Overleg:COVID-19-vaccin

Vaccin goedkeuring in Europa

Fabrikant meldt het vaccin aan bij het Europees medicijnagentschap EMA. De 27 landen brengen een geheim deeladvies uit aan het EMA. Het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen heeft een geheim deeladvies aan het EMA gegeven. EMA beoordeelt de veiligheid en werking op basis van de deeladviezen en brengt advies uit aan de Europese Commissie. Bij een positieve conclusie verleent het EMA de handelsvergunning. Daarbij horen bijvoorbeeld een vaccinbijsluiter, een plan voor de monitoring van risico’s, de controle van de fabrikanten en een onderzoeksplan voor vaccinatie onder kinderen. De Europese Commissie neemt het definitieve besluit over de toelating. Na goedkeuring geeft de Gezondheidsraad en Zorginstituut Nederland aan de minister een doelgroepadvies op basis van de werking en contra-indicaties van de werking en bijwerkingen welke doelgroepen in aanmerking moeten komen voor het vaccin. De minister neemt vervolgens een besluit hierin.

Daarnaast is het EMA samen met de Universiteit Utrecht het project ACCESS (vACcine Covid-19 monitoring ReadinESS) opgestart. Doel van dit project is om de werkzaamheid en veiligheid in Europa te monitoren. Universiteit Utrecht, Universitair Medisch Centrum Utrecht, het RIVM en Lareb zijn betrokken bij dit project. Sneuper (overleg) 19 aug 2020 14:54 (CEST)

Vaccins in trial 3

Op twitter staat een tabel van vaccins in trial 3 phase door een physician-scientist, echter geen bronvermelding. https://twitter.com/EricTopol/status/1309913035562053637/photo/1

COVID vaccin: acceptatie

(verplaatst van gebruikers-op) Hi Zwitser, Je hebt mijn toevoeging "Acceptatie" verwijderd met als argument "er is nog geen vaccin". OK, maar de discussie over de acceptatie; het bestaan van vaccineconfidence.org en de "Grote Coronatudie" zijn feiten en dus, hoewel niet uit Nederland, ergens toch encyclopedisch. Dus waar brengen we die informatie onder? Overigens zou ik een discussie op Overleg:COVID-19-vaccin waarderen, in plaats van abrupt verwijderen. Robberd77 (overleg) 30 okt 2020 11:46 (CET)

Het gaat hier puur om speculatie. Daar komt, dat de vraag "zou u een vaccinatie willen" 100% afhangt van de eigenschappen van dat hypothetische vaccin: hoeveel mensen beschermd het, hoeveel bijwerkingen zijn te verwachten, zijn er mensen die door het vaccin bij een besmetting juist zieker worden (b.v. dengue, Sars-1 bij apen) etc. Als het vaccin slechts 55% effectief is, dan heb je niets aan een 80% acceptatie in de bevolking enz, enz. Dat hoort allemaal niet in encyclopedisch artikel met deze titel. Als je het per se ergens kwijt wilt, dan als maatschappelijk fenomeen o.iv. de pandemie ofzo - maar het zal lastig zijn, daar nu al gezaghebbende bronnen voor te vinden. Zwitser123 (overleg) 30 okt 2020 12:31 (CET)

Waaruit bestaat een vaccin?

In vaccins zitten drie soorten bestanddelen. In de bijsluiters van vaccins staan alle bestanddelen genoemd die in een vaccin kunnen zitten. De bestanddelen kunnen we verdelen in drie groepen: •Werkzame delen: delen van het virus of de bacterie waartegen bescherming wordt opgebouwd. •Hulpstoffen: stoffen die aan het vaccin worden toegevoegd om de werkzaamheid te verbeteren, de houdbaarheid te verlengen en de toediening te vergemakkelijken. •Reststoffen: resten van stoffen die tijdens het productieproces van het vaccin zijn gebruikt. Na productie worden ze zoveel mogelijk uit het vaccin gehaald. Zeer kleine hoeveelheden kunnen nog achter blijven. Sneuper (overleg) 2 nov 2020 14:14 (CET)

Wat is een goede indeling van dit artikel?

