Péruwelz

**Péruwelz**
Stad in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Henegouwen
Arrondissement	Doornik-Moeskroen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	61 km² (2023); 75,14%; 10,18%; 14,68%
Coördinaten	50° 30' NB, 3° 35' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	17.318 (01/01/2024) ; 49,05% ; 50,95% ; 283,89 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 19,86%; 60,52%; 19,62%
Buitenlanders	9,62% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Jimmy Ababio (PS)
Bestuur	PS, Les Engagés-AC, RPP
Zetels; MR-IC; PS; Les Engagés-AC; RPP	25; 12; 10; 2; 1
Economie
Gemiddeld inkomen	19.195 euro/inw. (2022)
Werkloosheidsgraad	13,6% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 7600; 7601; 7602; 7603; 7604; 7604; 7604; 7604; 7604; 7608	Deelgemeente; Péruwelz; Roucourt; Bury; Bon-Secours; Baugnies; Braffe; Brasmenil; Callenelle; Wasmes-Audemez-Briffœil; Wiers
Zonenummer	069
NIS-code	57064
Politiezone	Bernissart-Péruwelz
Hulpverleningszone	Picardisch Wallonië
Website	peruwelz.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Doornik-Moeskroen; in de provincie Henegouwen
Portaal	België

Péruwelz is een stad in de Belgische provincie Henegouwen. Ze telt ruim 17.000 inwoners, ligt nabij de Franse grens en wordt doorsneden door het kanaal Nimy-Blaton.

Naam

Péruwelz heeft in de loop van de geschiedenis ongeveer twintig verschillende namen gehad, waaronder Perwes, Pérues, Perwez en Pierwes. In deze benamingen is een constante factor terug te zien, namelijk dat ze steeds samengesteld zijn uit twee herkenbare lettergrepen. De eerste, afgeleid van pier of per, zou verwijzen naar het gesteente dat in de Péruwelzse ondergrond veelvuldig voorkomt: een kalksteenlaag die bij winning zwartkleurige stenen oplevert. De tweede lettergreep zou afgeleid zijn van het woord welz, met als betekenis waterrijke vlakte, poel, voorde of drinkplaats. Water is inderdaad een ander belangrijk bestanddeel van de ondergrond van de stad, waar uit een aquifer een groot aantal natuurlijke bronnen ontspringt. Daarnaast is er een kleine rivier, de zwarte Verne, die het grondgebied van Péruwelz doorkruist en drasland en moerassen voedt.^[1]

Bezienswaardigheden

Het Lavoir werd in 1860 aangelegd, geïntegreerd in het Parc Simon en voorzien van een toegangspoort in art nouveau van 1912. Het is nu een publieke fontein, gevoed door natuurlijke bronnen, welke voorzien is van een afvoerbekken, een wasbekken en een drinkbekken.
Het Parc Simon werd aangelegd in 1862 na de gedeeltelijke opvulling van de kasteelvijvers en de kanalisatie van de Verne. In het park zijn een aantal historische obkecten te zien zoals de 16e-eeuwse schandpaal.
Het Kasteel van Péruwelz werd in 1642 opgericht voor Philippe-Emmanuel de Croÿ en werd in de 2e helft van de 19e eeuw vervangen door een brasserie. Enkele restanten van het kasteel zijn opgenomen in het Parc Simon.
Het Château Petit werd in 1860 gebouwd in opdracht van de industrieel Edmond Petit op de plaats waar sinds 1632 de Birgittijnen een klooster hadden. Het gebouw is in neorenaissancestijl en wordt omringd door een landschapspark.
Het Château Simon is een herenhuis van 1907 in eclectische stijl met stijlelementen in art nouveau. Het werd gebouwd in opdracht van Edouard Simon-Piret.
Het Château Marie-Louise (ook: La Maison de Cerfontaine) is een classicistisch kasteel uit de 1e helft van de 18e eeuw. Het werd meermaals verbouwd en kreeg aan de rechterzijde in de 20e eeuw een zijvleugel.
Het Château Duez werd in 1895 gebouwd voor de industrieel Eugène Duez die spinnerijen bezat.
De Moulin banal was een onderslagmolen op de Verne en banmolen van het kasteel. Het gebouw van 1732 is gerenoveerd en doet dienst als winkel.
De Moulin de Cerfontaine is een bovenslagmolen op de Verne. Het gebouw is van 1828 en in 1980 werd het rad verwijderd. De molen bevindt zich in het gehucht Cerfontaine, nabij de Franse grens.
De Moulin Leroy is het restant van een ronde stenen molen van het type grondzeiler, gebouwd in 1788. De wieken verdwenen tijdens de Tweede Wereldoorlog en in 1953 werd ook het binnenwerk verwijderd. De verder intacte romp dient als opslagplaats.
De Heilig-Hartkerk (Église du Sacré-Coeur) is een neogotisch kerkgebouw van 1910, gebouwd in de wijk la Roë.
De Baptistenkerk (Temple protestante Baptiste) is een neogotisch kerkgebouw van 1903.
De Sint-Kwintenskerk (Église Saint-Quentin) is een neoclassicistisch kerkgebouw van 1844-1848.De toren, gebouwd in zandsteen, is van 1611.

