Nederlands-Indische Tramweg Maatschappij
De Nederlands-Indische Tramweg Maatschappij NV (NITM) of eerder Bataviasche Tramweg Maatschappij was een particulier trambedrijf in Batavia in Nederlands-Indië. Het bedrijf werd opgericht in 1882.
Nederlands-Indische Tramweg Maatschappij bewerken
Het bedrijf onderhield een stoomtramlijn die Weltevreden verbond met de oude stad: van Kampong Melajoe via Meester Cornelis, Kramat, Waterlooplein (het tegenwoordige Lapangan Banteng) en Harmonie naar Station Batavia en de Amsterdamse Poort.
Batavia Electrische Tram-Maatschappij bewerken
Vanaf 1899 moest de lijn concurreren met die van de BETM (Batavia Electrische Tram-Maatschappij) die ook van Harmonie naar Station Batavia reed, maar via een andere (flink langere) route. Met vier maanden voorsprong op de Nederlandse tramlijn Haarlem-Zandvoort van de ENET was deze de eerste door een bovenleiding gevoede tram in het hele Koninkrijk der Nederlanden.[1]
Na de opening van de eerste elektrische tramlijn op de route Harmonie - Menteng (dierentuin) via Tanah Abang volgde nog dezelfde maand een verlenging naar de Sipajersweg bij Pasar Senen. In 1900 werd de lijn verlengd naar de oude stad van Batavia en in 1907 naar de Amsterdamse Poort. In 1912 werd een tweede elektrische tramlijn ingesteld van Menteng (Dierentuin) via het Koningsplein naar Harmonie. Daarna volgde nog een drietal lijnen en kregen de tramlijnen een lijnnummer. In 1913 was het net als volgt:
- Lijn 1: Batavia (Voorrij Zuid) - Goenoeng Saharie - Menteng (dierentuin)
- Lijn 2: Harmonie - Koningsplein - Harmonie
- Lijn 3: Vrijmetselaarsweg - Waterlooplein - Menteng (dierentuin)
- Lijn 4: Harmonie - Pasar Tanah Abang - Menteng (dierentuin)
- Lijn 5: Harmonie - Willemslaan - Vrijmetselaarsweg
Ondanks kritiek op de lijnvoering bleef deze tot 1932 vrijwel onveranderd.
Bataviasche Verkeersmaatschappij bewerken
In 1924 plaatsten NITM en BETM een gezamenlijke advertentie in de krant voor een gezamenlijk plaatskaartensysteem. In 1928 begonnen de onderhandelingen tussen NITM en BETM om tot een fusie te komen. Deze kwam in 1930 tot stand als de Bataviasche Verkeersmaatschappij (BVM). Daarna werden ook autobusdiensten geïntroduceerd.
In de jaren daarna kwamen enkele uitbreidingen en wijzigingen tot stand en met de elektrificatie van de stoomtram in februari 1934 kwam na bijna 51 jaar een einde aan de stoomtram in Batavia. Het traject werd opgenomen in het net van de elektrische tram dat daarmee zijn grootste omvang van 41 kilometer bereikte. Het bestond uit de lijnen:
- Lijn 1: Amsterdamse Poort - Kampong Melajoe
- Lijn 2: Amsterdamse Poort - Menteng
- Lijn 3: Djembatan Lima - Pasar Senen
- Lijn 4: Harmonie - Pasar Senen
- Lijn 5: Asemka - Pintoe Besi
Nog datzelfde jaar werd een eerste lijngedeelte van Batavia naar Pintoe Besi opgeheven.[2]
Het bedrijf werd in 1942 met de komst van de Japanners hernoemd tot Jakaruta Shiden. Na de Japanse capitulatie in 1945 ging de tram verder als Tram Djakarta Kota, maar het werd na de eerste politionele actie tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog weer tot BVM hernoemd.
In 1947 had het bedrijf de beschikking over 32 uit Europa afkomstige tramwagens. Door oorlogsschade was er op twee plekken geen doorgaand tramverkeer meer mogelijk. Lijn 5 werd naar de industriewijk Djembatan Merah verlengd en er werd een korte pendellijn 6 ingesteld tussen Asemka en Djembatan Lima.
In september 1953 werden de lijnen 2, 3 en 6 opgeheven en het traject naar de industriewijk van lijn 5.
Pengangkutan Penumpang Djakarta bewerken
In 1954 werd de BVM genationaliseerd als Pengangkutan Penumpang Djakarta (PPD). In de jaren 1960-1962 werden uiteindelijk ook de lijnen 1, 4 en 5 opgeheven met als laatste het tramtraject van Kramat naar Djatinegara.
Bronnen, noten en/of referenties
|