Wikipedia:Vrijheid van panorama

Overzicht beheerpagina's

Vrijheid van panorama (VvP / FOP) of panoramavrijheid is de vrijheid om foto's te maken van bouwwerken en objecten in de openbare ruimte, en deze verder (ook commercieel) te verspreiden. Deze vrijheid is meestal vastgelegd in een wettelijk kader, en kan per land verschillen

Land	Vrijheid	Externe link
België	Ja	Belgische wet
Duitsland	Ja	Duitse wet
Frankrijk	Nee	Franse wet
GOS	Nee	Overzichtpagina
Hongarije	Nee	Hongaarse wet
Ierland	Ja	Ierse wet
Nederland	Ja	Auteurswet

Indien een land negatief uitspreekt over de panoramavrijheid, dan wil dat niet zeggen dat er geen foto's van bouwwerken of objecten uit dat land op Wikipedia geplaatst kunnen worden. Er moet dan wel aan de voorwaarden van publiek domein worden voldaan (de auteur van het werk is meer dan 70 jaar geleden overleden).

Toelichting per land bewerken

België bewerken

In België is de panoramavrijheid ingevoerd bij wet van 27 juni 2016. De wet werd gepubliceerd op 5 juli en trad in werking op 15 juli 2016.

De tekst van de wet zegt dat:

de reproductie en de mededeling aan het publiek [toegelaten is] van werken van beeldende, grafische of bouwkundige kunst, die zijn gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, indien de reproductie of de mededeling gebeurt van het werk zoals het zich aldaar bevindt en wanneer die reproductie of mededeling geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk en geen onredelijke schade wordt berokkend aan de wettige belangen van de auteur;

Duitsland bewerken

Afbeeldingen gemaakt van gebouwen en objecten te zien vanaf de openbare ruimte kunnen commercieel worden gebruikt. Wel is er toestemming nodig indien er aanpassingen en afgeleide werken van worden gemaakt.

Het Duitse artikel luidt als volgt:

§ 59 UrhG - Werke an öffentlichen Plätzen

(1) Zulässig ist, Werke, die sich bleibend an öffentlichen Wegen, Straßen oder Plätzen befinden, mit Mitteln der Malerei oder Grafik, durch Lichtbild oder durch Film zu vervielfältigen, zu verbreiten und öffentlich wiederzugeben. Bei Bauwerken erstrecken sich diese Befugnisse nur auf die äußere Ansicht.

(2) Die Vervielfältigungen dürfen nicht an einem Bauwerk vorgenommen werden.

Uit de bovenstaande tekst valt dus af te leiden dat het moet gaan om werken die bedoeld zijn om blijvend aan de openbare weg te staan. In het verleden al achtte het Bundesgerichthof de panoramavrijheid niet van toepassing op een rondreizende tentoonstelling. Ook een afbeelding van de door Christo ingepakte Reichstag voldeed niet aan het 'bleibend'-criterium en viel dus niet onder de panoramavrijheid. Afbeeldingen van de door Christo ingepakte Reichstag waren dus gewoon onderhevig aan Christo's auteursrecht en dus was de toestemming van hem nodig om middels ansichtkaarten of gedenkmedailles zijn werk te verveelvoudigen en te openbaren.

Daarnaast moet voldaan zijn aan enkele andere vereisten.

Zo is het standpunt van belang. In het arrest Hundertwasserhaus (dat dit huis gelegen is in Wenen (Oostenrijk) achtte de rechter geen bezwaar, daar het hier gaat om verspreiding (en dus openbaarmaking) van een foto binnen Duitsland gaat) bepaalde het BGH (Bundesgerichthof) dat weliswaar de buitenkant van het Hundertwasserhaus volledig van de straat af te zien was, maar dat het standpunt van waar de foto was genomen, niet aan een openbaar toegankelijke straat of plein was gelegen, maar genomen was vanaf een tegenover gelegen appartement. Dit viel dus niet onder de Duitse Panoramafreiheit.

Al eerder bepaalde het BGH in het arrest Friesenhaus dat het niet toegestaan is om een huis te fotograferen op andermans grondgebied (zonder toestemming). Ook als dat huis prima zichtbaar is vanaf de openbare weg. In dit geval ging het wel over het grondgebied van het gefotografeerde huis.

Daarnaast verplicht de Duitse Auteurswet wel tot vermelding van de bron als die bekend is. Concreet betekent dit dat als men een gebouw wil fotograferen, waarvan de architect bekend is, de maker van de foto de naam van de architect moet vermelden onder zijn foto.

Ook mag de verveelvoudiger alleen het werk afbeelden zoals het zich daar bevindt. Delen van bijvoorbeeld de Reichstag met Photoshop roze kleuren is dus niet toegestaan.

De vermenigvuldigingen mogen alleen plaats hebben in twee dimensionale vorm. Dit is in principe ook logisch omdat men anders het hele werk (standbeeld of gebouw bjivoorbeeld) gewoon kan nabouwen.

Frankrijk bewerken

GOS bewerken

In Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Kazachstan, Kyrgizië, Moldavië, Oezbekistan, Rusland en Wit-Rusland mogen foto's van achitecturale, fotografische en kunstwerken (inclusief beeldhouwerken en standbeelden) die zich permanent in voor het publiek toegankelijke plaatsen bevinden alleen:

voor niet-commerciële doeleinden worden gebruikt als het werk centraal staat op de afbeelding;
voor commerciële doeleinden worden gebruikt als het werk niet centraal staat op de afbeelding.

Oekraïne heeft een enigszins afwijkende wetgeving, die evenmin commercieel gebruik toestaat. Van Tadzjikistan en Turkmenistan is geen wetgeving bekend.

Hongarije bewerken

Ierland bewerken

Nederland bewerken

Artikel 18 van de Auteurswet. Dit artikel luidt sinds 1 september 2004 als volgt:

Als inbreuk op het auteursrecht op een werk als bedoeld in artikel 10, eerste lid, onder 6°, of op een werk, betrekkelijk tot de bouwkunde als bedoeld in artikel 10, eerste lid, onder 8°, dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd de verveelvoudiging of openbaarmaking van afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt. Waar het betreft het overnemen in een compilatiewerk, mag van dezelfde maker niet meer worden overgenomen dan enkele van zijn werken.

Art 10 lid 1 onder 6 betreft teken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere plaatwerken
Art 10 lid 1 onder 8 betreft ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen

Zie ook bewerken

Externe link bewerken

(en) FOP op Commons