Wikipedia

NS 700 (stoomlocomotief)

stoomlocomotief

De serie NS 700 was een serie stoomlocomotieven van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en diens voorgangers Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) en Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS).

NS 700
SS 13 (NS 705) in het Nederlands Spoorwegmuseum.
Aantal 81 (+5)
Nummering SS: 1-5, 9-78
MT: MT 2-MT 3
NBDS: 1-5 (6-10)
BPM: ?
Staatsmijnen: SM 8-SM 9
NS: 701-775
Fabrikant Beyer, Peacock and Company
In dienst 1871 + 1865-1873
Uit dienst 1917-1933
Asindeling 1'B
Spoorwijdte 1435 mm
Massa locomotief 28,8 ton
(SS 17-20: 26,3 ton)
Massa tender 20,5 ton
(SS 17-20: 19,9 ton)
Diameter drijfwielen 1700 mm
(SS 17-20: 1829 mm)
Diameter loopwielen 1067 mm
Diameter tenderwielen 1067 mm
Lengte over buffers 13.637 mm
(SS 17-20: 13.552 mm)
Hoogte 4013 mm
Maximumsnelheid 80 km/u
Vuurkist 7 m2
(SS 17-20: 8 m2)
Vlampijpen 73 of 74 m2
(SS 17-20: 77 m2)
Roosteroppervlak 1,38 m2
(SS 17-20: 1,31 m2
Maximum stoomspanning 8,3 of 10 kg/cm2
(SS 17-20: 6,2 kg/cm2)
Aantal cilinders 2
Diameter × slaglengte cilinders 406 x 508 mm
Stoomverdeling Allan
Waterinhoud 6,6 m3
(SS 17-20: 5,8 m3)
Brandstofvoorraad 3,5 ton kolen
(SS 17-20: 3 ton kolen)
Trekkracht 3450 kg (met ketel voor 10 kg/cm2)
(SS 17-20: 2010 kg)
Remsysteem Westinghouserem
Soortmerk NS: P1
Aantal bewaarde exemplaren 1
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer

Serie SS 9-16, 21-78 bewerken

Voor de exploitatie van de nieuwe spoorlijnen Arnhem – Deventer, Zutphen – Glanerbrug, Maastricht – Venlo en Almelo – Hengelo in 1865 had de SS behoefte aan nieuwe locomotieven. Bij de fabriek van Beyer, Peacock and Company in Manchester werd een groot aantal op de SS 5-8 gebaseerde locomotieven besteld, welke tussen 1865 en 1869 als SS 9-16 en SS 21-78 werden geleverd. De overgeslagen nummers SS 17-20 waren ingenomen door de in 1865 geleverde goederentreinstoomlocomotieven (latere serie NS 2900). De ketel en de cilinders waren gelijk aan de serie SS 5-8. De drijfwielen waren kleiner en de maximale stoomspanning was verhoogd tot 8,3 kg/cm2, waardoor de trekkracht werd vergroot. De SS 9-16 werden geleverd met een tweeassige tender, andere locomotieven werden van een drieassige tender voorzien. Van een viertal locomotieven uit de serie SS 9-16 werd de tweeassige tender in 1884 omgeruild met een drieassige tender van de afgevoerde serie SS 5-8. Aanvankelijk waren de locomotieven niet voorzien van een machinistenhuis. De stoker en de machinist hadden als enige bescherming tegen slecht weer een brilplaat boven de vuurdeur. Later zijn de locomotieven van een dak voorzien. Bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS tot de Nederlandse Spoorwegen in 1921 kregen deze locomotieven de NS-nummers 701-766. Tussen 1930 en 1933 werd de serie buiten dienst gesteld.

De NS 705 bleef voor het Spoorwegmuseum behouden en is weer teruggebracht in de afleveringstoestand van 1864 als SS 13. Oorspronkelijk had deze locomotief een tweeassige tender. De huidige drieassige tender is afkomstig van de SS 8. Het Spoorwegmuseum probeerde in 1947 nog de oorspronkelijke tweeassige tender van NBDS 3 te verwerven, echter zonder succes. De SS 13 is de oudste nog aanwezige Nederlandse locomotief.

Serie SS 17-20 bewerken

In 1871 werd een viertal locomotieven met een lagere maximale stoomspanning van 6,2 kg/cm2 geleverd, welke nadat de oorspronkelijke serie SS 17-20 in 1871 was vernummerd in SS 161-164 de vrijgekomen nummers 17-20 kregen toebedeeld. Deze deelserie is meer aan de serie SS 5-8 verwant. In tegenstelling tot de 5-8, 9-16 en 21-78 waren deze locomotieven wel van een gesloten machinistenhuis voorzien. Bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS in 1921 kregen de locomotieven van de SS de NS-nummers 767-770. Tussen 1930 en 1933 werd de serie buiten dienst gesteld.