Het bepalen van de meest belangrijke kopjes voor dit artikel kan het artikel verbeteren. Het kan m.i. logischer. Wat vinden jullie een goede indeling? Sneuper (overleg) 30 okt 2020 13:18 (CET) Bijvoorbeeld

• Immuniteit door COVID-19 vs vaccin
• Onderzoek en ontwikkelen
  • Technologie/werkzaam deel
  • Hulpstoffen
  • Mutaties genoom virus
• Kandidaten vaccins
• Testen
  • Trace testfasen kandidaten vaccins
  • Werking
    • Mate van bescherming tegen milde, matige en ernstige symptomen
    • Mate van bescherming per leeftijdsgroep
    • Mate van bescherming per kwetsbare/risico groep
  • Immuunrespons
  • Duur immuniteit
  • Aantal maal vaccineren
  • Veiligheid
  • Reactivatiepotentieel virus
  • Differentiatie van geïnfecteerde en gevaccineerde mensen
  • Mate van verspreiding van het virus te verminderen.
• Bijwerkingen en bijsluiter
• Risicogroepen
• Aanvullende eisen / certificeringen
• Goedkeuring
• Produceren
• Distribueren
• Toedienen en registratie batches voor track en trace
• Benodigde vaccinatiegraad
• Volgen immuniteit
• Volgen bijwerkingen

Potentiële vaccins - optie opgenomen Europa

• BioNTech-Pfizer
• Sanofi en GlaxoSmithKline (GSK)
• Janssen Vaccines
• CureVac
• Moderna
• AstraZeneca met de universiteit van Oxford

Sneuper (overleg) 9 sep 2020 14:31 (CEST)

Sputnik-V

@Zwitser123: Op https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00234-8/fulltext > Summary > Findings lees ik: "Between Sept 7 and Nov 24, 2020, 21 977 adults were randomly assigned to the vaccine group (n=16 501) or the placebo group (n=5476). 19 866 received two doses of vaccine or placebo and were included in the primary outcome analysis." en in > Summary > Interpretation lees ik: "Interpretation This interim analysis of the phase 3 trial of Gam-COVID-Vac showed 91·6% efficacy against COVID-19 and was well tolerated in a large cohort."

Naar mijn idee heb ik dit correct samengevat tot: "De tussenresultaten uit de fase 3 studie, met 19.866 gevaccineerden: 91.6% effectief."

Het percentage 86% kan ik niet vinden in dit Lancet artikel. Heb je gezien dat https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00234-8/fulltext een ander artikel is dan: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00191-4/fulltext ? Uwappa (overleg) 5 feb 2021 11:06 (CET)

Ja, ik heb gezien dat nu de eigenlijke bron genoemd werd, waarvoor dank.

Je mag een bron, ook de Lancet, niet gebruiken zonder je eigen oordeel c.q. kennis van statistiek en algebra, in te schakelen. In dit geval gaat het om rekenkunde, significante getallen e.d. Men geeft met 95% betrouwbaarheid een interval van de vermoedelijke effectiviteit (85,6-95,2%). Voor de leesbaarheid mag je dat m.i. encyclopedisch afronden naar 86-95% (dan is het waarschijnlijk een 94% betrouwbaarheidsinterval ;-). Maar de vermelding 91,6% betrouwbaarheid die er stond is betekenisloos, zelfs als het in de Lancet staat. Dat hebben we in het Cafe Exact laatst besproken. De rekenkundige som levert weliswaar veel getallen achter de komma, maar gezien de kleine steekproef zijn die statistisch irrelevant. Het speelt ook geen rol, dat tienduizenden meededen, de steekproef is het aantal geinfecteerden in beide groepen (minder dan honderd).

Overigens zouden we in het artikel duidelijker moeten zijn, over welke effectiviteit het gaat. In dit onderzoek werd b.v. niet naar asymptomatische infecties gekeken. Zwitser123 (overleg) 5 feb 2021 12:04 (CET)

Begrijp ik dit goed: "91.6% efficacy in the Lancet is betekenisloos. Dat hebben we laatst besproken in Cafe Exact"? Uwappa (overleg) 5 feb 2021 13:19 (CET)

De 9 tientallen zijn betekenisvol, de 1 is twijfelachtig, de 0,6 is een rekenkundig artifact zonder betekenis. We weten uit het onderzoek alleen dat er een 1 op 40 kans is dat minder dan 86% van de populatie met dit vaccin beschermd kan worden tegen uitbraak van de ziekte en 1:40 dat het meer dan 95% bescherming biedt (als de steekproef representatief is voor die populatie). In het Cafe hebben "we" gesproken over significantie en de halve mensen die door farmaceutische marketeers worden geschapen.

