Muzieknotatiesoftware

Muzieknotatiesoftware of een muzieknotatieprogramma is software voor het noteren en bewerken van bladmuziek, zoals partituren en partijen.

$\header { tagline = ##f } \score { \new StaffGroup \with { systemStartDelimiter = #'SystemStartBrace \remove Span_bar_engraver midiInstrument = "acoustic grand" } << \new PianoStaff \with { \remove System_start_delimiter_engraver \override StaffGrouper.staff-staff-spacing.basic-distance = 7 } << \set PianoStaff.connectArpeggios = ##t \override PianoStaff.Arpeggio.stencil = #ly:arpeggio::brew-chord-bracket \new Staff \relative c'' { \time 4/4 \omit Staff.TimeSignature \set Staff.extraNatural = ##f \key cis \minor \clef treble \override DynamicTextSpanner.style = #'none \tempo "Tempo primo" 4=34 \once \override DynamicText.Y-offset = #-3.4 r8\fff <cis e gis cis>-> <e gis b e>->_\markup { \lower #3.4 \italic pesante } <dis fisis ais dis>-> r <d fis bis d>-> r <bis dis fis bis> | % mt 46 r8_\markup { \lower #3.4 \dynamic sffff } \once \omit Staff.DynamicText <cis e gis cis>\ffff-> <e gis b e>-> <dis fisis ais dis>-> r <d fis bis d>-> r <bis dis fis bis>-> | % mt 47 r8 <cis e gis cis>-> <gis' cis gis'>-> <fis cis' fis>-> r <e fis a e'>-> r <dis fis a dis>-> | % mt 48 r8 <e gis b e>-> <b' e b'>-> <a e' a>-> r <gis ais cis gis'> r <fisis ais cis fisis>-> | % mt 49 r8_\markup { \lower #3 \dynamic sffff } \once \omit Staff.DynamicText <gis b dis gis>\ffff-> <a cis e a>-> <fis a cis fis>-> <gis b dis gis>-> <e gis b e>-> <fis a cis fis>-> <dis fis a dis>-> | % mt 50 <e gis b e>8-> q-> <fis a cis fis>-> <dis fis a dis>-> <e gis b e>-> <cis e gis cis>-> <dis fis a dis>-> <bis dis fis bis>-> | % mt 51 \once \override Score.BarLine.space-alist = #'((next-note . (semi-fixed-space . 2)) (right-edge . (extra-space . 0))) <cis e gis cis>8->\arpeggio q-> <e gis b e>-> <dis fisis ais dis>-> r <d fis bis d>-> r <bis dis fis bis>-> | % mt 52 r8 < cis e gis cis>-> <gis' cis gis'>-> <fis cis' fis>-> r <e fis bis e>-> r <bis dis fis bis>-> | % mt 53 \once \override Score.BarLine.space-alist = #'((next-note . (semi-fixed-space . 2)) (right-edge . (extra-space . 0))) <cis e gis cis>8->\arpeggio \once \override DynamicTextSpanner.Y-offset = #-4 <cis, gis' cis>--[\dim <d a' d>-- --] <cis gis' cis>-- <a e' a>-- -- <gis d' gis>-- | % mt 54 <a fis' a>8-- q--[ <cis fis cis'>-- --] r <a e' a>--_\markup { \lower #4 \halign #-0.5 \fontsize #1 \italic dim. } r <gis fis' gis>-- | % mt 55 r4 <cis a' cis>2.--_\markup { \lower #4 \dynamic mf } | r4 <cis gis' cis>2.-- | r4 <cis a' cis>2.-- | r4 <cis fis ais cis>2.-- | r4 <cis fis a? cis>2.-- | %mt 61 r2 <cis e gis cis>4.( <gis' cis e gis>8) | \once \override DynamicText.Y-offset = #-3 q1\ppp\fermata \bar "|." | % mt 63 } \new Staff \with { \override VerticalAxisGroup.staff-staff-spacing.basic-distance = #15 } \relative c' { \time 4/4 \omit Staff.TimeSignature \key cis \minor \clef treble \omit Staff.DynamicText \omit Staff.DynamicTextSpanner <cis, e gis cis>2->\fff^\markup { \hspace #-7 \raise #2.2 \italic m.d. } <a' a'>4->\fff <gis gis'>-> | % mt 46 <cis, e gis cis>2->\ffff <a' a'>4-> <gis gis'>-> | % mt 47 <cis, e gis cis>2-> <c' c'>4-> | % mt 48 <e, gis b e>2-> <e' e'>4-> <dis dis'>-> | % mt 49 <gis, b dis gis>1\ffff~| % mt 50 q8 r r4 r2 | % mt51 <cis, cis'>2->\arpeggio <a' a'>4-> <gis gis'> | % mt 52 <cis, e gis cis>2-> <a' a'>4-> <gis gis'>-> | % mt 53 <cis, cis'>2\arpeggio~\dim q8 r r4 | % mt 54 r2 fisis4-- gis-- | % mt 55 cis,1-- | cis1-- | cis1-- | cis1-- | cis1-- | cis1~-- | 1\ppp\fermata | % mt 63 } >> \new PianoStaff \with { \remove