Natuur en landschap

Péruwelz ligt nabij het Kanaal Nimy-Blaton-Péronnes en aan de Verne. De hoogte aan de hoofdkerk bedraagt 36 meter.

Panoramafoto van Péruwelz

Demografische ontwikkeling

Demografische ontwikkeling voor de fusie

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen; 1976= inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[2]	Evolutie: 1992=index 100
1992	16.526	100,0
1993	16.517	99,9
1994	16.593	100,4
1995	16.570	100,3
1996	16.622	100,6
1997	16.689	101,0
1998	16.775	101,5
1999	16.824	101,8
2000	16.867	102,1
2001	16.910	102,3
2002	16.824	101,8
2003	16.767	101,5
2004	16.800	101,7
2005	16.810	101,7
2006	16.843	101,9
2007	16.826	101,8
2008	16.940	102,5
2009	16.970	102,7
2010	16.993	102,8
2011	17.067	103,3
2012	17.216	104,2
2013	17.302	104,7
2014	17.295	104,7
2015	17.354	105,0
2016	17.132	103,7
2017	17.152	103,8
2018	17.113	103,6
2019	17.159	103,8
2020	17.120	103,6
2021	17.178	103,9
2022	17.141	103,7
2023	17.235	104,3
2024	17.318	104,8

Kernen

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Péruwelz (I)	12,67	8.245	651	57064A
2	Wiers (IX)	12,77	2.873	225	57064B
3	Callenelle (X)	2,40	597	248	57064C
4	Brasménil (VIII)	5,42	741	137	57064D
5	Wasmes-Audemez-Briffœil (VII)	6,23	461	74	57064E
6	Baugnies (VI)	5,34	576	108	57064F
7	Braffe (V)	5,54	460	83	57064G
8	Bury (IV)	5,01	682	136	57064H
9	Roucourt (III)	3,56	877	246	57064J
10	Bon-Secours (II)	2,08	1.606	774	57064K

Overige kernen

Wasmes-Audemez-Briffœil bestaat uit Wasmes en de kleinere gehuchten Audemez en Briffœil;
in Wiers ligt het gehucht Ringies;
in Baugnies het gehucht Ponange;
in het zuiden van deelgemeente Péruwelz ligt op de Franse grens het gehucht Mont de Péruwelz.

Kaart

Péruwelz, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen.