Ja, het spanningsveld tussen nauwkeurigheid en betrouwbaarheid is bekend. Ooit dat eens uitgelegd als: We hebben nu een 100% betrouwbare voorspelling: "ergens tussen niks en alles". Dat gaan we onbetrouwbaarder maken. Die doelstelling werd met een mooie glimlach gewaardeerd.

The Lancet versimpelt het tot "Interpretation: 91·6% efficacy", heel nauwkeurig maar heel onbetrouwbaaar. The Lancet schrijft er terecht bij dat het een interpretatie is. De fijnproevers vinden in het artikel de overige cijfers wel. Ik denk dat The Lancet terecht een interpretatie geeft om aan grote groepen duidelijk te maken: Ent 1.000 mensen in en ongeveer 916 worden immuun, ongeveer 84 niet. Met zo'n percentage is het ook makkelijk om vaccins te vergelijken. Mijn voorstel: schrijf iets dat een grote groep lezers begrijpt, de 91.6%. De exacte cijferaars weten beter en kunnen doorklikken naar de bron. Finetune de tekst zodra de fase 3 studie is afgelopen, naar verwachting in mei. Uwappa (overleg) 5 feb 2021 15:31 (CET)

Begrijpelijk schrijven is het ene, maar alleen al de suggestie dat de percentages van verschillende vaccins vergelijkbaar zouden zijn het andere. Dat zijn ze niet. (punt) De definitie van "ziek" verschilt in de verschillende onderzoeken, om maar 1 probleem te noemen.

Natuurlijk moet een encyclopedisch artikel zo mogelijk begrijpelijk zijn voor velen, maar voor alles moeten ze juist zijn en geen onzin verspreiden. Als dat betekent, dat de lezer zich ook in de achtergrond van een thema moet verdiepen, dan is dat zo. Allerhande overheidsinstanties houden zich bezig met voorlichting en leggen de mensen op eenvoudige wijze uit wat voor hun van belang is. Dat is goed zo, maar een encyclopedie is er niet voor de hapklare voorlichting.

In dit geval is het allemaal niet zo principieel - ik zeg alleen dat we beter over een betrouwbaarheidbandbreedte moeten schrijven geen fictief-schijnbaar-exacte percentages mogen vermelden. Zwitser123 (overleg) 5 feb 2021 16:03 (CET)

NB: Je zou bijvoorbeeld kunnen schrijven: De effectiviteit van vaccin X wordt geschat op xx-yy% in het voorkomen van sterfgevallen, zz-aa% in het voorkomen van ziekenhuisopname en bb-cc% in het verhinderen van het doorgeven van infecties en dd% in het voorkomen van asymptomatische infecties. Als je dat in een tabel giet is alvast veel duidelijker waar informatie nog ontbreekt en je behandelt dan de parameters die voor de lezers en klinisch relevant zijn. Zwitser123 (overleg) 5 feb 2021 16:14 (CET)

Dat is me al te moeilijk voor een breed publiek. The Lancet, toch al geen blad met een brede doelgroep, versimpelt het niet voor niks. Ze schrijven bewust een interpretatie die makkelijk door media over genomen kan worden. Je gruwt er vast van, maar toch:

• https://www.scientias.nl/russisch-coronavaccin-zou-voor-92-procent-effectief-zijn/
• https://www.bbc.com/news/health-55900622
• https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5212562/corona-update-spoetnik-vaccin-rusland
• https://www.telegraaf.nl/nieuws/66687682/russisch-vaccin-sputnik-v-door-derde-testfase-bijna-92-effectief

Wikipedia bedient een breed publiek, is geen vakliteratuur, ook geen Telegraaf. De tekst die ik zou willen schrijven is een stuk eenvoudiger: "The Lancet interpreteerde de tussenresultaten van de fase 3 studie als: 91.6% effectief". Dat is dan feitelijk juist, begrijpelijk voor een groot publiek en de experts weten waar ze de onderliggende cijfers kunnen vinden.

