Ocotea

Ocotea
	Ocotea porosa
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade:	Magnoliiden
Orde:	Laurales
Familie:	Lauraceae (Laurierfamilie)
	geslacht
	Ocotea; Aubl. (1775)
	Vrucht van Ocotea foetens
	Synoniemen
	Agathophyllum Juss.; Evodia Gaertn.; Mespilodaphne Nees; Oreodaphne Nees & Mart.
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Ocotea op Wikispecies
Portaal	Biologie

Ocotea is een geslacht van bedektzadigen uit de laurierfamilie. De meeste soorten zijn altijdgroene bomen met leerachtige bladeren, die groeien in tropische en subtropische wouden. Het geslacht telt rond de 350 geaccepteerde soorten,^[2]^[3] waarvan het grootste deel alleen in Noord- en Zuid-Amerika voorkomt. Verder zijn er Ocotea-soorten die alleen in Afrika voorkomen.

Beschrijving bewerken

Ocotea-soorten groeien als boom of struik. Ze hebben eenvoudig gevormde, leerachtige bladeren die een geurige olie bevatten. De meeste bladeren zijn glanzend donkergroen en groeien in een verspreide bladstand. De Afrikaanse en Malagassische soorten hebben in de regel tweeslachtige bloemen, maar het merendeel van de Amerikaanse soorten bezitten eenslachtige bloemen.

De harde, vlezige bessen zijn bolvormig of langwerpig en zijn drie tot vijf centimeter lang. Ze zijn donkergroen gekleurd en worden donkerder naarmate ze rijper worden. Aan de steelzijde wordt de bes bedekt door een stevig, meestal komvormig napje.^[4] Hierdoor lijkt de vrucht enigszins op een eikel. Het napje is vaak helderder gekleurd dan de vrucht zelf. Elke vrucht bevat één zaad met een stevige zaadhuid.

Vruchten en bladeren van Ocotea tenera
Bloem van Ocotea fasciculata
Bladeren en bloemen van Ocotea lancifolia

Verspreiding bewerken

Ruim 300 Ocotea-soorten komen voor in Noord- en Zuid-Amerika.^[5] Het verspreidingsgebied van de Amerikaanse soorten is doorgaans relatief klein. Zo zijn er 89 soorten uitsluitend in Venezuela aangetroffen.^[6]

De overige vertegenwoordigers van het geslacht Ocotea komen voor op het vasteland van Afrika en omliggende eilanden. In Madagaskar en de Comoren komen 35 endemische soorten voor.^[3] Ocotea foetens is op een aantal eilanden van Macaronesië een endemische soort. De meeste Afrikaanse soorten hebben van oorsprong een zeer groot verspreidingsgebied, sommige soorten kwamen verspreid over het gehele vasteland voor.^[7]

Ocotea-planten komen voor in tropische en subtropische regio's, meestal op hoger gelegen gebieden. Het zijn typische soorten van tropische berghabitats, zoals de vochtige Araucariabossen en montane bossen van Talamancan in Amerika. In Afrika komen ze onder ander voor in hooggelegen laurisilvabossen en Afromontane zones als de montane bossen van Knysna-Amatole. Op de Kilimanjaro groeien Ocotea usambarensis en andere Ocotea-bomen tot op een hoogte van 2800 meter boven zeeniveau.^[8] In Madagaskar bevinden zich ook soorten in de oostelijke laaglandbossen.^[3]

Ecologie bewerken

Ocotea-soorten zijn met name van groot ecologisch belang op eilanden en geïsoleerde gebergtes; de zogenaamde sky islands.^[9] In deze gebieden leven relatief veel endemische dieren. De vruchten van Ocotea-planten worden gegeten door een groot aantal frugivore vogels^{[* 1]} en zoogdieren, waaronder een groot aantal bedreigde soorten. De bladeren vormen een belangrijke voedselbronnen voor rupsen van diverse endemische vlinders. Sommige rupsen van het geslacht Memphis voeden zich uitsluitend met bladeren van Ocotea-planten.^{[* 2]}^[10]

Toepassingen bewerken

Gedroogde napjes van Ocotea quixos worden gebruikt als specerij.

De bladeren van Ocotea-planten bevatten etherische olieën die rijk zijn aan kamfer en safrol. Met name Ocotea usambarensis, Ocotea cernua en Ocotea odorifera hebben hierdoor een grote economische waarde. De gedroogde napjes van Ocotea quixos worden in Ecuador gebruikt om colada morada en andere drankjes op smaak te brengen. Enkele snelgroeiende soorten, waaronder stinkhout (Ocotea bullata), Ocotea puberula en Ocotea usambarensis, worden gewaardeerd om het duurzame hout dat bestand is tegen schimmelbederf. Door overmatige houtkap zijn sommige van deze boomsoorten zeldzaam geworden.^[11]

Soortenoverzicht (selectie) bewerken

Amerika

Afrika^[12]

Noten

↑ Belangrijke zaadverspreiders zijn onder andere de drielelklokvogel, de quetzal, de Kaapse papegaai, toekans en diverse duivensoorten.
↑ Memphis mora bijvoorbeeld eet alleen bladeren van O. cernua en Memphis boisduvali die van O veraguensis.