Aangrenzende gemeenten

De gemeente Péruwelz grenst aan de volgende gemeenten en dorpen:

a. Maubray (stad Antoing)
b. Vezon (stad Doornik)
c. Barry (stad Doornik)
d. Pipaix (stad Leuze-en-Hainaut)
e. Willaupuis (stad Leuze-en-Hainaut)
f. Tourpes (stad Leuze-en-Hainaut)
g. Thumaide (gemeente Belœil)

h. Basècles (gemeente Belœil)
i. Blaton (gemeente Bernissart)
j. Bernissart (gemeente Bernissart)
k. Condé-sur-l'Escaut (Frankrijk)
l. Vieux-Condé (Frankrijk)
m. Hergnies (Frankrijk)
n. Flines-lès-Mortagne (Frankrijk)

Politiek

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25	%	25
	IC¹ / PRL-MCC² / MR-IC^A	46,26¹	12	46,61¹	13	46,06¹	12	46,72¹	13	24,55²	6	28,18¹	8	9,48¹	2	43,30^A	13	41,11^A	12
	PRL-MCC² / MR³ / MR-IC^A	-		-		-		-		24,55²	6	-		27,92³	8	43,30^A	13	41,11^A	12
	PS	45,94	12	46,54	12	48,62	13	45,53	12	40,57	11	38,74	11	39,39	11	23,33	6	35,22	10
	ECOLO	-		4,25	0	5,32	0	4,42	0	6,52	1	7,17	1	8,11	1	10,91	2	6,25	0
	A.D.C.¹ / Action Citoyenne²/ Les Engagés-AC³	-		-		-		-		28,36¹	7	18,22²	5	15,1²	3	9,95²	2	10,21³	2
	RPP	-		-		-		-		-		-		-		10,38	2	7,21	1
	RW	7,8	1	-		-		-		-		-		-		-		-
Anderen^(*)		-		2,61	0	-		3,33	0	-		7,69	0	-		2,14	0	-
Totaal stemmen		10706		10434		10586		10531		10816		10882		10985		11225		11028
Opkomst %						95,41		94,04		92,98		92,53		90,38		90,40		86,94
Blanco en ongeldig %		5,01		5,18		4,87		6,2		8,2		7,67		8,26		8,91		8,65

(*) 1982: RPW (2,61%) / 1994: ESPOIR (3,33%) / 2006: F.N. (5,94%), VDC (1,75%) / 2018: NATION (2,14%).
De meerderheid wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Burgemeesters

1977-1984 : Eugène Sarot (PS)
1984-1988 : André Lamblin (IC)
1989-1994 : Roger Henneuse (PS)
1995-2000 : Claudy Huart (IC)
2001-2004 : Jacques Devaux (PS)
2004-2018 : Daniel Westrade (PS)
2019-2024: Vincent Palermo (MR-IC)
2024-2025: Benjamin Delaunoit (PS)
2025-heden: Jimmy Ababio (PS)

Tram en spoornet in 1922. Van Péruwelz tot Bonsecours was er een paardentram

Verkeer en vervoer

Spoor- en tramwegen

Er bestaat een spoorwegstation van de NMBS langs spoorlijn 78 (Saint-Ghislain - Doornik): station Péruwelz. Langs dezelfde spoorlijn is er ook een stopplaats in Callenelle dat enkel door P-treinen op werkdagen wordt bediend. Vroeger was er een spoorverbinding met Frankrijk: de spoorlijn 92. De buurtspoorwegen (lijn 420) kwamen eveneens tot het spoorstation van Péruwelz, vanwaar er een aansluiting was op de paardentram naar Bon-Secours. Net over de grens bij Bon-Secours eindigde een tramlijn van het voormalige tramnet van Valenciennes. Deze tram- en spoorlijnen zijn te zien op de kaart van 1922.

Memoires Constant Wairy

Trivia

In 1979 verscheen de door de Nederlandse journalist Henri Knap geschreven roman De weg naar Péruwelz. Dit verhaal werd in 1983 als tv-miniserie verfilmd door Hank Onrust.

De hoofd-kamerknecht van Napoleon Bonaparte, Louis Constant Wairy, werd hier geboren. Hij publiceerde omvangrijke memoires over zijn ervaringen aan het Franse Keizerlijke Hof.

Nabijgelegen kernen

Bon-Secours, Wiers, Roucourt, Thumaide, Blaton, Bernissart

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Geschiedenis van Péruwelz, Etymologie
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
↑ Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 15 februari 2013.
↑ Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be

Zie de categorie Péruwelz van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Geschiedenis van Péruwelz, Etymologie

[2] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[3] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

[4] Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 15 februari 2013.

[5] Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]