Ik heb een oproep op "overleg gewenst" geplaatst en ben benieuwd naar meer ideeen en meningen hierover. Zwitser123 (overleg) 5 feb 2021 16:54 (CET)

Oproep voor overleg gezien, goed plan, bedankt. Uwappa (overleg) 5 feb 2021 17:20 (CET)

Een idee om de waarschijnlijke range en 'betekenisloze' precisie allebei te tonen: Een grafiek, een soort van stalactiet, zoiets als dit maar dan alles boven de lijn gekleurd, een 'hangende' area chart:

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

Het gedoe met wel/niet significante cijfers is dan opgelost. 91.6% is dan de precieze, maar onwaarschijnlijke punt. Een alternatief zou meerdere horizontale lijntjes kunnen zijn, bv voor 95%, 90%, 85% ..., 10%, 5%. In 1 grafiek kunnen dan meerdere vaccins voor hen die toch willen vergelijken. Uwappa (overleg) 6 feb 2021 18:47 (CET)

Eens met de denkrichting, maar de grafiek zegt niet welke werkzaamheid (waartegen) hier getoond wordt. Gaat het hier overigens over de waarschijnlijkheid dat een individu met een vaccinatie bescherm wordt of over de waarschijnlijkheid dat het vaccin überhaupt functioneert? Daarnaast, maar dat is een detail, zal de verdeling niet een piek, maar waarschijnlijk een gausiaanse kromme zijn. Belangrijker vind ik echter dat de lezer duidelijker wordt, welke vaccinonderzoeken xij met elkaar mag vergelijken en welke niet, dus die definitie per vaccin van "werkzaamheid". Zwitser123 (overleg) 6 feb 2021 19:07 (CET)

Dank, erg blij dat de denkrichting aanspreekt. Dit kan zowel een breed publiek als de specialisten bedienen. De bron zal de definitie bepalen en ook de lijnkromheid. |interpolate=monotone geprobeerd, dat was geen succes en wilde zelf geen extra punten erbij verzinnen. Zie jij het zitten om de benaming van de assen zelf te finetunen en extra punten toe te voegen, voor realistischer, krommere lijnen? De grafiekmakers zullen bepalen welke vaccins samen in welke grafiek komen. En is er iemand handig met grafieken? Is een 'hangende' area chart mogelijk? Uwappa (overleg) 6 feb 2021 19:41 (CET)

Hoera, het lukt om een hangende area te tekenen, 's-werelds eerste 'StalacGraph':

• horizontaal ranges van werkzaamheid
• verticaal de waarschijnlijkheid van die range.

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

Bovenin de 100% waarschijnlijke, maar totaal nuttteloze "tussen 0-100% werkzaam"

Bij 95% waarschijnlijk de range 63.7–80.1% werkzaam na 1e dosis

en de range 85.6-95.2% werkzaam na 2e dosis.

Onderin de punten voor de betekenisloze 73.1% en 91.6%.

@Zwitser123: Zie jij het zitten om de benaming van de assen zelf te finetunen en extra punten toe te voegen, voor realistischer, krommere lijnen? In The Lancet heb ik geen extra punten gevonden voor realistischer, krommere lijnen. Uwappa (overleg) 7 feb 2021 12:28 (CET)

Vaccin in Cuba

Er schijnt nog een lokale vaccin te zijn in Cuba.Cuba poetst imago op met eigen coronavaccinsSmiley.toerist (overleg) 22 apr 2021 10:22 (CEST)

Grafiek met opbouw van beschermingskans per vaccin

Wat nog niet goed duidelijk is:

1. Na een vaccinatie duurt het nog dagen, weken om immuniteit op te bouwen. Die periode verschilt per vaccin.
2. Vaccinatie biedt geen 100% bescherming. Sommige gevaccineerden worden toch besmet.

Voorstel: een lijngrafiek met

• Horizontaal: aantal dagen na 1e vaccinatie
• Verticaal: effectiviteit vaccinatie, opbouw immuniteit
• Een lijn per vaccin, voor vaccins met 1 vaccinatie 1 lijn in 1 dikte
• en bij 2 vaccinaties de 2e vaccinatie in een dikkere lijn

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

En ja, het is nog een hele klus om efficiacy eenduidig te definiëren en betrouwbare bronnen te vinden voor percentages. Uwappa (overleg) 15 jul 2021 08:31 (CEST)