System_start_delimiter_engraver \override StaffGrouper.staff-staff-spacing.basic-distance = 7 } << \set PianoStaff.connectArpeggios = ##t \override PianoStaff.Arpeggio.stencil = #ly:arpeggio::brew-chord-bracket \new Staff \relative { \time 4/4 \omit Staff.TimeSignature \key cis \minor \clef bass \set Staff.extraNatural = ##f \override DynamicTextSpanner.style = #'none \once \override DynamicText.Y-offset = #-4 r8\fff <e gis cis e>-> <gis b e gis>->_\markup { \lower #4 \italic pesante } <fisis ais dis fisis>-> r <fis bis d fis>-> r <dis fis bis dis>-> | % mt 46 r8_\markup { \lower #3.6 \dynamic sffff } \once \omit Staff.DynamicText <e gis cis e>\ffff-> <gis b e gis>-> <fisis ais dis fisis>-> r <fis bis d fis>-> r <dis fis bis dis>-> | % mt 47 r8 <e gis cis e>-> <b' cis gis' b>-> <a cis fis a>-> r <fis a e' fis>-> r <fis a dis fis>-> | % mt 48 \clef treble r8 <gis b e gis>-> <d' e b' d>-> <cis e a cis>-> r <ais cis gis' ais>-> r <ais cis fisis ais>-> | % mt 49 r8_\markup { \lower #3.6 \dynamic sffff } \once \omit Staff.DynamicText \ffff-> <cis e a cis>-> <a cis fis a>-> -> <gis b e gis>-> <a cis fis a>-> <fis a dis fis>-> | %mt 50 <gis b e gis>8-> q-> <a cis fis a>-> <fis a dis fis>-> <gis b e gis>-> <e gis cis e>-> <fis a dis fis>-> <dis fis bis dis>-> | % mt 51 \clef bass <e gis cis e>->\arpeggio q-> <gis b e gis>-> <fisis ais dis fisis>-> r <fis bis d fis>-> r <dis fis bis dis>-> | % mt 52 r8 <e gis cis e>-> <b' cis gis' b>-> <a cis fis a>-> r <fis bis e fis>-> r <dis fis bis dis>-> | % mt 53 <e gis cis e>8->\arpeggio \once \override DynamicTextSpanner.Y-offset = #-4 <e gis e'>--[\dim <fis a fis'>-- <d fis d'>--] <e gis e'>-- <cis e cis'>-- <d fis d'>-- -- | % mt 54 <cis fis cis'>8-- q--[ <e fis e'>-- <d fis d'>--] r <e cis'>--_\markup { \lower #4 \halign #-0.5 \fontsize #1 \italic dim. } r <dis fis bis>-- | % mt 5544 r4 <e a e'>2.--_\markup { \lower #3.6 \dynamic mf } | r4 <e ais e'>2.-- | r4 <e g e'>2.-- | r4 <e fis ais e'>2.-- | r4 <dis fis a? dis>2.-- | % mt 61 r2 <gis, cis e gis>4.( <e' gis cis e>8) | \once \override DynamicText.Y-offset = #-3 q1\ppp\fermata \bar "|." % mt 63 } \new Staff \relative c, { \time 4/4 \omit Staff.TimeSignature \key cis \minor \clef bass \omit Staff.DynamicText \omit Staff.DynamicTextSpanner <cis, e gis cis>2->\fff^\markup { \hspace #-7 \raise #2.6 \italic m.s. } <a' a'>4->\fff <gis gis'>-> | % mt 46 <cis, e gis cis>2->\ffff <a' a'>4-> <gis gis'>-> | % mt 47 <cis, e gis cis>2-> <c' c'>4-> -> | % mt 48 <e, gis b e>2-> <e' e'>4-> <dis dis'>-> | % mt 49 <gis, b dis gis>1\ffff~ | % mt 50 q8 r r4 r2 | % mt 51 <cis, cis'>2->\arpeggio <a' a'>4 <gis gis'> | % mt 52 <cis, e gis cis>2-> <a' a'>4-> <gis gis'>-> % mt 53 <cis, cis'>2->\arpeggio~\dim q8 r r4 | % mt 54 r2 <fisis fisis'>4-- <gis gis'>-- | % mt 55 <cis, cis'>1-- | q1-- | q1-- | q1-- | q1-- | q1~-- | 1\ppp\fermata | % mt 63 } >> \new Dynamics { s2\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn | % mt 46 s2\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn | % mt 47 s2\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn | % mt 48 s2\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn | % mt 49 s1\sustainOff\sustainOn | % mt 50 s8 s8\sustainOff s4 s2 | %mt 51 s2\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn | % mt 52 s2\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn | % mt 53 s2\sustainOff\sustainOn s8 s8\sustainOff s4 | % mt 54 s2 s4\sustainOn s4\sustainOff\sustainOn | % mt 55 s1\sustainOff | % mt 56 } >> \layout { \context { \Score tempoHideNote = ##t } line-width = 608\mm } \midi {} }$

