuizenblok Drift 3-5/Nobelstraat 1-5.
• 1926 Utrecht: Volksbadhuis aan het Willem van Noortplein 19.
• 1927 De Bilt: Winkelpand aan de Burgemeester De Withstraat 14.
• 1928 Zevenhuizen; gereformeerde kerk, Dorpsstraat 106-108.

Zie ook

• Site over P.J. Houtzagers met toegang tot een scriptie over hem van Marceline Dolfin.

Bronnen

• Blijdenstein, Roland 1984a Zeist, groei en bouw. Geschiedenis, bouwstijlen en woonhuistypen (derde druk). Zeist.
• Blijdenstein, Roland 1984b Zeist, groei en bouw. Den Dolder en Bosch en Duin. Zeist.
• Blijdenstein, Roland 1984c Zeist, groei en bouw. Utrechtseweg-Driebergseweg. Zeist
• Boer, Arjan den 2015 "Stadhuisbrug: krijgt de oude V&D z'n allure terug?" De Utrechtse Internet Courant 16/1/2015.
• Boer, Arjan den 2015 "Drift 21: een megalomane bankierswoning" De Utrechtse Internet Courant 23/10/2015.
• Boer, Arjan den 2017 "Drift 17: eeuwenoud woonhuis werd Utrechtsche Hypotheekbank" De Utrechtse Internet Courant 16/1/2017.
• Boer, Arjan den 2021 "Architect in Utrecht en Indië : Rijk Rijksen Gzn. (1872-1944)", in Oud-Utrecht : tijdschrift voor geschiedenis van de stad en provincie Utrecht, april 2021.
• Does, Arinda van der en Richard Zweekhorst 2009 Tuinhistorische waardering. Buitenplaats De Viersprong Woudenberg.
• Dolfin, Marceline 1985 P.J. Houtzagers, architect. Doctoraalscriptie Universiteit Utrecht.
• Dolfin, Marceline J., E.M. Kylstra en Jean Penders 1989 Utrecht. De huizen binnen de singels. Overzicht. 's Gravenhage.
• Dolfin, Marceline, 1998 "Petrus Johannes Houtzagers (1857-1944), architect". In: Utrechtse biografieën Levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Utrechters, deel 5. Utrecht, p. 62-66.
• Geel, Jessica van, 2018. I love you Rietveld. Amsterdam.
• Hoogewoud, Guido 1974 "De Amsterdamse Beursprijsvraag van 188 ", in: H. P. Berlage 1856-1934: Een bouwmeester en zijn tijd (= Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 25), 277-365.
• Houtzagers, P.J. 1902 Catalogus van het Museum voor Kunstnijverheid te Utrecht. Utrecht.
• Hulten, Bibi van et al. 1992 Jugendstil in Utrecht. Utrecht.
• Japikse, N. et al., 1938, Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld. Amsterdam, p. 706.
• Jekel, J.M en A.J.A.M Lisman, 2006 De lustrumfeesten te Utrecht in 1906. Hilversum. Lijst van Nederlandse architecten.
• Leliman, J.H.W., 1920 Het stadswoonhuis in Nederland gedurende de laatste 25 jaren. Met 480 afbeeldingen. 's Gravenhage.
• Leliman, J.H.W. en K. Sluyterman 1916 Het moderne landhuis in Nederland. 's Gravenhage.
• Meulen, J.N. van der, 1993 "Museum en school van kunstnijverheid te Utrecht", in: Maandblad Oud-Utrecht, september 1993, p. 94-100.
• Mulder, Peter 2014 "Een tentoonstelling in 1883", De Blauwdotter, Ledenblad van het Genootschap "Oud Noordwijk" nr. 1689-12.
• Nieuwenhuysen, W.L. van 1961  "Herinneringen aan de Korte Jansstraat", Maandblad Oud-Utrecht, oktober 1961, 119-123.
• Pey, Inge 2004 Bouwen voor gezeten burgers. Herenhuizen en villa's in de nieuwe stadswijken van Utrecht, Groningen en Nijmegen (1874-1901). Zwolle/Zeist.
• Pulles, Noortje 1996 "Anno Reparata 1900. De restauratie van het pand Drift 17 door P.J. Houtzagers in 1900". In: Banken in Amsterdam 1860-1890 (= De Sluitsteen jaargang 12). Ohé en Laak.
• Rijkslandbouwwinterschool 1939. De Rijkslandbouwwinterschool te Utrecht 1914-1939. Utrecht.
• Russo, Beatrice "Overburen", in Post Planjer, Utrecht.
• Schilp, Cor, 1985, "Utrechts Ommelanden 85 jaar geleden". In: Van Buiten, periodiek van de Stichting Het Utrechts Landschap 10/1. De Bilt.
• Schneider, Chr. L. 1987 De kleine kerk van De Bilt. 100 jaar Gereformeerde Kerk 1887-1987. De Bilt.
• Stenvert, Ronald 2012  Biografie van de baksteen 1850-2000.  Wbooks, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Te downloaden als pdf.