Bronnen

↑ (en) Tropicos.org: Ocotea Aubl.
↑ (en) ThePlantList.org: Ocotea
↑ ^a ^b ^c (en) H. van der Werff (2013). A revision of the genus Ocotea Aubl. (Lauraceae) in Madagascar and the Comoro Islands. Adansonia, sér. 3 35 (2): 235-279. DOI: 10.5252/a2013n2a5.
↑ (en) Henk van der Werff (2002). A synopsis of Ocotea (Lauraceae) in Central America and Southern Mexico. Annals of the Missouri Botanical Garden 89 (3): 429–451.
↑ (en) Henk van der Werff (1996). Ocotea ikonyokpe, a new species of Lauraceae from Cameroon. Novon 6 (4): 460–462.
↑ (en) Hernán E. Ferrer-Pereira (2009). Lauraceae at the Herbario Nacional de Venezuela. Acta Botánica Venezuélica 32 (1): 237-250 (Herbario Nacional de Venezuela).
↑ (en) Ben H. Warren, Julie A. Hawkins (2006). The distribution of species diversity across a flora's component lineages: dating the Cape's 'relicts'. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 273 (1598): 2149–2158. PMID 16901834. PMC 1635518. DOI: 10.1098/rspb.2006.3560.
↑ (en) L. A. Bruijnzeel, F. N. Scatena, L. S. Hamilton, Tropical Montane Cloud Forests: Science for Conservation and Management (2011, Cambridge University Press)
↑ (en) José González, Flora Digital De Palo Verde (2007)
↑ (en) Jeff C. Miller, Daniel H. Janzen, Winifred Hallwachs, 100 Butterflies and Moths: Portraits from the Tropical Forests of Costa Rica (Harvard University Press, 2007)
↑ (en) James Aronson, Suzanne J. Milton, James N. Blignaut, Restoring Natural Capital: Science, Business, and Practice (Island Press, 2012), p. 173
↑ (en) Dominique Louppe, Plant Resources of Tropical Africa (PROTA) (PROTA, 2008), p. 693

[10] Belangrijke zaadverspreiders zijn onder andere de drielelklokvogel, de quetzal, de Kaapse papegaai, toekans en diverse duivensoorten.

[11] Memphis mora bijvoorbeeld eet alleen bladeren van O. cernua en Memphis boisduvali die van O veraguensis.

[1] (en) Tropicos.org: Ocotea Aubl.

[2] (en) ThePlantList.org: Ocotea

[madagaskar-3] (en) H. van der Werff (2013). A revision of the genus Ocotea Aubl. (Lauraceae) in Madagascar and the Comoro Islands. Adansonia, sér. 3 35 (2): 235-279. DOI: 10.5252/a2013n2a5.

[4] (en) Henk van der Werff (2002). A synopsis of Ocotea (Lauraceae) in Central America and Southern Mexico. Annals of the Missouri Botanical Garden 89 (3): 429–451.

[Novon-5] (en) Henk van der Werff (1996). Ocotea ikonyokpe, a new species of Lauraceae from Cameroon. Novon 6 (4): 460–462.

[6] (en) Hernán E. Ferrer-Pereira (2009). Lauraceae at the Herbario Nacional de Venezuela. Acta Botánica Venezuélica 32 (1): 237-250 (Herbario Nacional de Venezuela).

[7] (en) Ben H. Warren, Julie A. Hawkins (2006). The distribution of species diversity across a flora's component lineages: dating the Cape's 'relicts'. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 273 (1598): 2149–2158. PMID 16901834. PMC 1635518. DOI: 10.1098/rspb.2006.3560.

[8] (en) L. A. Bruijnzeel, F. N. Scatena, L. S. Hamilton, Tropical Montane Cloud Forests: Science for Conservation and Management (2011, Cambridge University Press)

[9] (en) José González, Flora Digital De Palo Verde (2007)

[12] (en) Jeff C. Miller, Daniel H. Janzen, Winifred Hallwachs, 100 Butterflies and Moths: Portraits from the Tropical Forests of Costa Rica (Harvard University Press, 2007)

[13] (en) James Aronson, Suzanne J. Milton, James N. Blignaut, Restoring Natural Capital: Science, Business, and Practice (Island Press, 2012), p. 173

[14] (en) Dominique Louppe, Plant Resources of Tropical Africa (PROTA) (PROTA, 2008), p. 693

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[* 1]

[* 2]

[10]

[11]

[12]