Enkele maten vanaf maat 46 van de Prelude in cis mineur, nr. 2, uit Morceaux de fantaisie, op. 3, van Rachmaninov. Opgemaakt via de MediaWiki-ondersteuning van LilyPond, zodat er ook uitvoer voor een synthesizer is.^{[noot 1]}

Algemeen bewerken

Gebruiksmogelijkheden bewerken

De meeste muzieknotatieprogramma's hebben automatismen voor de opmaak, zoals het uitlijnen van de horizontale afstand tussen noten op basis van esthetische aspecten, correcte plaatsing van wijzigingstekens en aanwijzingen voor de muzikale articulatie. Het afspelen van ingevoerde muziek is ook een gebruikelijke mogelijkheid. Het doel hiervan is om de ingevoerde muziek te controleren. Een klein voorbeeld is toegevoegd aan de eerste afbeelding van dit artikel.

Ontwikkeling bewerken

Bruikbare muzieknotatieprogramma's kwamen veel later tot ontwikkeling dan tekstverwerkers, want de structuur van de muzieknotatie complexer dan tekst. Noten en andere karakters vormen vaak een complexe reeks, en moeten regelmatig tegelijkertijd worden gelezen. Ook zijn er geen algemene regels voor de opmaak van bladmuziek. Bij handmatige notatie werden de karakters geplaatst op basis van overgeleverde ervaring en esthetisch gevoel.

Twee typen muzieknotatieprogramma's bewerken

Veel muzieknotatieprogramma's hebben een grafische gebruikersinterface en werken volgens het zogenaamde WYSIWYG-principe. Dat laatste betekent dat de gebruiker het eindresultaat van de creatie al op de grafische gebruikersinterface kan zien en bewerken. Voor een kleinere groep muzieknotatieprogramma's maakt de gebruiker een tekstbestand waarin hij de muziek beschrijft met een opmaaktaal. Deze muzieknotatieprogramma's ontleden en vertalen deze tekstbestanden naar bladmuziek en/of geluidsbestanden.