Serie SS 1-4 en MT 2-3 bewerken

In 1872 werd nogmaals een vervolgorder van zes locomotieven geplaatst. De eerste vier kwamen bij de SS in dienst met door de vernummering van de oude SS 1-4 in SS 131-134 vrijgekomen nummers SS 1-4. De andere twee werden echter aan de Société anonyme du Chemin de fer international de Malines à Terneuzen (internationale spoorweg Mechelen-Terneuzen, MT) geleverd als MT 2 en MT 3, omdat deze maatschappij dringend materieel nodig had. De MT stelde deze twee locomotieven in 1932 buiten dienst. De locomotieven van de SS kregen bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS in 1921 de NS-nummers 771-774. Tussen 1930 en 1933 werd de serie buiten dienst gesteld.

Serie NBDS 1-5 (en 6-10) bewerken

Voor de in 1873 te starten reizigersdienst tussen Boxtel en Goch, bestelde de NBDS in 1872 tien locomotieven met tweeassige tenders bij de fabriek van Beyer, Peacock and Company in Manchester. Wegens geldgebrek werd de verscheping naar Nederland uitgesteld en pas in 1873 werden de eerste vijf locomotieven als NBDS 1-5 in dienst gesteld. De NBDS 6-10 konden worden geannuleerd, waarna de fabriek deze aan de Berlin-Potsdam-Magdeburger Eisenbahn (BPM) kon leveren. De vijf locomotieven waren voorzien van de namen Gijsbert van Beverwijk, Sophia, Mina, Lucinda en Henrietta, vernoemd naar aandeelhouders of dier echtgenoten van de NBDS. In 1892 werden de namen van de locomotieven verwijderd. Toen het treinverkeer tijdens de Eerste Wereldoorlog sterk terugliep, probeerde de NBDS haar oudste locomotieven te verkopen. In 1917 werden de 1 en 3 verkocht aan de Staatsmijnen, waar ze als SM 8 en SM 9 tot respectievelijk 1926 en 1928 werden gebruikt voor het vervoer van gruiskolen. Voor de 2, 4 en 5 toonde de Société anonyme du chemin de fer de Gand à Terneuzen (GT) belangstelling, maar zag wegens een te hoge vraagprijs van een eventuele aankoop af. De 2 en 4 werden in 1918 verkocht aan een aannemer. De resterende 5, welke in 1917 van een nieuwe ketel was voorzien, bleef in gebruik bij de NBDS. Nadat de NBDS in 1919 opgegaan was in de SS, werd deze locomotief als SS 5 in het materieelpark van de SS opgenomen, en kreeg twee jaar later, bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS, het NS-nummer 775. De NS voerde de 775 af in 1931.

Overzicht bewerken

Fabrieksnummer Bouwjaar NBDS nummer Naam (1873-1892) SS nummers NS nummers Afvoer Bijzonderheden
491-492 1865 9-10 701-702 1930-1933
531-536 1865 11-16 703-708 1930-1933 NS 705, teruggebracht in de staat als SS 13, bewaard door het Nederlands Spoorwegmuseum.
603-615 1865 21-33 709-721 1930-1933
616-617 1866 34-35 722-723 1930-1933
644-655 1866 36-47 724-735 1930-1933
657-687 1866 48-78 736-766 1930-1933
994-995 1871 17-18 767-768 1930-1933
1087-1088 1871 19-20 769-770 1930-1933
1116-1119 1872 1-4 771-774 1930-1933
1120-1121 1872 1932 Aanvankelijk door de SS besteld, maar geleverd aan de MT als MT 2-MT 3.
1169 1873 1 Gijsbert van Beverwijk 1917 In 1917 verkocht aan de Staatsmijnen, als SM 8 tot 1926 gebruikt.
1170 1873 2 Sophia 1918 In 1918 verkocht aan een aannemer.
1171 1873 3 Mina 1917 In 1917 verkocht aan de Staatsmijnen, als SM 9 tot 1928 gebruikt.
1172 1873 4 Lucinda 1918 In 1918 verkocht aan een aannemer.
1173 1873 5 Henrietta 5 775 1931

Galerij bewerken

  •  
    NS 760 (1920 - 1930)
  •  
    SS nr. 41 later NS 729 (1910 - 1920)
  •  
    NS 773 (SS nr. 3). (1872)
  •  
    NS 708 / SS 16 (1865)
  •  
    NS 717 met een trein langs het perron op het station van Appingedam. (1920 - 1933)
  •  
    SS 13 (NS 705) in het Nederlands Spoorwegmuseum in 1973.
  •  
    NS 775 (1873)
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=NS_700_(stoomlocomotief)&oldid=67155439"