Gebruikers bewerken

Muzieknotatieprogramma's worden vooral gebruikt door muziekuitgevers, componisten en arrangeurs, maar door toenemende gebruiksvriendelijkheid ook steeds meer door hobbymuzikanten.

Gangbare gebruiksmogelijkheden bewerken

Invoer bewerken

het invoeren van muzieksymbolen met computertoetsenbord, muis, keypad of via een aangesloten MIDI- of USB-klavier
het toevoegen van liedteksten en andere teksten

Bewerken en controleren bewerken

bewerken van de notatie
het aanpassen van de opmaak
het gebruik van kleur naast zwart-wit notaties
het transponeren van muziekdelen
het automatisch genereren van akkoordsymbolen, vingerzettingen, grepentabellen en dergelijke
het vervaardigen van individuele partijen uit een partituur
het kopiëren en verplaatsen van delen van de muziek
ondersteuning bij het controleren van de ingevoerde muziek
meerdere partijen in één notenbalk plaatsen

Importeren en exporteren bewerken

het importeren van grafisch werk en afbeeldingen
het instellen van de afdrukkwaliteit en het papierformaat
het afdrukken van de muziek
het afspelen van de genoteerde muziek
het exporteren van MIDI-bestanden
het exporteren van bladmuziek als grafisch werk voor verdere grafische bewerking en vormgeving

Aanbieders van muzieknotatiesoftware bewerken

Een beoordeling bewerken

Bezoekers van de site slant.co beoordeelden twaalf muzieknotatieprogramma's, onder andere MuseScore, LilyPond, ScoreCloud, Finale, Sibelius en Dorico.^[7]

Voorbeelden bewerken

Hieronder staat een aantal maken hetzelfde muziekfragment, steeds opgemaakt met andere muzieknotatiesoftware. De maten 46 en 47 van de Prelude in cis mineur, nr. 2, uit Morceaux de Fantaisie, opus 3, van Rachmaninov vormen het muziekfragment.

Opmaak van professionele muzieknotatiesoftware
Finale
Sibelius
Dorico

Opmaak van populaire muzieknotatiesoftware
Capella
PriMus
Amadeus
Logic Pro

Opmaak van vrije muzieknotatiesoftware
Musescore
LilyPond
MC Musiceditor

Voetnoten

↑ De audioweergave loopt tot het einde van de Prelude. Er zijn geen ritmewijzigingen aangebracht. De opmaak wijkt enigszins af van de opmaak die verderop in dit artikel is gebruikt om de resultaten van verschillende muzieknotatieprogramma's te vergelijken.

Verwijzingen

↑ (en) Finale. Geraadpleegd op 30-07-2022.
↑ (en) Sebelius. Geraadpleegd op 30-07-2022.
↑ (en) Dorico. Geraadpleegd op 30-07-2022.
↑ MuseScore. Geraadpleegd op 30-07-2022.
↑ (en) LilyPond. Geraadpleegd op 30-07-2022.
↑ (en) MC Musiceditor. Geraadpleegd op 30-07-2022.
↑ (en) What is the best music notation software?. Slant (22-11-2023). Geraadpleegd op 3-12-2023.

[1] De audioweergave loopt tot het einde van de Prelude. Er zijn geen ritmewijzigingen aangebracht. De opmaak wijkt enigszins af van de opmaak die verderop in dit artikel is gebruikt om de resultaten van verschillende muzieknotatieprogramma's te vergelijken.

[2] (en) Finale. Geraadpleegd op 30-07-2022.

[3] (en) Sebelius. Geraadpleegd op 30-07-2022.

[4] (en) Dorico. Geraadpleegd op 30-07-2022.

[5] MuseScore. Geraadpleegd op 30-07-2022.

[6] (en) LilyPond. Geraadpleegd op 30-07-2022.

[7] (en) MC Musiceditor. Geraadpleegd op 30-07-2022.

[8] (en) What is the best music notation software?. Slant (22-11-2023). Geraadpleegd op 3-12-2023.

[noot 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]